Νέος φόρος στα καύσιμα κίνησης έρχεται από το 2027 στο πλαίσιο του νέου Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ2) που περιλαμβάνει και τις οδικές μεταφορές. Φόρος που αν συνυπολογιστεί με την εφαρμογή της Πράσινης Φορολογικής Μεταρρύθμισης που αποτελεί δέσμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τίθεται σε ισχύ το επόμενο διάστημα (1/4/2024 με βάση το προτεινόμενο νομοσχέδιο για τον φόρο άνθρακα), θα εκτοξεύσει ακόμα περισσότερο τις τιμές των καυσίμων κίνησης.
Όλα αυτά έρχονται σε μια περίοδο όπου οι τιμές καυσίμων, έχουν πάρει ξανά την ανιούσα και διαπιστώνεται ότι η ανοδική τάση αυτή θα συνεχιστεί με τις διεθνείς τιμές να αυξάνονται και τα νέα φορτία που αναμένονται στην Κύπρο να είναι σε ακριβότερες τιμές. Επομένως, από την Πρωταπριλιά θα διαπιστώσουν όσοι ανεφοδιάζουν τα αυτοκίνητά τους στα πρατήρια καυσίμων ότι οι τιμές θα είναι ακριβότερες κατά 8,33 σεντ το λίτρο από ότι είναι σήμερα συνέπεια της απόφασης της κυβέρνησης να καταργήσει τις επιδοτήσεις που βρίσκονται σε ισχύ, επαναφέροντας τον φόρο κατανάλωσης στα επίπεδα που βρισκόταν πριν αποφασιστεί η μείωση στη φορολογία.
Με βάση το προτεινόμενο νομοσχέδιο για την επιβολή φόρου άνθρακα σε ενεργειακά προϊόντα το επόμενο διάστημα και αφού εγκριθεί από τη Βουλή η τιμή στα καύσιμα θα αυξηθεί κατά 5 σεντ το λίτρο. Το προτεινόμενο νομοσχέδιο περιλαμβάνει πίνακα όπου αυξάνει τον φόρο άνθρακα ανά έτος για να φθάσει το 2033 τα 25 σεντ το λίτρο. Το 2027 η αύξηση με βάση την πρόταση θα φθάσει τα 14 σεντ το λίτρο. Σε περίπτωση που η κυβέρνηση προχωρήσει εκτός από την υιοθέτηση του φόρου άνθρακα και στην υλοποίηση του ΣΕΔΕ2 το 2027, το ύψος των καυσίμων θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο.
Εκτιμάται ότι η κυβέρνηση θα επανεξετάσει την εν λόγω φορολογία του ΣΕΔΕ2 από τη στιγμή που θα τεθεί η πράσινη φορολογία στα υγρά καύσιμα τους επόμενους μήνες. Η Κύπρος πρέπει να εναρμονιστεί με το νέο ΣΕΔΕ για τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και τους πρόσθετους τομείς την 30η Ιουνίου 2024. Επομένως, αναμένεται μετά τις γιορτές του Πάσχα να κατατεθεί το εν λόγω νομοσχέδιο στη Βουλή. Αν μέχρι τότε δεν τεθεί σε εφαρμογή η Πράσινη Φορολογική Μεταρρύθμιση, τότε η κυβέρνηση θα έχει ακόμα ένα βραχνά να αντιμετωπίσει από τη στιγμή που θα συζητούνται στο κοινοβούλιο δύο διαφορικά νομοσχέδια που θα επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο τα νοικοκυριά με δύο ξεχωριστές φορολογίες στα καύσιμα.
Σε αυτή την περίπτωση στις ήδη αυξημένες τιμές από τη φορολόγηση του φόρου άνθρακα θα προστεθούν περαιτέρω οι τιμές με το νέο φόρο που θα αφορά τις εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων και που θα στοχεύει σε όσους κινούνται με συμβατικά καύσιμα αρχής γενομένης από το 2027. Σε αντίθεση με το φόρο άνθρακα όπου η αύξηση είναι οριζόντια για τα καύσιμα κίνησης, η εκτίμηση της επίπτωσης του ΣΕΔΕ2 στις λιανικές τιμές των καυσίμων είναι διαφορετικές. Μάλιστα, πριν το τέλος της δεκαετίας η αύξηση θα είναι της τάξης του 5-15% στα υγρά καύσιμα με μικρότερη ποσοστιαία άνοδο στην τιμή της βενζίνης και του υγραερίου και υψηλότερη ποσοστιαία αύξηση στις τιμές του πετρελαίου θέρμανσης και του μαζούτ.
Το 2027 η τιμή της βενζίνης θα αυξηθεί κατά 6,8 σεντ και του πετρελαίου κίνησης 8. Το 2028 η βενζίνη θα είναι ακριβότερη κατά 10,8 σεντ και του πετρελαίου 12,8, το 2029 12,2 η βενζίνη και 14,4 το πετρέλαιο και το 2030 13,5 σεντ η βενζίνη και 16 το πετρέλαιο κίνησης.
Επομένως, στις λιανικές τιμές πρόσθετα από τα 42,9 σεντ και 40 σεντ το λίτρο σε βενζίνη και πετρέλαιο αντίστοιχα, ως ειδικός φόρος κατανάλωσης πλέον ΦΠΑ 19%, επιβάλλονται με βάση τα προσχέδια δύο νέες φορολογίες, η πρώτη ως φόρος άνθρακας και η δεύτερη ως φόρος από το ΣΕΔΕ2. Δηλαδή, το 2027 με βάση τις εκτιμήσεις η τιμή της βενζίνης θα είναι ακριβότερη κατά 12 σεντ και του πετρελαίου κίνησης 13 σεντ. Με βάση τις ίδιες προτάσεις η πρόσθετη φορολογία το 2030 με σημερινές τιμές θα επιβαρύνει την τιμή της βενζίνης κατά 35,5 σεντ και του πετρελαίου 38 σεντ το λίτρο.
Στροφή σε ηλεκτρισμό και ΑΠΕ και εξοικονόμηση ενέργειας
Το νέο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου για τα Κτίρια, τις Οδικές Μεταφορές και Πρόσθετους Τομείς (ΣΕΔΕ2) θα συνεισφέρει στην επίτευξη του πανευρωπαϊκού στόχου μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, εφαρμόζοντας οικονομικά κίνητρα για την ελάττωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων στις οδικές μεταφορές, τα κτίρια και την ελαφρά βιομηχανία.
Εξαιτίας του ΣΕΔΕ2 αναμένεται να αυξηθούν οι λιανικές τιμές των υγρών καυσίμων, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε ελαφρά αύξηση του κόστους ζωής.
Σε ανάλυση αντίκτυπου που εκπονήθηκε για λογαριασμό του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος από το Ινστιτούτο Κύπρου αναφέρεται πως νοικοκυριά και επιχειρήσεις που μπορούν να εξοικονομήσουν ενέργεια ή να στραφούν στον ηλεκτρισμό ή/και τις ΑΠΕ δεν θα επηρεαστούν από το ΣΕΔΕ2.
Περαιτέρω, σημειώνει ότι η Κύπρος θα έχει σημαντικά έσοδα από το ΣΕΔΕ2, τόσο λόγω της δημοπράτησης εκπομπών όσο και από τη συμμετοχή της στο Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα. Επίσης, θα μειώσει τις δαπάνες για εισαγωγές καυσίμων από το εξωτερικό. Αν συνεκτιμηθούν και τα οφέλη από τη μείωση της ατμο-σφαιρικής ρύπανσης χάρη στη μειωμένη χρήση καυσίμων, τότε το ΣΕΔΕ2 μπορεί να αποφέρει καθαρό όφελος στην κυπριακή οικονομία και κοινωνία την περίοδο ισχύος του έως το 2032.
Δεδομένου ότι οι δαπάνες της κεντρικής κυβέρνησης για καύσιμα το 2022-23 κυμαίνονταν μεταξύ €15-40 εκατ. ετησίως, σταδιακή αύξηση στις τιμές των καυσίμων μέχρι 15%, αναμένεται να επιβαρύνει τις δημόσιες δαπάνες κατά €3-6 εκατ. στο τέλος της περιόδου 2027-2032 ή κατά €15-25 εκατ. για όλη την εξαετή περίοδο. Το ποσό αυτό είναι πολύ χαμηλότερο από τα έσοδα της Δημοκρατίας από τις δημοπρατήσεις δικαιωμάτων εκπομπών στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ2 τουλάχιστον €392 εκατ.. Επίσης, αναμένονται απώλειες εσόδων εξαιτίας μειωμένων εισπράξεων φόρων κατανάλωσης λόγω της χαμηλότερης κατανάλωσης καυσίμων τα επόμενα χρόνια, που μπορεί να ανέλθουν σε €15-€50 εκατ. στο τέλος της περιόδου.
Εκτιμάται ότι το ΣΕΔΕ2 θα έχει θετικές επιπτώσεις στο δημοσιονομικό ισοζύγιο, κάτι που θα επιτρέψει την εφαρμογή κατάλληλων αντισταθμιστικών μέτρων με κοινωνικό χαρακτήρα. Ωστόσο, σημειώνει το Ινστιτούτο Κύπρου, τα αντισταθμιστικά αυτά μέτρα δεν θα πρέπει να αφορούν επιδότηση των τιμών των ορυκτών καυσίμων, αλλά κυρίως βοήθεια στα ευάλωτα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις να επενδύσουν σε εξοπλισμό και οχήματα μηδενικών εκπομπών, ώστε να προσαρμοστούν στις ανάγκες της πράσινης μετάβασης.
Φόρος Άνθρακα ΣΕΔΕ2 ΣΕΔΕ2
€/λίτρο €/λίτρο €/λίτρο
Έτος βενζίνη/ πετρέλαιο βενζίνη πετρέλαιο
2024 0.05
2025 0.07
2026 0.10
2027 0.14 0.068 0.08
2028 0.19 0.108 0.128
2029 0.21 0.122 0.144
2030 0.22 0.135 0.16
2031 0.23
2032 0.24
2033 0.25
