Να “στρώσει” το δρόμο για άμεση και με διαφανή τρόπο υλοποίηση του πλέον φιλόδοξου Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων επιχειρεί η κυβέρνηση, με ένα νέο προς προώθηση νομοθετικό πλαίσιο, έχοντας κατά νου τις ειδικές ανάγκες που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή και τις φυσικές καταστροφές, τόσο σε νέα έργα όσο και σε ανάλογα συντήρησης, αλλά και την προώθηση πολλών “πράσινων” δράσεων.
Ειδικά, δε, το νέο πλαίσιο προβλέπει μέριμνα για τα έργα που αφορούν στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, ενώ δίνει βάρος στη διαχείριση του κόστους συντήρησης των έργων που έχουν δοθεί σε χρήση.
Ουσιαστικά, με αφετηρία το 2026 και με ορίζοντα 20ετίας το νέο πλαίσιο προωθεί ειδική εποπτεία και συστηματική παρακολούθηση για κομβικά έργα που ήδη μπαίνουν σε τροχιά ή έχουν υλοποιηθεί, με τη σημαντική συμβολή και των κοινοτικών πόρων που ένεκα του Ταμείου Ανάκαμψης κτλ έχουν φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ, δηλ. πάνω από 70 δισ.
Με την “προίκα” αυτή, που ωστόσο απαιτεί και ανάλογη συνέχεια με διασφάλιση πόρων και ειδικούς μηχανισμούς παρακολούθησης, στόχος είναι, όπως αναφέρεται, να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα έργων και η βέλτιστη αξιοποίηση πόρων.
Έτσι, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας προχωρά στην ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών με στόχο να υπάρχει άμεση, πλήρης και καθαρή εικόνα για τα έργα που έχουν χρηματοδοτηθεί και για το στάδιο υλοποίησης τους καθώς και για προγράμματα που αντιμετωπίζουν ζητήματα.
Επίσης, γίνεται διαχωρισμός των έργων με εθνική χρηματοδότηση και εκείνων που συγχρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκούς φορείς, ενώ για τη συμμετοχή του Δημοσίου σε έργα ΣΔΙΤ, θα προηγείται ανάλυση του κόστους που θα αναλαμβάνει το ίδιο.
Κατακερματισμός
Να σημειωθεί ότι με το νέο πλαίσιο επιχειρείται να μπει τάξη σε ένα πολυδαίδαλο νομικό πλαίσιο, που δεν ευνοεί τον μακροπρόθεσμο προγραμματισμό και την αποτελεσματική διαχείριση των έργων. Συγκεκριμένα, υπάρχουν παλιές, διάσπαρτες διατάξεις για τις δημόσιες επενδύσεις, που χρονολογούνται δεκαετίες πίσω, κάποιες από τη δεκαετία του 1950. Άλλωστε η θεσμοθέτηση του ΠΔΕ ξεκινά με το νόμο 2212/1952 και επηρεάζεται από ένα μεγάλο φάσμα εθνικών και κοινοτικών νομοθεσιών, κανονισμών, διατάξεων και εγκυκλίων. Οι νεότερες νομοθετικές παρεμβάσεις, αν και πολυπληθείς, δεν αντικατέστησαν ως επί το πλείστων υφιστάμενες διατάξεις, αλλά έφεραν προσθετικό χαρακτήρα στο θεσμικό πλαίσιο του ΠΔΕ από τη δεκαετία του 1950. Πλέον το Πρόγραμμα αναδιαρθρώνεται με βασικούς άξονες τα προγράμματα χρηματοδότησης, καθώς και τους χρόνους εκτέλεσης.
Οι αλλαγές
Αναλυτικά με βάση νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για το νέο πλαίσιο διαχείρισης του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) προωθούνται νέες ρυθμίσεις όπως:
1.Πλήρης έλεγχος για το σύνολο των δημοσίων έργων μέσω ειδικού μηχανισμού
2.Ταχύτερες διαδικασίες ένταξης στο νέο πρόγραμμα των νέων έργων
3.Αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων,εθνικών και κοινοτικών.
4. Ταχύτερη χρηματοδότηση με ενίσχυση της διαφάνειας των διαδικασιών.
5.Ειδική εποπτεία έργων που αφορούν την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών
6. Διαχωρισμό των έργων με εθνική χρηματοδότηση και εκείνων που συγχρηματοδοτούνται με την αρωγή ευρωπαϊκών φορέων.
7. Διαχείριση κόστους συντήρησης των έργων που έχουν δοθεί σε χρήση
8.Ανάλυση του κόστους που θα αναλάβει το Δημόσιο για τη συμμετοχή του σε κάθε σχεδιαζόμενο ΣΔΙΤ.
Οι πόροι για φέτος
Σημειώνεται ότι για το 2024 προβλέπεται συνολικά να δαπανηθούν μέσω του ΠΔΕ, συμπεριλαμβανομένων των κεφαλαίων από το Ταμείο Ανάκαμψης, πόροι συνολικού ύψους 12,167 δισ. ευρώ, που αντιπροσωπεύουν το 5,2% του ΑΕΠ της χώρας
Οι πόροι κατανέμονται σε 6,5 δις. ευρώ για έργα συγχρηματοδοτούμενα, σε 2,050 δις. ευρώ για έργα που θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους και σε 3,617 δις ευρώ για έργα και δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης.
