Σε μια συγκυρία που αναπτύσσεται η συζήτηση για την στρατηγική αυτονομία της ΕΕ, σε πρώτες ύλες, αλλά και για τη διατήρηση της βιομηχανικής παραγωγικής της βάσης, στο φόντο των ενεργειακών προκλήσεων, πολλαπλά μηνύματα εκπέμφθηκαν, την Πέμπτη, κατά την επίσκεψη στο εργοστάσιο «Αλουμίνιον της Ελλάδος» της METLEN, στον Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας, που έκανε ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Stéphane Séjourné. Αφορμή της επίσκεψης ήταν η ένταξη στον κατάλογο των Στρατηγικών Έργων του Κανονισμού για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες (CRMA) της Ε.Ε της επένδυσης της METLEN για την παραγωγή γαλλίου , η οποία αποτελεί τη μοναδική ελληνική επένδυση που περιλαμβάνεται στη λίστα.
Τον κ. Séjourné υποδέχθηκε ο οικοδεσπότης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Metlen Ευάγγελος Μυτιληναίος και συνόδευσαν ο Υπουργός Ανάπτυξης, κ. Τάκης Θεοδωρικάκος, καθώς και η Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, κ. Νιόβη Ρίνγκου.
Σε ένα ακροατήριο, υψηλά ιστάμενων εκπροσώπων της Ελληνικής Κυβέρνησης αλλά κυρίως της Ευρωπαϊκής Επιτροπής o κ. Μυτιληναίος έδειξε το δρόμο για το πώς η Ευρώπη θα ξεκινήσει να βαδίζει στο δρόμο της εφοδιαστικής ασφάλειας, διασφαλίζοντας την παραγωγική της βάση. Αφού δήλωσε έτοιμος για την προώθηση της παραγωγής, πέρα από το γάλλιο, κι άλλων κρίσιμων πρώτων υλών, όπως το σκάνδιο και το γερμάνιο, υποπαραγώγων του βωξίτη, για τα οποία έχει ωριμάσει η σχετική προετοιμασία, έθεσε τα ζητήματα των χρηματοδοτικών εργαλείων που έχει η ΕΕ στη διάθεσή της για να στηρίξει προσπάθειες αλλά και τα ζητήματα του ενεργειακού κόστους, της ανταγωνιστικότητας και του ρυθμιστικού πλαισίου, που αποτελούν “εκ των ων ουκ άνευ” για την επιβίωση της βιομηχανίας.
Έτσι, υποδεχόμενος τον κ. Séjourné, ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της METLEN, κ. Ευάγγελος Μυτιληναίος τόνισε με νόημα:”Έχουν περάσει πάνω από 3 χρόνια που προσπαθούμε να καλέσουμε έναν Επίτροπο από τις Βρυξέλλες να έρθει να επισκεφθεί το εργοστάσιό μας, να του εξηγήσουμε τι κάνουμε εδώ, πώς το κάνουμε και πώς βλέπουμε το μέλλον. Σήμερα έχουμε την τιμή να φιλοξενούμε τον Εκτελεστικό Αντιπρόεδρο κ. Séjourné, ο οποίος βρίσκεται μαζί μας για να δει πώς πρόκειται να παράγουμε το γάλλιο που έχει τόσο μεγάλη ανάγκη η Ευρώπη –και ο κόσμος– σε αυτή τη γεωπολιτικά ταραχώδη περίοδο’
Υπογράμμισε, δε, ότι το εργοστάσιο στον Άγιο Νικόλαο, καινοτομεί. Να σημειωθεί ότι σε σχέση με το γάλλιο η επένδυση, ύψους σχεδόν 300 εκατ. τρέχει με ορίζοντα παραγωγής την επόμενη τριετία, ενώ, με βάση πληροφορίες, έχει ήδη κατατεθεί οι φάκελος για χρηματοδότηση στο Innovation Fund της ΕΕ.
Ο κ. Μυτιληναίος αφού υπογράμμισε ότι η Metlen είναι πάντα στην πλευρά της καινοτομίας, πάντα στην πρώτη γραμμή της ανταγωνιστικότητας, έθεσε το αναγκαίο τρίπτυχο για την επόμενη μέρα της βιομηχανίας. “Βιωσιμότητα – απανθρακοποίηση και ανταγωνιστικότητα”. “Αλλά επιτρέψτε μου να σας πω κάτι: ανταγωνιστικότητα για ένα εργοστάσιο μεταλλουργίας στην Ευρώπη σημαίνει ενέργεια. Και η ενέργεια είναι ένα ζήτημα που μέχρι στιγμής δεν έχει λάβει την προσοχή που του αρμόζει από την Επιτροπή. Γι’ αυτό, με την παρουσία σας εδώ –για την οποία σας ευχαριστώ θερμά– σας ζητώ να χρησιμοποιήσετε όλη σας τη δύναμη και την επιρροή ώστε να αλλάξει η νοοτροπία της Επιτροπής και να αλλάξει η βιομηχανία” τόνισε ο κ. Μυτιληναίος στο φόντο μια συζήτησης που φουντώνει στην ΕΕ και παραπέμπει σε ένα επαρκές πλαίσιο στήριξης της βιομηχανίας, μακριά από γραφειοκρατικές αγκυλώσεις.
Η Κομισιόν
Από την πλευρά της, με βάση πληροφορίες από τις Βρυξέλλες, η Κομισιόν προτάσσει το Clean Industrial Deal, ως κεντρική νέα προτεραιότητα της ΕΕ. Μένει, όμως να εξειδικευτεί το πώς θα υλοποιηθεί μια τέτοια στρατηγική και τι θα γίνει το green Deal. Πάντως ο κ. Séjourné από τη Βοιωτία δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλάζει τον ρυθμό με τον οποίο βλέπει τα πράγματα, αλλάζει τον ρυθμό με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ενισχύει τα έργα τα οποία είναι σημαντικά για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα οποία θα μειώσουν και την εξάρτησή μας, στάθηκε στο βαθμό εξάρτησης της ΕΕ από τρίτες χώρες.
“Σήμερα η Ευρώπη εξαρτάται για το Γάλλιο κατά 98% από εξαγωγές εκτός της Ευρωπαϊκής ηπείρου, σε ότι έχει να κάνει με τα διάφορα προϊόντα εξόρυξης, ενώ για την αλουμίνα εξαρτάται κατά 87% πάλι από ξένες πηγές, εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εμείς θέλουμε να έχουμε την πολιτική για την Ευρωπαϊκή κυριαρχία και ως εκ τούτου είναι μεγάλη μας επιθυμία να στηρίξουμε αυτό το έργο” ανέφερε ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν και στάθηκε στο έργο στον Άγιο Νικόλαο.
“Και διαλέξαμε αυτό το έργο, αυτή τη νέα γραμμή παραγωγής εδώ, γιατί έτσι θα μπορούμε να καλύψουμε το 30% της ευρωπαϊκής παραγωγής, των ευρωπαϊκών αναγκών. Είναι ένα σημαντικό έργο και για την Ελλάδα, όχι μόνο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, και νομίζω ότι το τόνισαν αυτό και βλέπω ότι το έχει αγκαλιάσει η ελληνική Κυβέρνηση, αλλά και οι τοπικοί φορείς και η τοπική αυτοδιοίκηση, διότι μπορεί η Ελλάδα έτσι να διαδραματίσει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στα θέματα κρίσιμων πρώτων υλών και βεβαίως να έχει αυτό και πολύ θετικό αντίκτυπο στην τοπική απασχόληση και στη δημιουργία πλούτου. Εργάζομαι σκληρά και στενά με τον συνάδελφό μου, τον Έλληνα Επίτροπο κ. Τζιτζικώστα για να υποστηρίξω και να εγκρίνω αυτά τα 3 έργα (Γερμάνιο, Σκάνδιο και Γάλλιο) και πιστεύω ότι είναι επίσης καλό για την Ελλάδα, πιθανώς για την απασχόληση, αλλά και για να αποδείξουμε ότι αυτό το είδος ικανότητας στην Ευρώπη είναι επίσης καλό για την Ευρώπη. Η κάλυψη του 30% των αναγκών σε αλουμίνιο δεν είναι κάτι ασήμαντο σε αυτή τη συγκεκριμένη συγκυρία των γεωπολιτικών εντάσεων ανά τον κόσμο. Έτσι, είναι καλό και για την Ευρώπη και για την Ελλάδα και ευχαριστώ πολύ την ομάδα εδώ, την Ελληνική Κυβέρνηση, και την ομάδα εδώ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή που εργάζεται σε αυτό το έργο”
Παράλληλα ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν προσκάλεσε τον πρόεδρο της Metlen, Ευάγγελο Μυτιληναίο, να υποβάλει αίτηση για ενίσχυση των νέων επενδύσεων μέσω ευρωπαϊκών πόρων, καθώς στόχο είναι να αποκτήσει η ΕΕ πρόσβαση στις κρίσιμες αυτές πρώτες ύλες, σε ανταγωνιστικές τιμές αγοράς.
Το μοντέλο των ΗΠΑ
Πάντως οι παραπομπές στις μακρόσυρτες κοινοτικές διαδικασίες για τη διασφάλιση χρηματοδότησης δημιουργούν προβληματισμό στους παράγοντες της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, που θεωρούν ότι τα πράγματα θα πρέπει να τρέξουν πιο γρήγορα, όπως συμβαίνει π.χ. με το αμερικανικό Inflation Reduction Act (IRA), όπου οι επενδύσεις σε κρίσιμες πρώτες ύλες θα κρίνονται κατά προτεραιότητα και θα επιδοτούνται άμεσα.
Να σημειωθεί ότι από την πλευρά της η ελληνική πολιτεία δηλώνει ετοιμότητα να στηρίξει τέτοιες δράσεις με τα “όπλα” που έχει, μένει όμως και η διαμόρφωση των συνθηκών εκείνων από την ΕΕ, μια και πρώτες ύλες όπως το σκάνδιο ή το γερμάνιο αφορούν κομβικούς κλάδους, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία ή άμυνα, Έτσι, ο κ. Θεοδωρικάκος στάθηκε με έμφαση στην επένδυση της METLEN για την παραγωγή γαλλίου. “Το Υπ. Ανάπτυξης υποστηρίζει εμπράκτως αυτή την επένδυση, καθώς το τελευταίο διάστημα νομοθέτησε και δημιούργησε το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο για τις επενδύσεις σε κρίσιμες πρώτες ύλες στη χώρα μας και η αρμόδια επιτροπή του Υπ. Ανάπτυξης έχει ήδη χαρακτηρίσει τη συγκεκριμένη επένδυση εμβληματική. Ταυτόχρονα, είναι σε πλήρη εξέλιξη όλες οι απαραίτητες διαδικασίες για να υποστηριχθεί και με απόφαση της διυπουργικής επιτροπής των στρατηγικών επενδύσεων της κυβέρνησής μας. Είναι σαφές ότι η ενίσχυση της βιομηχανίας είναι κρίσιμη προτεραιότητα για τη διαμόρφωση ενός νέου παραγωγικού μοντέλου για την οικονομία μας. Αποτελεί εθνική αναγκαιότητα γιατί μόνο έτσι μπορούμε να επιτύχουμε η οικονομική ανάπτυξη να είναι βιώσιμη και ανθεκτική, να αφορά όλες τις περιοχές της Ελλάδας και να είναι μια ανάπτυξη ισόρροπη. Είναι ο μόνος δρόμος για να αντιμετωπιστούν αποφασιστικά οι περιφερειακές και οι κοινωνικές ανισότητες. Η χρηματοδότηση των παραγωγικών, βιομηχανικών επενδύσεων και της καινοτομίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να πολλαπλασιαστεί, αν θέλουμε να έχει δραστικά αποτελέσματα στην ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας και τη διατήρηση του ευρωπαϊκού κοινωνικού κεκτημένου”
Η ενέργεια
Πέρα, όμως από τα χρηματοδοτικά εργαλεία, που είναι αναγκαία να ενεργοποιηθούν γρήγορα, για να καταφέρει η ΕΕ ένα βαθμό εφοδιαστικής αυτονομίας έναντι των μεγάλων της ανταγωνιστών, τα ζητήματα του ενεργειακού κόστους “καίνε”. Ο κ. Μυτιληναίος τα έθεσε επί τάπητος, όπως προαναφέρθηκε, ενώ πριν λίγες μέρες, μιλώντας στο συνέδριο του Κύκλου Ιδεών περιέγραψε το πώς μπορεί να πέσουν οι τιμές στα προ κρίσης επίπεδα καταγράφοντας δύο τρόπους: “Ο πρώτος έχει να κάνει με την κατασκευή γρήγορα υποδομών LNG σε ΗΠΑ, Αυστραλία και Κατάρ. Και ο δεύτερος τρόπος είναι να πάμε σε μία τύπου ειρήνη με τη Ρωσία και να αφήσει η Ευρώπη να εισρεύσει φυσικό αέριο στις χώρες της. Θα πρέπει όμως πρώτα να δούμε τους όρους της ειρήνης”.
Στήριξη
Εν τω μεταξύ, με δεδομένη τη συγκυρία, με τις τιμές αερίου να κρατιούνται ψηλά, πληθαίνουν οι φωνές, πανευρωπαϊκά, που ζητούν επαρκή στήριξη της βιομηχανίας, πριν είναι αργά και τα “λουκέτα” πληθύνουν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο νέος διευθύνων σύμβουλος μιας κορυφαίας εταιρείας στον κλάδο μετάλλων, της Trafigura, ο Richard Holtum, δήλωσε στους Financial Times ότι οι μεταλλευτικές δραστηριότητες για λόγους εθνικής ασφάλειας, είτε θα πρέπει να κρατικοποιηθούν είτε να λάβουν σημαντική κρατική υποστήριξη.
Στην αιχμή της στήριξης, όπως αναφέρεται, είναι η ανάγκη για επιδότηση του φυσικού αερίου, που είναι απαραίτητο καθώς οι ΑΠΕ, λόγω του ελλείμματος υποδομών αποθήκευσης, δεν επαρκούν για να καλύψουν όλο το 24ωρο. Έτσι, θα πρέπει, όπως αναφέρεται, να επιμεριστεί, κάπως, το κόστος για την 24ωρη λειτουργία των εργοστασίων, που βασίζεται σε ένα βαθμό στο φυσικό αέριο. Ένα εναλλακτικό μέσο είναι ο προταθείς στην Κομισιόν από την Ελλάδα, μηχανισμός Green Pool ο οποίος προβλέπει ενίσχυση των βιομηχανιών για να μειώσουν το κόστος της ενέργειας στο πλαίσιο πράσινων PPAs. Ωστόσο ακόμη δεν υπάρχει απάντηση σε αυτό.
Σημειώνεται ότι ο κ. Μυτιληναίος ως πρόεδρος της Eurometaux κατά τη συνάντηση του με την Επίτροπο για την ψηφιακή και ενεργειακή μετάβαση και τα αντιμονοπωλιακά θέματα κ. Τερέσα Ριμπέρα έθεσε την ανάγκη για περισσότερη καθαρή ενέργεια σε προσιτές τιμές, ζητώντας την υποστήριξη των μηχανισμών Green Pool και Virtual Battery για την επίτευξη αυτού του στόχου για τον βιομηχανικό κλάδο της Ευρώπης.
Επίσης, με βάση το σχετικό υπόμνημα τονίστηκε ότι οι κρατικές ενισχύσεις δεν πρέπει να συνδέονται με την ευελιξία της ενεργειακής ζήτησης, ενώ καθορίστηκε ακόμα ο σημαντικός και αναγκαίος ρόλο της αντιστάθμισης του έμμεσου κόστους στο πλαίσιο του ETS, το οποίο σύμφωνα με την Eurometaux θα πρέπει να διαρκέσει και μετά το 2030.
Η Ελλάδα στο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος
Στο μεταξύ τις θέσεις της Ελλάδας για όλα αυτά τα θέμα κατέθεσε, εκπροσωπώντας τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σταύρο Παπασταύρου, στο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος που διεξήχθη την Πέμπτη 27 Μαρτίου στις Βρυξέλλες, ο Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων κ. Πέτρος Βαρελίδης. Επίκεντρο των συζητήσεων του Συμβουλίου απετέλεσε η περιβαλλοντική διάσταση της Καθαρής Βιομηχανικής Συμφωνίας και η ενίσχυση των παγκόσμιων περιβαλλοντικών πολιτικών.
Σχετικά με την Καθαρή Βιομηχανική Συμφωνία, ο κ. Π. Βαρελίδης τόνισε ότι οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες χρειάζονται άμεση στήριξη λόγω του υψηλού ενεργειακού κόστους και του αθέμιτου ανταγωνισμού. «Απαιτείται ένα απλουστευμένο κανονιστικό περιβάλλον και λιγότεροι ποσοτικοί στόχοι, ώστε κάθε κράτος μέλος να υιοθετήσει αποδοτικές πολιτικές που ανταποκρίνονται στις ανάγκες του. Η μείωση των τιμών της ενέργειας με την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και την ενίσχυση των διασυνδέσεων είναι κρίσιμες για τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα», ανέφερε μεταξύ άλλων. Συνεχίζοντας, επισήμανε ότι χρειάζονται αξιόπιστες μεθοδολογίες πιστοποίησης για απορροφήσεις άνθρακα, ενώ η απλοποίηση του Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) και η στήριξη των εξαγωγών ευάλωτων βιομηχανικών τομέων είναι απαραίτητες.
Όσον αφορά στην Τράπεζα Βιομηχανικής Απαλλαγής από Άνθρακα, ο Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων τόνισε ότι δεν θα πρέπει να διοχετευθούν σε αυτήν πόροι που σήμερα αποτελούν εθνικά έσοδα προερχόμενα από το ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών. Επιπλέον, υπογράμμισε ότι είναι αναγκαία η υιοθέτηση κοινών ευρωπαϊκών προτύπων για τα δευτερογενή υλικά και τον αποχαρακτηρισμό των αποβλήτων, ενώ, όπως είπε, η χημική ανακύκλωση είναι η μόνη βιώσιμη λύση για τη διαχείριση των πλαστικών αποβλήτων.
Σχετικά με τις Παγκόσμιες Περιβαλλοντικές Πολιτικές, ο κ. Π. Βαρελίδης επιβεβαίωσε την προσήλωση της Ε.Ε. στην αποτελεσματική πολυμερή συνεργασία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, της ρύπανσης και της απώλειας βιοποικιλότητας.
Στην παρέμβασή του, έδωσε ιδιαίτερη έμφαση:
Στην προώθηση ενός ρεαλιστικού δεσμευτικού παγκόσμιου συμφώνου για τη ρύπανση από πλαστικά, με στόχο την επιτυχή έκβαση των διαπραγματεύσεων τον Αύγουστο του 2025.
Στην ενίσχυση των διεθνών συμμαχιών για την προώθηση βιώσιμων λύσεων, με έμφαση στην προστασία των ωκεανών και τη μείωση των θαλάσσιων απορριμμάτων.
Στην ανάδειξη της Ε.Ε. ως ηγέτη στην περιβαλλοντική διπλωματία, με βάση το διεθνές δίκαιο και την ενίσχυση των Ηνωμένων Εθνών ως βασικού θεσμικού φορέα για την παγκόσμια περιβαλλοντική διακυβέρνηση.
