Την ανάγκη να υπάρξει αλλαγή στην κλιματική πολιτική που ακολουθεί η Ευρώπη τονίζει ο Πρόεδρος και διευθύνων Σύμβουλος της Mytilineos, Ευάγγελος Μυτιληναίος, με την ιδιότητα του προέδρου της Πανευρωπαϊκής Ένωσης Eurometaux, που εκπροσωπεί τη βιομηχανία μη-σιδηρούχων μετάλλων στη γαλλική έκδοση του ιστοτόπου της Euroactiv.
“Η Ευρώπη πρέπει επειγόντως να συνδυάσει την κλιματική της πολιτική με ένα «καρότο» που θα είναι ανταγωνιστικό έναντι άλλων περιοχών”, σημείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Μυτιληναίος. Όπως αναφέρεται, η τοποθέτηση έρχεται σε συνέχεια της απόφασης για επιβολή ενός δασμού από το 2026 που οι εισαγωγείς πρώτων υλών όπως ο σίδηρος, ο χάλυβας, το αλουμίνιο και η ηλεκτρική ενέργεια θα υπόκεινται στον πρόσφατα συμφωνηθέντα φόρο CO2 στα σύνορα της ΕΕ - τον Μηχανισμό Προσαρμογής Συνόρων Άνθρακα (CBAM). Το νέο τιμολόγιο θα αντανακλά την τιμή του άνθρακα που πληρώνουν οι Ευρωπαίοι κατασκευαστές και θα αντικαταστήσει σταδιακά τα δωρεάν δικαιώματα CO2 που απολαμβάνουν επί του παρόντος οι χαλυβουργίες βάσει του συστήματος εμπορίας εκπομπών (ETS).
"Η Ευρώπη πρέπει επειγόντως να συνδυάσει την κλιματική της πολιτική με ένα "καρότο" που ανταγωνίζεται άλλες περιοχές", δήλωσε χαρακτηριστικά, εκφράζοντας έτσι την έντονη αντίδραση της βιομηχανίας χάλυβα που θέτει όχι μόνο ζήτημα μη προστασίας από τον ξένο ανταγωνισμό αλλά και επιβίωσης.
Σημειώνεται ότι η Ένωση ζητά μεγαλύτερη ρυθμιστική προβλεψιμότητα τα επόμενα 15 χρόνια για να καταστήσει πιο προσιτή τη χρηματοδότηση της απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα του κλάδου.
Το αλουμίνιο
Όπως αναφέρει το Euractiv, οι βιομήχανοι ανησυχούν. Η επέκταση της αγοράς άνθρακα και ο συνοριακός φόρος άνθρακα "δεν θα μπορούσαν να έρθουν σε μια πιο κρίσιμη στιγμή για την ταλαιπωρημένη ευρωπαϊκή βιομηχανία αλουμινίου", ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Ένωση Αλουμινίου.
Αυτή τη στιγμή, το 50% της πρωτογενούς βιομηχανίας αλουμινίου βρίσκεται "στον πάγο" στην Ευρώπη, γεγονός που σημαίνει ότι η παραγωγή έχει μειωθεί κατά περίπου 1,1 εκατομμύρια τόνους, σύμφωνα με την ένωση. Ο κλάδος πράγματι δυσκολεύεται λόγω των υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας και της σταδιακής πτώσης των παγκόσμιων τιμών του αλουμινίου.
Να σημειωθεί ότι στο παρελθόν, με άλλες δηλώσεις του κ. Μυτιληναίος δεν έχει κρύψει την ανησυχία του για τις επιπτώσεις της κρίσης στη βιομηχανία μετάλλων της Ευρώπης και ειδικά για το αλουμίνο έχοντας περιγράφει με μελανά χρώματα το τι συμβαίνει σήμερα. “Από τον Σεπτέμβριο του 2021 η Ε.Ε. παρατηρεί την περικοπή και διακοπή λειτουργίας του 50% της παραγωγής πρωτόχυτου αλουμινίου και ψευδαργύρου λόγω της ενεργειακής κρίσης - σε ορισμένες περιπτώσεις απειλώντας την επιβίωση ολόκληρων εγκαταστάσεων. Οι μόνιμες απώλειες θέσεων εργασίας είναι μέχρι στιγμής συγκρατημένες. Όμως, ορισμένα προσωρινά κλεισίματα θα γίνουν μόνιμα εάν οι συνθήκες δεν βελτιωθούν σύντομα. Η Ε.Ε. παρήγαγε 2 εκατομμύρια τόνους αλουμινίου το 2021, όμως η προβλεπόμενη παραγωγή για φέτος θα είναι κάτω από 1 εκατομμύριο… Οι εισαγωγές αλουμινίου προς αντικατάσταση της ευρωπαϊκής παραγωγής έχουν προσθέσει 6 έως 12 εκατομμύρια τόνους ετήσιων εκπομπών CO2. Έτσι, αυτοκτονούμε ως ήπειρος αν κλείσουμε τις βιομηχανίες μας και μεταφέρουμε την παραγωγή αλλού”.
Τιμές ενέργειας
Σύμφωνα με τον Γενικό αντιπρόσωπο του συνδικάτου της γαλλικής βιομηχανίας αλουμινίου Cyrille Mounier, ο CBAM θα πρέπει να συνοδεύεται από ανταγωνιστικά και μακροπρόθεσμα συμβόλαια ηλεκτρικής ενέργειας, στα 20 ευρώ ανά μεγαβατώρα (MWh) και για 20 χρόνια - κάτι που απέχει πολύ από τα σημερινά πρότυπα της ΕΕ. Για τους Γάλλους βιομηχάνους, θα εξακολουθούσε να υπάρχει μειονέκτημα στην αγορά, ακόμη και αν επωφελούνται από μια ευνοϊκή τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στα 42 €/MWh, η οποία είναι χαμηλότερη από την τιμή της αγοράς.
“Το αλουμίνιο είναι μια από τις στρατηγικές πρώτες ύλες που η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει. Χρησιμοποιείται στην ηλεκτροπαραγωγή, στη μεταφορά και την αποθήκευση ενέργειας. Πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου του Leuven δείχνει ότι μόνο η ενεργειακή μετάβαση θα οδηγήσει σε αύξηση 30% της ζήτησης για αλουμίνιο μέχρι το 2040, με τα ηλεκτρικά οχήματα, την ηλιακή ενέργεια και τα δίκτυα ηλεκτρισμού ως βασικούς μοχλούς” έχει αναφέρει πρόσφατα από την πλευρά του και ο γενικός διευθυντής της Aluminum Europe, Πολ Βος, σε άρθρο του στην ιστοσελίδα Euractiv. “Το βασικό ερώτημα είναι αν θα παράγουμε αυτό το αλουμίνιο εδώ στην Ευρώπη ή θα μεταφέρουμε την παραγωγή αλουμινίου σε χώρες όπως η Κίνα, όπου το ανθρακικό αποτύπωμα είναι τριπλάσιο, ενώ τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά εχέγγυα πολύ χαμηλότερα”.
Σύμφωνα με τον κ. Βος “χρειαζόμαστε μια ευρωπαϊκή ατζέντα για τη βιομηχανία -που έχει ήδη αργήσει υπερβολικά- με διαρθρωτικές μακρόπνοες πολιτικές που στηρίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη στρατηγική αυτονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν σχεδιαστεί σωστά, η Πράξη Κρίσιμων Πρώτων Υλών (Critical Raw Materials Act- CRM) που επεξεργάζεται η Κομισιόν θα μπορούσε να είναι η απάντηση στο πολυσυζητημένο Inflation Reduction Act (IRA) των ΗΠΑ, αποτρέποντας τον κίνδυνο του να εισέλθει η Ευρώπη σε εποχή αποβιομηχάνισης”.
“Η πράξη για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες θα πρέπει να πηγαίνει χέρι με χέρι με τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε Ανανεώσιμη Ενέργεια και με τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση του υψηλού ενεργειακού κόστους που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί μας σε σχέση με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές τους”, σημειώνει και ο γενικός διευθυντής της Aluminum Europe, Πολ Βος, προσθέτοντας ότι “παρότι η Πράξη CRM δεν είναι αντίβαρο για τη χρηματοοικονομική ισχύ των ΗΠΑ και της Κίνας, η Ευρώπη μπορεί ακόμα να "γυρίσει το παιχνίδι" διασφαλίζοντας ότι η φιλόδοξη πράσινη νομοθετική της ατζέντα δίνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στους ανταγωνιστικούς παραγωγούς κρίσιμων μετάλλων”.
Η Ελλάδα
Το όλο θέμα έχει, μάλιστα, έντονη “εθνική διάσταση” μια και στον συγκεκριμένο κλάδο η Ελλάδα διαθέτει εταιρείες με ισχυρό αποτύπωμα, διεθνή παρουσία και σημαντικό εξαγωγικό προσανατολισμό, είτε στην αλουμίνα, είτε στο αλουμίνιο ή τα προϊόντα διέλασης. Ανταγωνίζονται, δε, μέχρι τώρα με μεγάλη επιτυχία εταιρείες από κράτη όπου τα κόστη είναι χαμηλότερα και βέβαια, δεν υπάρχουν δεσμευτικοί περιβαλλοντικοί κανόνες. (Π.χ. στα εργοστάσια αλουμινίου της Τουρκίας, Κίνας ή της Ρωσίας και αλουμίνας της Ρωσίας όπου ακόμη δεν αντιμετωπίζουν εμπάργκο , της Βραζιλίας, της Κίνας της Αραβικής Χερσονήσου, η ενέργεια, βασικός πυλώνας κόστους παραγωγής, είναι πάμφθηνη ενώ βέβαια δε γίνεται λόγος για περιβαλλοντικές δεσμεύσεις και πολιτικές μηδενισμού ανθρακικού αποτυπώματος.)
Συνολικά, με βάση την ΕΛΣΤΑΤ, ο κλάδος αποτελείται από 3.000 μεγάλες, μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις, σε όλα τα στάδια μεταποίησης και εμπορίου. Απασχολεί άμεσα ή έμμεσα 30.000 άτομα, με συνολικές πωλήσεις που ξεπερνούν τα 2,5 δισ. ευρώ και παραγωγικές μονάδες, ιδιόκτητα δίκτυα διανομών και εμπορική παρουσία σε πάνω από 50 χώρες.
Μεγαλύτερος παίκτης είναι η Αλουμίνιον της Ελλάδος του ομίλου Μυτιληναίος, που απασχολεί άμεσα 1.500 άτομα και 4.500 έμμεσα. Πρόκειται για τη μοναδική παραγωγό αλουμινίου στη χώρα και ταυτόχρονα τη μόνη πλήρως καθετοποιημένη στην Ευρώπη (διαθέτει και βωξίτη, πρώτη ύλη παραγωγής αλουμινίου).
Παράγει το 8% της συνολικής παραγωγής αλουμινίου πανευρωπαϊκά, όταν ολόκληρη η Ιταλία παράγει το 5%, η δε Γερμανία (η μεγαλύτερη δύναμη) το 18%.
Από εκεί και έπειτα οι υπόλοιποι παίκτες είναι στον τομέα της μεταποίησης του αλουμινίου, όπου ξεχωρίζει η ElvalHalcor του ομίλου ΒΙΟΧΑΛΚΟ της οικογένειας Στασινόπουλου. Ακολουθούν η εισηγμένη στο Χ.Α. Alumil του Γιώργου Μυλωνά, η Exalco και η Cosmos Aluminium της οικογένειας Καντώνια, η ELVIAL του Δημήτρη Τζίκα, η Aluminco της οικογένειας Καρρά, καθώς και η Europa του ομίλου Τζιρακιάν.
Όλα αυτά αναδεικνύουν και το ρόλο της χώρας εν όψει της προσπάθειας για “πράσινη” μετάβαση της Ευρώπης, όπου τα προϊόντα αλουμινίου παίζουν μεγάλο ρόλο στις συσκευασίες, στην οικοδομή, στην ηλεκτροκίνηση. Αλλά και την απειλή που γεννάται εάν δεν ληφθούν μέτρα.
