Κ. Βασιλείου: Η ESG προσέγγιση της Eurobank και το "πράσινο αποτύπωμα"

Το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί μία ιστορική ευκαιρία για τη χώρα ώστε να κινητοποιήσει συνολικά επενδυτικούς πόρους €57 δισ. τα επόμενα 6 χρόνια. Αναπτυξιακοί τομείς προτεραιότητας για τα επόμενα χρόνια, που αποτυπώνονται και στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, μεταξύ άλλων, είναι η μετάβαση στην πράσινη οικονομία, ο ψηφιακός μετασχηματισμός με επενδύσεις στην προηγμένη τεχνολογία, η αναβάθμιση υποδομών με τα μεγάλα, εμβληματικά, αλλά και με πολλά μικρότερα έργα στη χώρα.

Αναμφίβολα, τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη, η συγκυρία που διαμορφώνεται οδηγεί σε μία νέα «επανάσταση» για την Οικονομία. Μία «επανάσταση», ωστόσο, η οποία θα έχει στο επίκεντρο το περιβάλλον και τον άνθρωπο, υπαγορεύοντας έναν ριζικό μετασχηματισμό για τις επιχειρήσεις, τους οργανισμούς και βεβαίως τις τράπεζες.

Το πώς ακριβώς θα λειτουργήσουν οι τράπεζες στο πλαίσιο της χρηματοδότησης των αναπτυξιακά βιώσιμων έργων, ανέλυσε σε έναν ενδιαφέρον διάλογο στο Φόρουμ των Δελφών, με την δημοσιογράφο Νένα Μαλλιάρα, ο κ. Κωνσταντίνος Βασιλείου, Αναπληρωτής Διευθύνοντας Σύμβουλος της Eurobank και Επικεφαλής του Corporate & Investment Banking.

1. Κύριε Βασιλείου, η προσέγγιση της οικονομίας με τα κριτήρια ESG δεν αποτελεί απλά μια τάση, αλλά και μια αναγκαιότητα. Θα ήθελα να μας οριοθετήσετε τι σημαίνουν τα κριτήρια αυτά για τις επενδύσεις και τις χρηματοδοτήσεις και πώς τα ενσωματώνουν οι τράπεζες.

• Η ESG προσέγγιση δεν αποτελεί απλά μία νέα, παγκόσμια τάση, αλλά μία ταχέως εξελισσόμενη ανάγκη, με οδηγό τις κατευθύνσεις των εποπτικών φορέων και το έντονο ενδιαφέρον πελατών και επενδυτών.
• Το κανονιστικό πλαίσιο των ESG επενδύσεων έχει αποδειχτεί ότι μπορεί να προσφέρει αξία στις long-term επενδύσεις, μέσω της ενίσχυσης των κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης και του ενδελεχούς ελέγχου. Επίσης, καθορίζει και ακολουθεί κοινωνικούς και περιβαλλοντολογικούς στόχους, τόσο στις επενδύσεις όσο και εσωτερικά στις εταιρείες. Αυτό αποτελεί ευκαιρία για τις τράπεζες, ώστε να αποκτήσουν συγκριτικό πλεονέκτημα, να εκσυγχρονιστούν και να έρθουν πιο κοντά στη κοινωνία και τις ανάγκες της. Για να πετύχουν οι τράπεζες υψηλές αξιολογήσεις θα πρέπει να:
  • • Υιοθετήσουν βέλτιστες πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης. Πολύ σημαντικά βήματα έχουν γίνει προς αυτή τη κατεύθυνση.
    • Επιταχύνουν τη διαδικασία αλλαγής της εταιρικής τους κουλτούρας.
    • Ενισχύσουν τις πρωτοβουλίες για χρηματοδοτήσεις και επενδυτικές τοποθετήσεις σε επιχειρήσεις και projects με ισχυρό ESG αποτύπωμα.
    • Δημιουργήσουν περισσότερα προϊόντα και να προτείνουν λύσεις διαχείρισης χαρτοφυλακίων με ESG αρχές και χαρακτηριστικά.
    • Αναλάβουν πρωτοβουλίες ενημέρωσης των πελατών αλλά και εκπαίδευσής τους, όπου χρειάζεται.
• Η Eurobank δηλώνει όχι απλώς παρούσα, αλλά και εφαρμόζει στην πράξη τις αρχές και τα κριτήρια ESG, δίνοντας προτεραιότητα στις χρηματοδοτήσεις έργων αλλά και επενδύσεων που κάνει είτε με δικά της χρήματα είτε για λογαριασμό των πελατών της που πληρούν τα κριτήρια αυτά.

2. Θα ήθελα να σταθούμε σε δύο εμβληματικά έργα βιώσιμης ανάπτυξης, με κριτήρια ESG, στη χρηματοδότηση των οποίων έχει πρωταγωνιστικό ρόλο η Eurobank. Να ξεκινήσουμε με το έργο του Ελληνικού και να μας δώσετε, παρακαλώ, την διάσταση του έργου αυτού και της σημασίας του.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ: Έργο – ορόσημο για την Ελλάδα και μεγαλύτερο αστικό, αναπτυξιακό project στην Ευρώπη, στο οποίο η Eurobank διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στην άντληση των κεφαλαίων για τη χρηματοδότησή του, με χαρακτηριστικά που το καθιστούν ένα έργο ESG. Η συμβολή του έργου, μέχρι την ολοκλήρωσή του, στο ΑΕΠ της χώρας αναμένεται στο 2,4%, ενώ στη διάρκεια της ίδιας περιόδου θα έχουν αποδοθεί φόροι 14 δισ. ευρώ στο Ελληνικό Δημόσιο. Όσο για τον επιπρόσθετο τουρισμό που εκτιμάται ότι θα προσελκύσει το έργο, θα ξεπεράσει το 1 εκατομμύριο.

• Το Μητροπολιτικό Πάρκο θα καλύπτει έκταση πρασίνου 2.000.000 τ.μ., επιπλέον 600.000 τ.μ. πρασίνου θα περιβάλλουν τους κοινόχρηστους χώρους και τα open areas, θα φυτευτούν 33.000 δέντρα, ενώ θα αποκατασταθεί και θα αναβαθμιστεί το παράκτιο μέτωπο.
• Η Έξυπνη Πόλη, με έξυπνα πράσινα κτίρια, με ανάπτυξη 50 χλμ. πεζόδρομων και ποδηλατοδρόμων ώστε να βελτιστοποιούνται οι κυκλοφοριακές συνθήκες και να μειώνεται το περιβαλλοντικό αποτύπωμα (είναι χαρακτηριστικό, συγκριτικά, ότι το μήκος της Αττικής Οδού είναι 66 χλμ.), με βέλτιστες συνθήκες παραγωγής, διανομής και χρήσης ενέργειας, μικρότερη κατανάλωση νερού και διαχείριση απορριμμάτων για αποτελεσματικότερη συλλογή, διαχωρισμό και ανακύκλωση.
• Στο έργο θα αναπτυχθούν και κτίρια δημόσιου οφέλους όπως π.χ. παιδικοί σταθμοί και σχολεία, πολιτιστικοί οργανισμοί και κέντρα υγείας και ευζωίας.
• Κατά τη διάρκεια κατασκευής του έργου αναμένεται να δημιουργηθούν 10.000 μόνιμες θέσεις εργασίας και 75.000 όταν το έργο θα είναι ώριμο και θα λειτουργεί. Ενδεικτικά, οι 75.000 νέες θέσεις εργασίας είναι περίπου ίσες με το πληθυσμό του νομού Ρεθύμνου ή διπλάσιες από όλες τις θέσεις εργασίας σήμερα στον τραπεζικό κλάδο.

3. Το άλλο κορυφαίο ESG έργο είναι η ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την Αττική. Πώς υλοποιείται το έργο αυτό και ποια θα είναι η συμβολή του στην Οικονομία;

Ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την Αττική: Πρόκειται για το ESG έργο που θα εξοικονομήσει 400 εκατ. ευρώ από τους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας των καταναλωτών όλης της χώρας και θα δημιουργήσει 300 νέες θέσεις εργασίας.

• Το έργο θα βελτιώσει δραστικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της Κρήτης, αφού το 2023 (πρώτος χρόνος λειτουργίας του μεγάλου καλωδίου) οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα του νησιού θα μειωθούν κατά 500.000 τόνους. Συνολικά, με τις διασυνδέσεις (μεγάλο και μικρό καλώδιο, δηλ. ηλεκτρικές συνδέσεις Κρήτης με Αττική και Πελοπόννησο) οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα μειωθούν κατά 60% από τα σημερινά επίπεδα.
• θα μετατρέψει την Κρήτη σε ένα πιο «πράσινο» νησί,γεγονός που θα ενισχύσει σημαντικά τον Τουρισμό της τα επόμενα χρόνια. Σημειώνεται ότι το 70% της Οικονομίας της Κρήτης βασίζεται στον Τουρισμό, ενώ συνολικά η Οικονομία της Κρήτης συμβάλλει με ποσοστό λίγο άνω του 5% στο ΑΕΠ της χώρας.

4. Μπορούν, με βάση τα κριτήρια ESG, να μετασχηματισθούν ολόκληροι τομείς της Οικονομίας; Υπάρχει κάποια πρόβλεψη από πλευράς τραπεζών για τον αντίκτυπο στην αύξηση του ΑΕΠ τα προσεχή χρόνια; (για να μιλήσουμε ειδικότερα για Τουρισμό και άλλους κλάδους, να πούμε ότι αναμένεται μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον για τα έργα αυτά στην Ελλάδα και εκτίμηση για συμβολή σε ΑΕΠ, απασχόληση). Και ποιος θα είναι ο ρόλος των τραπεζών; (για να πούμε όχι απλά για την παροχή κεφαλαίων, αλλά αξιολόγηση έργων, βιώσιμα business plans κ.λπ.)

• Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι κεντρική προτεραιότητα στον οικονομικό σχεδιασμό για την μεταπανδημική περίοδο, διεθνώς, πολύ δε περισσότερο για τη χώρα μας.
• Το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί μία ιστορική ευκαιρία για τη χώρα ώστε να κινητοποιήσει συνολικά επενδυτικούς πόρους €57 δισ. τα επόμενα 6 χρόνια. Αναπτυξιακοί τομείς προτεραιότητας για τα επόμενα χρόνια, που αποτυπώνονται και στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, μεταξύ άλλων, είναι η μετάβαση στην πράσινη οικονομία (30% των πόρων), ο ψηφιακός μετασχηματισμός με επενδύσεις στην προηγμένη τεχνολογία (20% των πόρων), η έρευνα και καινοτομία, η εξωστρέφεια και η αύξηση του μεγέθους των επιχειρήσεων.
• Ο Τουριστικός κλάδος αναμένεται να επηρεαστεί σημαντικά από την υιοθέτηση των ESG κριτηρίων, καθώς οι επενδύσεις που προσανατολίζονται στη βιώσιμη ανάπτυξη και τη βελτίωση του πράσινου αποτυπώματος, κρίνονται καθοριστικές για την επιβίωση του κλάδου. Το απαιτούν ήδη οι επισκέπτες της χώρας, κυρίως από τη Βόρεια Ευρώπη. Τέτοιου είδους επενδύσεις αναμένεται να συμβάλλουν σημαντικά στο ΑΕΠ της χώρας και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ακόμα και σε απομακρυσμένες περιοχές.
• Η συμβολή του τραπεζικού τομέα, σε στενή συνεργασία με το Κράτος, θα είναι κρίσιμη για τη κατανομή των πόρων σε έργα που θα επηρεάσουν σημαντικά την ταχεία μετάβαση σε μία πράσινη και ψηφιοποιημένη οικονομία με ξεκάθαρα οφέλη για το σύνολο της κοινωνίας. Ο καθοριστικός ρόλος των Τραπεζών, μπορεί να αποτυπωθεί μέσα από τις ικανότητές τους να:
  • • Ενημερώνουν και να ενεργοποιούν πελάτες και επενδυτές.
    • Συνεργάζονται αρμονικά με το Κράτος (όπως αποδείχθηκε πρόσφατα από τα μέτρα στήριξης Covid).
    • Αξιολογούν, χρηματοδοτούν και στη συνέχεια παρακολουθούν την υλοποίηση επιχειρηματικών σχεδίων.
• Φιλοδοξούμε να παίξουμε κεντρικό ρόλο στη διαχείριση των πόρων άνω των €57 δισ. που θα εισρεύσουν στη χώρα μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Στοχεύουμε να διαθέσουμε στην αγορά το 1/4 των χρημάτων(26 δισ. ευρώ δάνεια, εκ των οποίων 13 δισ. από το κράτος και 13 δισ. από το χρηματοπιστωτικό σύστημα), σε συνεργασία με το Ταμείο ανάκαμψης.
• Ειδικότερα για τον Τουρισμό, όπου η τράπεζα διαχρονικά πρωταγωνιστεί, προχωρούν απρόσκοπτα οι χρηματοδοτήσεις στο πλαίσιο του προγράμματος στήριξης τουριστικών επιχειρήσεων €750 εκατ. που ανακοινώσαμε στην αρχή της πανδημίας, με το ενδιαφέρον αυτό το διάστημα να εστιάζεται και σε νέες επενδύσεις είτε υφιστάμενων πελατών ή από νέες ξενοδοχειακές αλυσίδες.

5. Οι αγορές κεφαλαίων θα λειτουργήσουν προς αυτή την κατεύθυνση; (για να πούμε για τα green bonds)

• Στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου, παρατηρείται αυξανόμενο ενδιαφέρον για Sustainable Bonds (Green Bonds & Sustainable Linked Bonds). Συνολικά το 2020 καταγράφηκαν περίπου $780 δισ. εκδόσεις sustainable bonds, ενώ το αντίστοιχο νούμερο για το 2018 ήταν $313 δισ. Μόνο για το πρώτο τρίμηνο του 2021, οι συγκεκριμένες εκδόσεις έφτασαν τα $428 δισ., δείχνοντας την τάση των αγορών για τα Sustainable Bonds παγκοσμίως.
• Στην Ελλάδα, έχει αρχίσει σταδιακά να αναπτύσσεται και το κομμάτι των κεφαλαιαγορών, με ξεκάθαρα οφέλη για τις επιχειρήσεις αλλά και για τους Έλληνες καταθέτες, οι οποίοι έχουν πλέον τη δυνατότητα, είτε άμεσα είτε μέσω αμοιβαίων κεφαλαίων, να επενδύσουν σε αξιόλογες εταιρείες. Η άντληση συνολικών κεφαλαίων €5 δισ. από τράπεζες και εταιρείες μέχρι το τέλος του 2021, με ελκυστικούς όρους, αποτελείψήφο εμπιστοσύνης στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.
• Το αυξανόμενο ενδιαφέρον για ομόλογα εταιρειών που προωθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη είναι έντονο και στην εγχώρια αγορά, καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν εκδοθεί συνολικά €2,1 δισ. Sustainable bonds. Ενδεικτικά:
  • • ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΜΑΕΧ (€150 εκατ., Green senior notes, εισηγμένα στο ΧΑ, για την απόκτηση και κατασκευή αιολικών πάρκων).
    • ΔΕΗ ΑΕ (€775 εκατ., Sustainability-linked callable senior notes).
    • ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ ΑΕ (€500 εκατ., Green senior notes).
• Μέρος της επιτυχημένης έκδοσης εξαετούς ομολόγου €500 m της Eurobank, (με oversubscription 2,5χ και κουπόνι 2,00%) αναμένεται να αξιοποιηθεί σε χρηματοδοτήσεις έργων με πράσινο αποτύπωμα.
• Καθώς ο ESG μετασχηματισμός των εταιρειών επηρεάζει τους περισσότερους κλάδους της οικονομίας παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα, αναμένεται ακόμα μεγαλύτερη αύξηση των «πράσινων» εκδόσεων τα επόμενα χρόνια.

Η Eurobank έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε όλες τις μεγάλες εκδόσεις ομολόγων στην ελληνική αγορά τα τελευταία χρόνια, σημειώνοντας εξαιρετικές επιδόσεις.