Ο ρόλος των γεωργών και των δασολόγων που συμβάλλουν στην παραγωγή άνθρακα είναι ζωτικής σημασίας ενώ η Ευρώπη θέλει να επιτύχει τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας. Για την ενθάρρυνσή τους, ένα ισχυρό σύστημα πιστοποίησης είναι απαραίτητο, γράφει η Adeline Favrel.
Η Adeline Favrel είναι υπεύθυνη έργου στο I4CE, το Ινστιτούτο Οικονομίας του Κλίματος.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει μια «πιστοποίηση άνθρακα» μέχρι το τέλος του έτους ως ένα πρώτο βήμα για την αμοιβή των γεωργών και δασολόγων που συμβάλλουν στην καλλιέργεια άνθρακα. Αυτό το σχέδιο πιστοποίησης εγείρει συζητήσεις και προβληματισμούς.
Για το I4CE, η ΕΕ μπορεί να ανταποκριθεί και να αναπτύξει μια φιλόδοξη πιστοποίηση βασιζόμενη στην εμπειρία των κρατών μελών στον τομέα αυτό.
Χρειαζόμαστε πιστοποίηση άνθρακα για να δώσουμε κίνητρα στους γεωργούς και τους δασοκόμους να δράσουν
Ο ευρωπαϊκός στόχος της ουδετερότητας του άνθρακα αποσκοπεί στην εξισορρόπηση των εκπομπών και των απορροφήσεων αερίων του θερμοκηπίου, με τη δραστική μείωση των εκπομπών από τη μία πλευρά και την αύξηση των καταβόθρων άνθρακα από την άλλη.
Έτσι, δίνει καθοριστικό ρόλο στη γεωργία και τη δασοκομία, οι οποίες μπορούν να δεσμεύουν άνθρακα από την ατμόσφαιρα και να τον αποθηκεύουν στο έδαφος και τη βιομάζα. Πώς μπορούμε όμως να ενθαρρύνουμε τους γεωργούς και τους δασολόγους να υιοθετήσουν πρακτικές που αποθηκεύουν περισσότερο άνθρακα, όπως η αγροδασοπονία; Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την πληρωμή τους για την απομάκρυνση άνθρακα, κάτι που σχεδιάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Προφανώς, θα πρέπει να αποσαφηνιστεί γρήγορα ποιος θα πληρώσει και ποιος θα αποζημιώσει αυτούς τους ενδιαφερόμενους.
Παρόλο που η Επιτροπή φαίνεται να προτιμά επί του παρόντος να κάνει τον ιδιωτικό τομέα να πληρώσει μέσω εθελοντικών αντισταθμίσεων άνθρακα, αυτό δεν θα είναι αρκετό και θα πρέπει αναπόφευκτα να διερευνηθούν άλλες πηγές χρηματοδότησης: η ευρωπαϊκή αγορά άνθρακα, ένα πιθανό μελλοντικό σύστημα εμπορίας εκπομπών (ΣΕΔΕ) για την αγροδιατροφική βιομηχανία και φυσικά η δημόσια χρηματοδότηση, αλλά πρωτίστως η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ).
Προς το παρόν, είναι σημαντικό να συμφωνηθεί ένα ευρωπαϊκό σύστημα πιστοποίησης άνθρακα, προκειμένου να διασφαλιστεί ο αντίκτυπος που θα έχουν τα έργα που θα χρηματοδοτηθούν στο κλίμα και στο περιβάλλον συνολικά.
Ο στόχος είναι να κατευθυνθούν τα κεφάλαια, είτε ιδιωτικά είτε δημόσια, πιο αποτελεσματικά προς πρακτικές φιλικές για το κλίμα. Η Επιτροπή επεξεργάζεται επί του παρόντος αυτό το σχέδιο πιστοποίησης άνθρακα και θα προτείνει κανονισμό μέχρι το τέλος του έτους.
Η φάση της δημόσιας διαβούλευσης και οι συζητήσεις που οργανώθηκαν στους διάφορους ευρωπαϊκούς φορείς από τις αρχές του έτους έχουν εγείρει πολλά σημεία συζήτησης και ακόμη και εύλογες ανησυχίες.
Μπορούμε να τις ξεπεράσουμε. Μπορούμε να βρούμε ρεαλιστικές λύσεις σε αυτά τα προβλήματα προκειμένου να οικοδομήσουμε μια φιλόδοξη πιστοποίηση άνθρακα.
Αυτό μπορεί να γίνει εμπνεόμενοι από τις επιτυχίες και τις αποτυχίες των πιστοποιήσεων που αναπτύχθηκαν επί σειρά ετών σε διεθνές επίπεδο ή σε ορισμένα κράτη μέλη, ξεκινώντας από το γαλλικό σήμα Bas-Carbone, στο οποίο συνέβαλε η I4CE.
Θα πρέπει η ευρωπαϊκή πιστοποίηση να περιορίζεται στην απομάκρυνση άνθρακα;
Η πρώτη συζήτηση που απασχολεί τους ευρωπαίους ενδιαφερόμενους είναι το πεδίο εφαρμογής της πιστοποίησης. Θα πρέπει να πιστοποιούμε μόνο την απομάκρυνση άνθρακα ή θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη και τη μείωση των εκπομπών;
Ο περιορισμός της πιστοποίησης μόνο στην απομάκρυνση άνθρακα θα είχε στρεβλές επιπτώσεις στη γεωργία. Αυτό θα μπορούσε, για παράδειγμα, να οδηγήσει στην πιστοποίηση ενός έργου παραγωγής βιομάζας που κάνει μεγάλη χρήση αζωτούχων λιπασμάτων, χωρίς κανένα κίνητρο για τη μείωση της χρήσης αυτών των λιπασμάτων και των σχετικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Καθώς πολλοί από τους μοχλούς δράσης αφορούν κυρίως τη μείωση των εκπομπών στον γεωργικό τομέα, θα ήταν κρίμα να μην ενθαρρυνθούν οι γεωργοί να εφαρμόζουν πρακτικές που ευνοούν και τους δύο στόχους: την απομάκρυνση άνθρακα και τη μείωση των εκπομπών.
Ενώ χώρες όπως η Γαλλία επιθυμούν να υιοθετήσουν ένα ευρύτερο πεδίο εφαρμογής, η Επιτροπή κινείται προς ένα πλαίσιο πιστοποίησης που περιορίζεται στις απορροφήσεις. Κατά συνέπεια, ανταποκρίνεται στο φόβο χωρών όπως η Γερμανία και περιβαλλοντικών ΜΚΟ.
Ποιος είναι αυτός ο φόβος; Είναι ο φόβος ότι η ανάμειξη των απορροφήσεων και των εκπομπών θα καθιστούσε δυνατή την απόκρυψη των εκπομπών μιας εκμετάλλευσης και τη μείωση των κλιματικών φιλοδοξιών της. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι τρόποι για να αντιμετωπιστεί αυτό το ζήτημα.
Η επισήμανση Bas-Carbone στη Γαλλία, υπολογίζει τόσο τις εκπομπές όσο και τις απορροφήσεις, προκειμένου να έχει μια πλήρη εικόνα του ισοζυγίου των αερίων του θερμοκηπίου των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, διατηρώντας δύο ξεχωριστούς λογαριασμούς. Ως αποτέλεσμα, εγγυάται διαφάνεια και στα δύο μέτωπα και διασφαλίζει ότι τίποτα δεν κρύβεται κάτω από το χαλί.
Πώς διασφαλίζεται ότι λαμβάνονται υπόψη άλλα περιβαλλοντικά ζητήματα, αποφεύγοντας παράλληλα έναν υπερβολικά πολύπλοκο μηχανισμό;
Η δεύτερη συζήτηση που απασχολεί την ευρωπαϊκή σφαίρα αφορά τη συνεκτίμηση άλλων περιβαλλοντικών προκλήσεων στην πιστοποίηση άνθρακα. Η γεωργία και η δασοκομία δεν είναι μόνο καταβόθρες άνθρακα!
Υπάρχουν διάφορες επιλογές για τη διασφάλιση της περιβαλλοντικής ακεραιότητας, ορισμένες από τις οποίες δοκιμάζονται ήδη.
Πρώτον, υπάρχουν διασφαλίσεις για την αποφυγή μεγάλων αρνητικών επιπτώσεων, όπως η απαγόρευση του οργώματος στα δάση ή ο καθορισμός μέγιστης πυκνότητας ζώων ανά εκτάριο. Επιπλέον, μπορούμε επίσης να αξιολογήσουμε τις θετικές επιπτώσεις στο νερό και τη βιοποικιλότητα, όπως κάνει η επισήμανση Bas-Carbone.
Μπορούν να θεσπιστούν κριτήρια που να εγγυώνται τη συνοχή του έργου με μια συνολική πορεία: για παράδειγμα, στον γεωργικό τομέα, ευνοώντας την καταγραφή των εκπομπών ανά εκτάριο και όχι με βάση την παραγόμενη ποσότητα και ευνοώντας έτσι τη μετάβαση στην εκτατική γεωργία.
Τέτοιες ρεαλιστικές λύσεις υπάρχουν επίσης για την αντιμετώπιση ενός τρίτου σημείου συζήτησης που προέκυψε στις συζητήσεις για το μελλοντικό ευρωπαϊκό πλαίσιο πιστοποίησης: το διοικητικό και οικονομικό κόστος του.
Όσο πιο φιλόδοξη, αυστηρή και ισχυρή είναι η πιστοποίηση, τόσο υψηλότερο είναι το κόστος για τους γεωργούς και τους δασοκόμους. Υπάρχει ο κίνδυνος να τους αποθαρρύνει ένας υπερβολικά πολύπλοκος μηχανισμός.
Για να αντιμετωπιστεί αυτή η ένταση μεταξύ του κόστους και της ποιότητας της πιστοποίησης, η Bas-Carbone επέλεξε να χρησιμοποιήσει την αρχή της «έκπτωσης».
Σε αντάλλαγμα για μια έκπτωση επί των πιστοποιημένων απορροφήσεων (και εκπομπών), ο φορέας εκμετάλλευσης μπορεί να επιλέξει απλούστερες μεθόδους πιστοποίησης, γεγονός που επιτρέπει να διατηρηθεί ο μηχανισμός προσιτός, περιορίζοντας παράλληλα τα απρόβλεπτα αποτελέσματα.
Προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι γεωργοί και οι δασοκόμοι να δράσουν για το κλίμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να αναπτύξει νέες δημόσιες πολιτικές. Προφανώς πρέπει να συνεχίσει να πρασινίζει την ΚAΠ, αλλά πρέπει επίσης να οικοδομήσει νέα συστήματα, και η ευρωπαϊκή πιστοποίηση άνθρακα είναι ένα ουσιαστικό βήμα.
Δεν πρέπει να χάσουμε αυτή την ευκαιρία και δεν πρέπει να διστάσουμε να αξιοποιήσουμε την εμπειρία των διεθνών και εθνικών συστημάτων πιστοποίησης για να βρούμε ρεαλιστικές λύσεις και να οικοδομήσουμε ένα φιλόδοξο ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Πηγή: euractiv.gr
