Σε πολιτική συμφωνία κατέληξαν χθες οι θεσμοί της για την επιβολή φόρου άνθρακα σε αγαθά από τρίτες χώρες, η παραγωγή των οποίων συνεπάγεται υψηλές εκπομπές άνθρακα, όπως π.χ. ο χάλυβας και το τσιμέντο.
Συγκεκριμένα, όσες επιχειρήσεις και φορείς εισάγουν αυτά τα αγαθά στην ΕΕ θα κληθούν να αγοράσουν πιστοποιητικά για την κάλυψη των ενσωματωμένων εκπομπών CO2. Το σύστημα έχει σχεδιαστεί για να εφαρμόζει το ίδιο κόστος CO2 σε υπερπόντιες εταιρείες και εγχώριες βιομηχανίες της ΕΕ, με τις τελευταίες να απαιτείται ήδη να αγοράζουν άδειες από την αγορά άνθρακα της ΕΕ όταν ρυπαίνουν.
Κεντρικός στόχος είναι να διαμορφωθεί μια ισορροπία ανάμεσα στην ΕΕ και τις τρίτες χώρες εν μέσω έντονης κριτικής που είχε δεχτεί η Κοινότητα για “αδράνεια” σε σχέση με τη διασφάλιση όρων ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας.
Όπως τόνισε ο Mohammed Chahim, επικεφαλής διαπραγματευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το νόμο, ο διασυνοριακός αυτός δασμός θα είναι κρίσιμος για τις προσπάθειες της ΕΕ για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Θα ισχύει επίσης για το εισαγόμενο υδρογόνο, το οποίο δεν ήταν στην αρχική πρόταση της ΕΕ, αλλά για το οποίο πίεσαν οι νομοθέτες της ΕΕ στις διαπραγματεύσεις.
Υπενθυμίζεται ότι με βάση ειδική μελέτη του ΣΕΒ, οι αναπροσαρμογές στο πλαίσιο πολιτικής της Ε.Ε. για το κλίμα εντείνουν την πίεση στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα η ειδική μελέτη που διεξήγε με τίτλο “Ανταγωνιστικότητα και κλιματική μετάβαση: Δυο αλληλένδετοι στόχοι για την Ευρώπη” αναφέρει ότι “οι επιπτώσεις στην εγχώρια βιομηχανία προέρχονται άμεσα από τη διαταραχή στο κόστος παραγωγής λόγω της σημαντικής αύξησης του κόστους για την αγορά δικαιωμάτων εκπομπών CO2 καθώς και του κόστους έμμεσων εκπομπών, ενώ οι παραγωγοί ανταγωνιστικών προϊόντων εκτός ΕΕ θα επιβαρυνθούν μέσω εφαρμογής του Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (ΜΣΠΑ) μόνο για το μερίδιο της συνολικής παραγωγής τους που εξάγουν στην ΕΕ” τονίζει ο ΣΕΒ που σημειώνει ότι ο Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (ΜΣΠΑ) που προτείνεται, μέσω των αλλαγών που συνεπάγεται στο Σύστημα Εμπορίας δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ), ως έχει σήμερα θα προκαλέσει σειρά παρενεργειών.
Ανάγκη για μείωση του άνθρακα
Ωστόσο όπως αναφέρει η μελέτη του ΣΕΒ, “η απάντηση στην κλιματική αλλαγή, αποτελεί κορυφαία πρόκληση σε παγκόσμιο επίπεδο” και σημειώνει ότι “η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), πρώτη έθεσε το στόχο για κλιματική ουδετερότητα – μηδενικό δηλαδή ισοζύγιο εκπομπών και απορροφήσεων αερίων του θερμοκηπίου (ΑτΘ) - μέχρι το 2050 και μείωσης των εκπομπών ΑτΘ κατά 55% έως το 2030 σε σύγκριση με το 1990. Η πρωτοβουλία έχει τη στήριξη και των επιχειρήσεων, οι οποίες συνεχίζουν να επενδύουν στην μείωση του ανθρακικού τους αποτυπώματος, σε σύγκριση με ανταγωνιστές εκτός Ε.Ε.” υπογραμμίζει με νόημα η μελέτη του ΣΕΒ.
Κλιματική φιλοδοξία και ανταγωνιστικότητα
Ζητούμενο, όμως,, όπως τονίζεται, είναι “η υποστήριξη της κλιματικής φιλοδοξίας με ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που θα διασφαλίζει ίσους όρους ανταγωνισμού στις παγκόσμιες αγορές, ώστε η κλιματική μετάβαση να λειτουργήσει προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα ότι ο κίνδυνος «διαρροής άνθρακα» (Carbon Leakage), δηλαδή μεταφοράς επενδύσεων σε τρίτες χώρες χωρίς αντίστοιχο κόστος άνθρακα, αποτελεί ήδη πραγματικότητα.”
Σύμφωνα με τη μελέτη, “η δέσμη μέτρων «Fit for 55» (Δ1), προτείνει αλλαγές στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) και εφαρμογή ενός Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (ΜΣΠΑ), οι οποίες, αν υιοθετηθούν, θα προκαλέσουν σημαντική υποβάθμιση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.
Όπως επισημαίνεται και στη νέα μελέτη του ΙΟΒΕ με τίτλο «Επιπτώσεις της αναθεωρημένης ευρωπαϊκής πολιτικής για το Κλίμα στην ελληνική βιομηχανία και οικονομία», ο κίνδυνος «διαρροής άνθρακα» για την χώρα μας είναι ιδιαίτερα σημαντικός μια και:
-Αφορά κλάδους που παράγουν το 27% της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) της μεταποίησης και απασχολούν περίπου 57 χιλ. εργαζόμενους (16% της συνολικής απασχόλησης στη μεταποίηση).
- Πρόκειται για κλάδους με έντονη εξωστρέφεια, υψηλή ένταση κεφαλαίου και υψηλή παραγωγικότητα εργασίας – χαρακτηριστικά που αποτελούν ζητούμενο για το νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα της Ελλάδας και την επίτευξη του στόχου για αύξηση του μεριδίου της μεταποίησης στο 15% του ΑΕΠ το 2030.
- Επηρεάζονται ιδιαίτερα οι εξαγωγές των κλάδων αυτών αφού θα καταβάλουν το αυξημένο κόστος άνθρακα για το σύνολο της παραγωγής τους, ενώ οι εισαγωγείς μόνο για το ποσοστό που θα εισάγεται στην Ε.Ε.”
Αξίζει να σημειωθεί η εξωστρέφεια των εγχώριων κλάδων είναι πολλαπλάσια του ευρωπαϊκού μέσου όρου του κάθε κλάδου και συμβάλλουν σταθερά από το 2010 πάνω από το 40% στις ελληνικές εξαγωγές αγαθών (με το μεγαλύτερο μέρος τους να κατευθύνεται σε χώρες εκτός Ε.Ε.).
