Η περιοχή του Ρήνου στη Γερμανία πήρε μια πρόγευση για όσα έπονται με την κλιματική αλλαγή ήδη κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής ξηρασίας του 2018.
Το φθινόπωρο του 2018, οι όχθες του ποταμού Ρήνου κοντά στην πόλη της Κολωνίας έμοιαζαν με έρημο. Το νερό είχε υποχωρήσει, αναγκάζοντας τα ποταμόπλοια να μειώσουν το φορτίο τους ή να μείνουν εντελώς στο λιμάνι. Τα βενζινάδικα άρχισαν να μην έχουν καύσιμα, επειδή τα βυτιοφόρα δεν μπορούσαν πλέον να πλεύσουν πάνω και κάτω από τον ποταμό.
Ο ένοχος: η ξηρασία και η ζέστη, που προκάλεσαν ξήρανση της σημαντικότερης εσωτερικής πλωτής οδού της Ευρώπης.
Ωστόσο, η κατάσταση, όσο άσχημη και αν ήταν, θα μπορούσε να ήταν πολύ χειρότερη χωρίς το πρόσθετο νερό που προερχόταν από το λιώσιμο των παγετώνων στις Άλπεις.
Τι θα συμβεί όμως όταν οι παγετώνες εξαφανιστούν;
Σε κανονικές εποχές, το ποσοστό του νερού των παγετώνων στον Ρήνο είναι συνήθως χαμηλό, γύρω στο 1%. Τον Αύγουστο του 2018, το ποσοστό πλησίασε το 15% λόγω του καύσωνα, εξηγεί ο Jörg Belz, επιστήμονας στο Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Υδρολογίας στο Koblenz.
Χωρίς το λιώσιμο των παγετώνων, λέει, η στάθμη του νερού θα ήταν 30 εκατοστά χαμηλότερη κοντά στην Κολωνία.
Αν αυτό συνέβαινε, η οικονομική ζημία θα μπορούσε να είναι τεράστια.
Περίπου το 80% της εμπορευματικής κίνησης της εσωτερικής ναυσιπλοΐας της Γερμανίας διακινείται κατά μήκος του Ρήνου, με 182,5 εκατομμύρια τόνους εμπορευμάτων να μεταφέρονται κάθε χρόνο. Στον Κάτω Ρήνο, σχεδόν 200.000 φορτηγίδες ανεβοκατεβαίνουν τον ποταμό ετησίως, ή περίπου 550 την ημέρα.
Μέχρι τώρα, οι βιομηχανίες κατά μήκος του Ρήνου βασίζονταν στον ποταμό ως οδό μεταφοράς των προμηθειών τους, αλλά σύντομα ίσως χρειαστεί να αλλάξουν τα σχέδιά τους.
Σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Υδρολογίας, ακραίες ξηρασίες όπως αυτή που έπληξε τη Γερμανία το 2018 συμβαίνουν συνήθως κάθε 20 έως 60 χρόνια. Μέχρι το τέλος του αιώνα, θα μπορούσαν να συμβαίνουν κάθε 5 έως 15 χρόνια.
Ο αντίκτυπος στη μεταφορική ικανότητα του Ρήνου θα είναι αρχικά περιορισμένος – περίπου 10% λιγότερο μέχρι το 2050. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα λιωμένα ύδατα των παγετώνων αναμένεται να αντισταθμίσουν εν μέρει τις συνέπειες της ξηρασίας και της ζέστης.
Αλλά τα πράγματα υπάρχει κίνδυνος να γίνουν πολύ χειρότερα μετά από αυτό, όταν οι παγετώνες λιώσουν εντελώς. Μέχρι το 2100, έως και το 90% των παγετώνων των Άλπεων είναι πιθανό να έχει εξαφανιστεί, προκαλώντας ζημιά στην μεταφορική ικανότητα του Ρήνου κατά σχεδόν 25%, σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Υδρολογίας.
Οι βιομηχανίες που βρίσκονται κατά μήκος του Ρήνου θα πρέπει να προσαρμοστούν στις διακυμάνσεις της στάθμης του νερού, καθιστώντας τις μεταφορές το καλοκαίρι πιθανώς ακριβότερες, καθώς τα πλοία θα αναγκαστούν να ταξιδεύουν με μειωμένο φορτίο.
Ορισμένες, όπως ο γερμανικός χημικός κολοσσός BASF, έχουν λάβει δραστικά μέτρα και πρόσφατα βάφτισαν ένα πλοίο ικανό να πλέει σε χαμηλά νερά, προκειμένου να διατηρήσουν τη λειτουργία των επιχειρήσεων.
Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ένα μάθημα από την ξηρασία του 2018 είναι σαφές: είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσει αύξηση των εμπλοκών στις παραδόσεις και του κόστους μεταφοράς.
Η αύξηση της θερμοκρασίας φτάνει τους 2°C στις Άλπεις
Οι ρίζες των προβλημάτων του Ρήνου βρίσκονται στα ανάντη, στις Άλπεις.
Στα τέλη Μαΐου του 2023, η καλοκαιρινή περίοδος αρχίζει στο Zugspitze: ο ήλιος είναι εκτυφλωτικός, σποραδικά ίχνη ομίχλης ανεβαίνουν στο βουνό. Πεζοπόροι και τουρίστες συνωστίζονται στο τελεφερίκ για την κορυφή 2.962 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Εδώ, ακριβώς κάτω από το υψηλότερο βουνό της Γερμανίας, βρίσκεται ένας από τους τέσσερις τελευταίους παγετώνες της χώρας, ο Nördlicher Schneeferner.
«Σε 10-15 χρόνια θα έχει πιθανότατα εξαφανιστεί», λέει η Laura Schmidt, γεωγράφος και εκπρόσωπος του ερευνητικού σταθμού Schneefernerhaus. Στα μέσα του 19ου αιώνα, ολόκληρη η Zugspitzplatt ήταν ακόμη παγωμένη, λέει η ίδια.
Σήμερα, σχεδόν τίποτα δεν έχει απομείνει από αυτό. Στην πραγματικότητα, τα τελευταία χρόνια έχει λιώσει τόσο πολύς πάγος που ο Südlicher Schneeferner δεν θεωρείται πλέον παγετώνας από το 2022.
Παρόμοια μοίρα περιμένει και τους άλλους γερμανικούς παγετώνες στο Zugspitze και στις Άλπεις Berchtesgaden.
Ο Harald Kunstmann, αναπληρωτής διευθυντής στο Alpine Campus του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καρλσρούης (KIT) στο Garmisch-Partenkirchen, εργάζεται μόλις λίγα χιλιόμετρα από το Zugspitze.
Μαζί με την ομάδα του υπολογίζει μελλοντικά κλιματικά σενάρια για τις Άλπεις. Λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου, κάνουν προβλέψεις για τις θερμοκρασίες, τις βροχοπτώσεις, τα συστήματα ανέμων και το ισοζύγιο νερού.
Ο Kunstmann παρουσιάζει μία από τις τελευταίες προσομοιώσεις τους, έναν διαδραστικό χάρτη της περιοχής. Όσο πιο μακριά πηγαίνει στο μέλλον, τόσο περισσότερο ο χάρτης γίνεται κόκκινος, ένδειξη της ραγδαίας αύξησης της θερμοκρασίας της περιοχής σε σύγκριση με τις μέσες θερμοκρασίες από το 1991. Το κόκκινο γίνεται επίσης πιο σκούρο με την πάροδο του χρόνου, δείχνοντας μια συνολική αύξηση των θερμοκρασιών.
Ανησυχητικό είναι ότι η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας γίνεται μεγαλύτερη με το υψόμετρο. «Αυτό το ονομάζουμε θέρμανση που εξαρτάται από το υψόμετρο», λέει ο Kunstmann.
Στις Άλπεις, οι μέσες θερμοκρασίες είναι ήδη 2°C υψηλότερες από ό,τι στην προβιομηχανική εποχή, πολύ πάνω από την αύξηση των μέσων θερμοκρασιών κατά 1,2°C που παρατηρείται σε ολόκληρο τον πλανήτη. Και επειδή οι παγετώνες σχηματίζονται σε μεγάλο υψόμετρο, το φαινόμενο αυτό επιταχύνει το λιώσιμό τους.
Η προσομοίωση του Kunstmann προβλέπει επίσης αλλαγές στις βροχοπτώσεις, με περισσότερη βροχή από ό,τι χιόνι, αυξάνοντας τους κινδύνους πλημμυρών κατά τους χειμερινούς μήνες, και συχνότερες ξηρασίες το καλοκαίρι που προκαλούν χαμηλότερη στάθμη νερού στον Ρήνο.
Ο Christoph Mayer, ένας παγετωνολόγος, λέει ότι η κατάσταση έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο.
«Έχουμε περάσει από μια φάση μέτριας απώλειας σε μια φάση επιτάχυνσης», λέει από το γραφείο του στο Μόναχο, στη Βαυαρική Ακαδημία Επιστημών.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Mayer, έως και το 90% των παγετώνων των Άλπεων θα έχουν εξαφανιστεί έως το 2100 με τον σημερινό ρυθμό. Και αυτό δεν σημαίνει ότι η αύξηση της θερμοκρασίας θα σταματήσει το 2100, προσθέτει. «Φυσικά και θα συνεχιστεί».
Πηγή: EURACTIV
