Του Χάρη Δούκα
Οι κυρώσεις των Ευρωπαίων έχουν οδηγήσει σε μία δραματική αναδιάρθρωση των ρωσικών ενεργειακών ροών, με αγοραστές από την Μέση Ανατολή να συνωστίζονται για να προμηθευθούν χαμηλού κόστους καύσιμα από την Ρωσία.
Οι χώρες της Μέσης Ανατολής προσπαθούν να κερδίσουν από τον πόλεμο όσο το δυνατόν περισσότερα οικονομικά οφέλη. Στη Σαουδική Αραβία οι ρωσικοί όμιλοι διπλασίασαν κατά την διάρκεια του β’ τριμήνου του 2022 τις εξαγωγές καυσίμων. Οι Σαουδάραβες χρησιμοποιούν το πολύ φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας εσωτερικά στην χώρα τους, ώστε να απελευθερώνουν περισσότερο από το δικό τους αργό πετρέλαιο για εξαγωγές σε πολύ ακριβές τιμές. Είναι χαρακτηριστικό πως ο σαουδαραβικός κολοσσός Saudi Aramco σημείωσε ρεκόρ κερδών το β΄ τρίμηνο του 2022 (καθαρά κέρδη μόνο κοντά στα 40 δισ. δολαρίων, αυξημένα κατά 82% σε σχέση με το 2021).
Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, και ο Σαουδάραβας πρίγκιπας διάδοχος, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, έχουν όλη αυτή την περίοδο του πολέμου συνεργασία, στο πλαίσιο και του ΟΠΕΚ+, που συμμετέχουν τα 13 κράτη μέλη του Οργανισμού Πετρελαιοπαραγωγών Εξαγωγών Κρατών, των οποίων ηγείται το Ριάντ, και οι 10 σύμμαχοί τους υπό την ηγεσία του Κρεμλίνου. Είχαν συνομιλήσει αμέσως μετά την παράνομη εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία και την έναρξη του πολέμου, και συνομίλησαν αμέσως μετά την πρόσφατη συνάντηση μεταξύ Σαλμάν και Μπάιντεν στην Τζέντα, υπογραμμίζοντας σε όλους του τόνους τη σημασία της συνεργασίας τους στον ΟΠΕΚ+.
Είναι σαφές πως η Μόσχα επωφελείται να είναι μέλος του ΟΠΕΚ+ και αξιοποιεί τον οργανισμό σε μια εποχή που η Δύση προσπαθεί να στραγγαλίσει την οικονομία της με κυρώσεις. Νέο όφελος όμως προσπαθεί να δημιουργήσει και η Σαουδική Αραβία. Ο καινούργιος της στόχος είναι, στην προσπάθεια απεξάρτηση της Ευρώπη από τα ορυκτά καύσιμα, να αποτελέσει τον βασικό της προμηθευτή πράσινη ενέργειας στη μετά πετρελαίου εποχή.
Μελετώντας μάλιστα την Gazprom και την Saudi Aramco, παρουσιάζεται ένα πολύ βασικό κοινό χαρακτηριστικό. Λειτουργούν όχι μόνο ως μεγάλες κερδοφόρες επιχειρήσεις αλλά και ως μέσα επίτευξης σκοπών της εξωτερικής πολιτικής των χωρών τους. Είναι στην πραγματικότητα οι κρατικές αυτές εταιρίες το όχημα για έναν νέου τύπου «ενεργειακό ιμπεριαλισμό». Προτάσσουν φθηνή ενέργεια για να δημιουργήσουν συνθήκες ελέγχουν των αγορών που εξαπλώνονται. Με το πρόσχημα της φθηνής ορυκτής ενέργειας (φυσικού αερίου) «κλείδωσε» ενεργειακά την Ευρώπη ο Πούτιν. Με αντίστοιχη ενεργειακή ατζέντα ήρθε στην Ελλάδα και ο Σαλμάν την προηγούμενη εβδομάδα, προσφέροντας την εξαγωγή φθηνής καθαρής ενέργειας, είτε με τη μορφή ηλεκτρισμού, είτε κυρίως με τη μορφή καυσίμων, όπως το υδρογόνο και η αμμωνία.
Ένα βασικός λόγος απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, είναι η απεξάρτηση από καθεστώτα, δικτάτορες και ολιγάρχες. Είναι λάθος να υποπέσει η Ελλάδα στην ίδια ενεργειακή παγίδα και με την καθαρή ενέργεια, όταν μπορεί να την παράξει με φθηνό τρόπο, στη βάση των πολύ πλούσιων φυσικών της πόρων.
Αταλάντευτος πρέπει να είναι ο στόχος της ενεργειακής αυτονομίας, όχι με όρους απομονωτισμού, αλλά με όρους πραγματικής συνεργασίας και δημοκρατίας.
*Ο Χάρης Δούκας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΜΠ.
(Αναδημοσίευση από τα ΝΕΑ Σαββατοκύριακο)
