Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν υποσχέθηκε να «λογοδοτήσουν όλοι όσοι είναι υπεύθυνοι» μετά από μια σειρά επιθέσεων το Σαββατοκύριακο εναντίον αμερικανικών στρατευμάτων στη Μέση Ανατολή, κατηγορώντας τις πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν. Η απάντηση, είπε, θα έρθει «σε χρόνο και με τρόπο που θα επιλέξουμε».
Αναμφίβολα, το Πεντάγωνο θα παρουσιάσει στον Λευκό Οίκο στρατιωτικές επιλογές. Αλλά υπάρχει ένας άλλος τρόπος με τον οποίο μπορείτε να απαντήσετε: Κλείστε την κεφαλή του πετροδολαρίου.
Τον τελευταίο χρόνο περίπου, το Ιράν μπόρεσε να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου του σε υψηλό πενταετίας, περίπου 3,2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, κερδίζοντας δισεκατομμύρια δολάρια στη διαδικασία. Και αυτό παρά τις κυρώσεις των ΗΠΑ που στοχεύουν ακριβώς, τουλάχιστον στα χαρτιά, την πετρελαϊκή βιομηχανία του Ιράν. Τα επιπλέον χρήματα χρηματοδοτούν τη χώρα και, κατ' επέκταση, τους πληρεξούσιους της στη Συρία, το Ιράκ, την Υεμένη και τον Λίβανο.
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, το Ιράν παρήγαγε, κατά μέσο όρο, 445.000 βαρέλια περισσότερα την ημέρα το 2023 από ό,τι το προηγούμενο έτος. Ως εκ τούτου, το Ιράν ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή αύξησης της παραγωγής πετρελαίου στον κόσμο πέρυσι, μόνο πίσω από τη βιομηχανία σχιστόλιθου των ΗΠΑ.
Το αργό Brent, το παγκόσμιο σημείο αναφοράς πετρελαίου, ήταν κατά μέσο όρο 82 δολάρια το βαρέλι πέρυσι. Όμως η Τεχεράνη αναγκάζεται να πουλάει το αργό της με έκπτωση σε αγοραστές σε χώρες όπως η Κίνα. Συντηρητικά, υπέθεσα ότι το Ιράν πούλησε το αργό με τεράστια έκπτωση 20 δολαρίων το βαρέλι, με αποτέλεσμα μια μέση ετήσια τιμή 62 δολαρίων το βαρέλι. Αυτό αποφέρει επιπλέον ετήσια έσοδα από πετρέλαιο λίγο πάνω από 10 δισεκατομμύρια δολάρια. Αλλά υπάρχουν ακόμη περισσότερα: Πέρυσι, το Ιράν πούλησε περίπου 80 εκατομμύρια βαρέλια αργού και άλλων προϊόντων πετρελαίου που διατηρούσε σε αποθήκευση στα δεξαμενόπλοια. Η πώληση πιθανότατα απέφερε κοντά στα 5 δισεκατομμύρια δολάρια επιπλέον.
Το πώς το Ιράν κατάφερε να ενισχύσει την παραγωγή του παρά τις αμερικανικές κυρώσεις είναι αμφιλεγόμενο — αλλά η σκέψη μπορεί να συνοψιστεί σε τρεις γενικές θεωρίες. Το ένα λέει ότι η Ουάσιγκτον έκλεισε τα μάτια στην επιβολή των κυρώσεων, χρησιμοποιώντας τη ροή των πετροδολαρίων ως "καρότο" για να φέρει το Ιράν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για μια νέα πυρηνική συμφωνία. Από τότε που ανέλαβε ο Μπάιντεν, η ιρανική παραγωγή έχει αυξηθεί σχεδόν κατά 50%. Το επιπλέον ιρανικό πετρέλαιο είχε επίσης το πλεονέκτημα της μείωσης των τιμών της βενζίνης εν όψει των αμερικανικών εκλογών το 2023.
Η δεύτερη θεωρία λέει ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν αναγκάστηκε να συνάψει συμφωνία με τον διάβολο. Πέρυσι, η προτεραιότητα στην Ουάσιγκτον ήταν η συμπίεση των τιμών του πετρελαίου για να πλήξει την ικανότητα του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν να διεξάγει πόλεμο κατά της Ουκρανίας και η περισσότερη ιρανική παραγωγή ήταν ο μόνος τρόπος για να γίνει η δουλειά. Η τρίτη θεωρία λέει ότι το Ιράν έγινε πιο έξυπνο, βρίσκοντας τρόπους να παρακάμψει τις κυρώσεις και η Ουάσιγκτον δεν μπόρεσε να κλείσει το χάσμα.
Είτε έτσι είτε αλλιώς, ο Λευκός Οίκος φαίνεται συνένοχος με δράση ή ανικανότητα. Η Αμερική επιχορηγεί τον αγώνα του Ιράν εναντίον της Αμερικής.
Στην πραγματικότητα, και οι τρεις θεωρίες έπαιξαν κάποιο ρόλο. Σίγουρα, το Ιράν έχει εκμεταλλευτεί την αυξανόμενη μαύρη αγορά πετρελαίου για να παρακάμψει τις κυρώσεις. Ταυτόχρονα, ωστόσο, δεν έχουμε δει μεγάλη προσπάθεια στην Ουάσιγκτον για την καταστολή αυτών των πρακτικών. Τον Νοέμβριο, για παράδειγμα, ο Λευκός Οίκος υποσχέθηκε ότι θα ωθούσε τις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου προς τα κάτω. Αλλά τίποτα δεν έχει συμβεί από τότε που να υποδηλώνει ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν προσπαθεί σοβαρά να περιορίσει. Και φυσικά, η εξωτερική πολιτική είναι ακατάστατη. Πέρυσι, η Ουάσιγκτον μπορεί να κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η επίτευξη του στόχου της να βλάψει τη Ρωσία την απαιτούσε να δεχθεί να βοηθήσει το Ιράν.
Αν έχω δίκιο, ο εξαναγκασμός της παραγωγής θα πρέπει να είναι δυνατός — απλώς απελευθερώστε ξανά τη ισχύ των αμερικανικών κυρώσεων, ξεκινώντας με την επιβολή κυρώσεων σε όλα τα πετρελαιοφόρα στον λεγόμενο σκοτεινό στόλο που εξυπηρετούν τη Ρωσία, το Ιράν και τη Βενεζουέλα. Μόνο ένα κλάσμα από αυτά, ίσως και το ένα τέταρτο, έχουν λάβει τέτοιο χαρακτηρισμό.
Χωρίς καμία ενέργεια, η Ισλαμική Δημοκρατία είναι έτοιμη να κερδίσει ακόμη περισσότερα χρήματα. Στην τελευταία μηνιαία έκθεσή του, ο IEA προειδοποίησε: «Το Ιράν θα μπορούσε να σημειώσει τέταρτο συνεχόμενο έτος ετήσιας ανάπτυξης το 2024, εάν μπορέσει να διατηρήσει τους πρόσφατους ρυθμούς παραγωγής».
Ωστόσο, η στόχευση της ιρανικής παραγωγής πετρελαίου έχει δύο προβλήματα. Το πρώτο είναι ότι η Τεχεράνη μπορεί να χρησιμοποιήσει τους πληρεξούσιους της για να διακόψει τις λωρίδες μεταφοράς πετρελαίου, ιδιαίτερα το Στενό του Ορμούζ, που συνδέει τον Περσικό Κόλπο με την ανοιχτή θάλασσα. Το δεύτερο είναι ότι οι τιμές του πετρελαίου θα αυξηθούν λόγω της χαμηλότερης παγκόσμιας παραγωγής, ενισχύοντας τον πληθωρισμό .
Πηγή: bloomberg.com
