Σημαντικές αλλαγές στην ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης μπορούν να επιφέρουν οι σημερινές προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, ιδίως εάν αναδείξουν νικητή τον Ντόναλντ Τραμπ, αναφέρουν διεθνείς αναλυτές που σημειώνουν ότι την τελευταία διετία η διατλαντική ενεργειακή συνεργασία ήταν πολύ στενή, στο κάδρο των γεωπολιτικών αλλαγών μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, την απόφαση της Ευρώπης να απεξαρτηθεί από το ενεργειακό άρμα του Κρεμλίνου και την αυξανόμενη έμφαση της Γηραιάς Ηπείρου στο «δίπτυχο» πράσινη μετάβαση-βιομηχανική ανταγωνιστικότητα.
Είναι ενδεικτικό ότι το 2022 οι ΗΠΑ υπερδιπλασίασαν τις εξαγωγές LNG προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τον περασμένο Μάρτιο, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν και η επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεσμεύθηκαν να συνεχίσουν τις επενδύσεις με στόχο την κλιματική ουδετερότητα, μεταξύ άλλων προωθώντας την υλοποίηση της Παγκόσμιας Δέσμευσης για το μεθάνιο και συντονίζοντας τις πολιτικές τους για τις τεχνολογίες που έχουν αναγνωριστεί ως κρίσιμες για την ενεργειακή μετάβαση, όπως είναι η πυρηνική ενέργεια, το υδρογόνο, η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα και τα κρίσιμα ορυκτά και πρώτες ύλες.
Πλην όμως, η νέα αμερικανική κυβέρνηση θα μπορούσε να έχει άλλες προτεραιότητες αναφορικά με τη θέση της Ευρώπης ως ενεργειακού τους εταίρου. Από την αρχή του 2022 η Ευρώπη έχει εισάγει περί τα 206 δις. κυβικά μέτρα αμερικανικού LNG, ωστόσο στις αρχές του 2024 προέκυψαν ανησυχίες για επιβράδυνση των ροών, όταν ο πρόεδρος Μπάιντεν ανακοίνωσε προσωρινή παύση στις εκκρεμούσες αποφάσεις για εξαγωγές LNG σε χώρες εκτός της NAFTA (της ζώνης ελεύθερου εμπορίου των χωρών της Βόρειας Αμερικής), έως ότου το θέμα επανεξεταστεί από το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ. Η απόφαση χαιρετίστηκε από τους ακτιβιστές και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις σε όλο τον κόσμο, από την όμως προκάλεσε προβληματισμό για δυνητικές επιπτώσεις στην ασφάλεια εφοδιασμού των χωρών της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ο Λευκός Οίκος διαβεβαίωσε ότι η ανακοίνωσε δεν επηρεάζει την ικανότητα της χώρας να προμηθεύει τους εταίρους της με LNG βραχυπρόθεσμα, όμως οι ανησυχίες αφορούν τις μεσο-μακροπρόθεσμες συνέπειες, ιδίως στο κάδρο του σχεδιασμού της Ευρώπης για απεξάρτηση από τη Ρωσία. Σύμφωνα με τη Eurogas, εάν δεν αυξηθούν οι αμερικανικές εξαγωγές LNG, εγείρεται ο κίνδυνος της αύξησης και της χρονικής παράτασης της παγκόσμιας ανισορροπίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης.
Ο Τραμπ, η Κάμαλα και Κάθετος Διάδρομος Φυσικού Αερίου
Μια κυβέρνηση υπό την Κάμαλα Χάρις κατά πάσα πιθανότητα θα διατηρούσε τους περιορισμούς αυτούς, βάζοντας φρένο στους ρυθμούς αύξησης των αμερικανικών εξαγωγών LNG και επηρεάζοντας την ασφάλειας εφοδιασμού της Ευρώπης, κάτι που θα μπορούσε να είχε σημαντικές επιπτώσεις για το project του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου -που ξεκινά από την Ελλάδα και καταλήγει στην Ουκρανία και τη Μολδαβία- , καθώς η επιτυχία του στηρίζεται όχι μόνο στις αυξημένες διασυνδέσεις μεταξύ των χωρών της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης και την επαύξηση της μεταφορικής ικανότητας σε συγκεκριμένους αγωγούς αλλά και στο LNG. Σύμφωνα με την S&P Global, οι εισαγωγές αμερικανικού LNG θα συνεχίσουν να αποτελούν κλειδί για τον Κάθετο Διάδρομο, με τις εταιρείες από τις ΗΠΑ να φέρονται να ενδιαφέρονται σφόδρα για το project και ιδίως για το FSRU της Αλεξανδρούπολης, με την πρόσφατη απόφαση για δέσμευση δυναμικότητας στο Τέρμιναλ από την αμερικανική Venture Global να ερμηνεύεται ως έμπρακτη απόδειξη του εν λόγω ενδιαφέροντος.
Την ίδια στιγμή, εγείρεται το ερώτημα εάν η εκλογή της Χάρις στην προεδρία θα οδηγούσε σε αποφασιστική μείωση των ερευνών για πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Και τούτο διότι, παρότι ο Πρόεδρος Μπάιντεν προώθησε τις επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια, επί της θητείας του κατεγράφη ρεκόρ παραγωγής ορυκτών καυσίμων στις ΗΠΑ. Από την άλλη πλευρά, είναι βέβαιο ότι εφόσον ο Τραμπ επιστρέψει στο Λευκό Οίκο, θα προωθούσε επιθετικά τις έρευνες υδρογονανθράκων και αυτό θα σήμαινε την ακύρωση των απαγορεύσεων στις άδειες εξαγωγής LNG.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Eurogas Κρίστιαν Σινιορέτο, «Η στροφή της ενεργειακής πολιτικής των ΗΠΑ μετά τις εκλογές θα μπορούσε να επηρεάσει την στρατηγική ενεργειακής διαφοροποίησης της Ευρώπης. Το πώς ακριβώς όμως θα γίνει αυτό είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Αυτό που πραγματικά χρειάζεται η Ευρώπη από τις ΗΠΑ είναι μια σταθερή και προβλέψιμη ροή LNG που να στηρίζεται από ένα σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο που ενθαρρύνει τον σχεδιασμό και τις επενδύσεις σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα…Με την επανεξέταση της παύσης στις άδειες για νέα συμβόλαια LNG και την άρση των νομικών και ρυθμιστικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν ήδη αδειοδοτημένα projects εξαγωγής LNG, οι ΗΠΑ θα συνέβαλαν εκ νέου στην αξιοπιστία της ενεργειακής μας συνεργασίας που εμβαθύνεται», τονίζει ο κ. Σινιορέτο
Αγκάθι στο πλευρό των ευρωπαϊκών βιομηχανιών ο IRA
Ένα άλλο κρίσιμο θέμα είναι εάν θα συνεχιστεί η ενθάρρυνση πράσινων επενδύσεων στις ΗΠΑ -ενίοτε και από ευρωπαϊκές εταιρείες που διέσχισαν τον Ατλαντικό-, χάρη στην ισχυρή χρηματοοικονομική στήριξη που πρόσφερε το πολυσυζητημένο Inflation Reduction Act (IRA) που θέσπισε ο Μπάιντεν το 2022. Οι φοροαπαλλαγές στη βάση του ΙRA συνέβαλαν στην πραγματοποίηση επενδύσεων άνω των 100 δις. δολαρίων σε ηλεκτροκίνητα ΙΧ και έργα κατασκευής μπαταριών κρίσιμα για την μείωση της εξάρτησης των ΗΠΑ από τις εφοδιαστικές αλυσίδες της Κίνας, σημειώνει η Λέσλι Τζανταρασάμι, αναλύτρια του Bipartisan Policy Center. Στον αντίποδα, η στήριξη προς την ευρωπαϊκή βιομηχανία από την Κομισιόν ήταν πολύ μικρότερη, κάτι που έχει επισημανθεί μετ΄επιτάσεως από τους ευρωπαϊκούς βιομηχανικούς συνδέσμους, συμπεριλαμβανομένης και της Eurometaux, στην οποία προεδρεύει ο επικεφαλης της Metlen Ευάγγελος Μυτιληναίος, που έχει δηλώσει ότι οι ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες που παρουσιάστηκαν ως «αντίβαρο» στον IRA όπως το Net Zero Industry Act και το CRM act είναι πολύ μικρότερης αποτελεσματικότητας. Συμπέρασμα το οποίο υιοθέτησε και η έκθεση Ντράγκι που υπενθύμισε ότι η ευρωπαΪκή χρηματοοικονομική στήριξη παραμένει κατακερματισμένη σε διαφορετικά προγράμματα που χαρακτηρίζονται από βαριά γραφειοκρατία και ότι η χρηματοδότηση για τη βιομηχανία σε επίπεδο ΕΕ υπολείπεται κατά πολύ σε γενναιοδωρία σε σχέση με αυτή που προβλέπεται υπό το IRA.
Η επιστροφή του Τραμπ στο Λευκό Οίκο θα σηματοδοτούσε τους «τίτλους τέλους» στο IRA και την διοχέτευση αλλού εκτιμώμενων πόρων ύψους 1,2 τρις. Δολαρίων που θα επενδύονταν σε ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά πάνελ, πυρηνικούς αντιδραστήρες, ηλεκτρικά ΙΧ και μπαταρίες. Αυτό θα έδινε ενδεχομένως μια «ανάσα» στις ευρωπαϊκές βιομηχανίες, λειτουργώντας βέβαια ανασταλτικά για την παγκόσμια προσπάθεια μείωσης των ρύπων. Από την άλλη πλευρά, μια κυβέρνηση υπό την Χάρις θα συνέχιζε να χρησιμοποιεί τον IRA,με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις ευρωπαϊκές ενεργοβόρες βιομηχανίες.
Σύμφωνα με την κ. Τζανταρασάμι, ανεξάρτητα από το ποιος θα εκλεγεί πρόεδρος και τη σύνθεση του Κογκρέσου, υπάρχει αυξανόμενη διακομματική στήριξη για τις μπαταρίες και projects αξιοποίησης κοιτασμάτων κρίσιμων ορυκτών μετάλλων ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από την Κίνα. Την ίδια στιγμή μειώνεται η στήριξη για τις φοροαπαλλαγές για αγορά ηλεκτρικών ΙΧ που ωφελούν λίγους σε σχέση με φοροαπαλλαγές που μπορούν να προωθήσουν παράλληλα τους στρατηγικούς στόχους της ενίσχυσης της οικονομικής ανταγωνιστικότητας και των εφοδιαστικών αλυσίδων των ΗΠΑ και την απανθρακοποίηση».
Θα ξαναφύγουν οι ΗΠΑ από τη Συμφωνία των Παρισίων αν έρθει ο Τραμπ ;
Τέλος υπάρχει το μεγάλο ερώτημα αν η επιστροφή του Τραμπ στο Λευκό Οίκο θα σημάνει την αποχώρηση για δεύτερη φορά των ΗΠΑ από τη Συμφωνία των Παρισίων, που αποτελεί το θεμέλιο για τις πολυμερείς διαπραγματεύσεις για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Υπό την Χάρις, είναι βέβαιο ότι η δέσμευση των ΗΠΑ για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής θα διατηρηθεί, συμβαδίζοντας με τις έρευνες φυσικού αερίου καθώς έχει αναγνωρίσει τη σημασία του fracking για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας της. Από την άλλη, εάν επανεκλεγεί ο Τραμπ θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι οι ΗΠΑ θα αποσυρθούν και πάλι από τη Συμφωνία των Παρισίων, αποδυναμώνοντας την κλιματική δράση σε παγκόσμιο επίπεδο και καθιστώντας πιο δύσκολο για την Ευρώπη να επιτύχει τους δικούς της στόχους.
