Πόροι και προσωπικό συνιστούν μια άλλη δέσμη προκλήσεων για την υλοποίηση της φιλόδοξης πράσινης μετάβασης τόσο σε διεθνές όσο και εγχώριο επίπεδο.
Έτσι, στον ψηφιακό μετασχηματισμό ως βασικό στρατηγικό σχεδιασμό για τον ΔΕΔΔΗΕ εστίασε ο Αναστάσιος Μάνος, Διευθύνων Σύμβουλός του ΔΕΔΔΗΕ. «Είναι ο πυρήνας της αλλαγής», σχολίασε, «αλλά υπάρχουν οκτώ νέες κύριες τάσεις που επηρεάζουν πλέον τα δίκτυα: τα ανανεώσιμα, η ηλεκτροκίνηση, οι μεγάλες απαιτήσεις για ηλεκτρισμό, ο γερασμένος εξοπλισμός της Ευρώπης που σε πολλά σημεία είναι πολλών δεκαετιών, η κλιματική κρίση, η έλλειψη εργατικού δυναμικού και γερασμένο προσωπικό, η δυνατότητα να πληρωθούν όλα αυτά και η φυσική πίεση από τους ρυθμιστές».
Οι τάσεις αυτές, είπε ο κ. Μάνος, δημιουργούν μεγάλες αντιδράσεις. «Τα δίκτυα πρέπει να ανταποκριθούν με διαφορετικό τρόπο στην απόδοση και διαχείριση. Χρειάζεται άλλη προσέγγιση στις επενδύσεις. Πρέπει να αλλάξει το μοντέλο εργασίας (εκεί βοηθά πολύ η ψηφιοποίηση) για τη διαχείριση των ελλείψεων και να βρούμε επίσης λύσεις πέρα από τα προφανή».
Σύμφωνα με τον κ. Μάνο, απαιτούνται ήδη πολλά κεφάλαια για την κλιματική κρίση, αλλά «εάν δεν κάνουμε επενδύσεις θα είναι αφάνταστα πιο ακριβά τα κόστη. Τα δίκτυα και ο τομέας διανομής και μεταφοράς υποφέρουν από χιόνι, ζέστη, πλημμύρες, αέρα και από το πόσο πολύ διαρκούν αυτά τα φαινόμενα».
Στον ΔΕΔΔΗΕ, είπε ο κ. Μάνος, «ενισχύσαμε σε 6 πυλώνες τις επενδύσεις μας, εξετάσαμε ξανά τις στρατηγικές μας, αναλύσαμε το vulnerability του δικτύου και κάναμε και τη δική μας μελέτη για το τι σημαίνει αν αυξηθεί 5 βαθμούς η θερμοκρασία στα δίκτυα. Από 150 εκατ. επενδύσεις πήγαμε πάνω από 600, αλλά κι αυτό δεν είναι αρκετό».
Κλείνοντας, ο κ. Μάνος είπε ότι «οι επενδύσεις πρέπει να αυξηθούν, αλλά σε βάθος χρόνου δεν υπάρχει μεταβολή για τον καταναλωτή. Ακόμη, οι επενδύσεις στον τομέα των δικτύων σε πολύ μεγάλο βαθμό μένουν στην Ελλάδα».
Θωμάς Αχείμαστος: «Φυσικά μπορούν να συνεργαστούν ιδιωτικός τομέας-δημόσιο»
Ακόμη, ο Group Vice Chairman του Copelouzos Group, Θωμάς Αχείμαστος, ρωτήθηκε εάν μπορεί ο ιδιωτικός τομέας να συνεργαστεί με το δημόσιο για τον εκσυγχρονισμό παραδοσιακών μονάδων, για νέους εξοπλισμούς, κλπ.
«Βεβαίως», απάντησε και αναφέρθηκε έπειτα στο εμβληματικό, όπως το χαρακτήρισε, έργο που υλοποιεί η εταιρεία του για τη διασύνδεση της Ευρώπης με την Αίγυπτο: «Το καλώδιο που θα φέρει “πράσινο” ηλεκτρισμό από την Αίγυπτο θα εξυπηρετήσει ιδιωτικό και δημόσιο τομέα σε Ελλάδα και Ευρώπη. Θα φέρει πράσινη ηλεκτρική ενέργεια 3 γιγαβάτ από την Αίγυπτο. Έργο αμοιβαίου ενδιαφέροντος, εξυπηρετεί όλους τους στόχους της ΕΕ και της Ελλάδας για το “πρασίνισμα” της βιομηχανίας. Το σχεδιάζουμε από το 2008 στην ουσία. Προχωρά με γοργούς τώρα ρυθμούς, με στόχο να ξεκινήσει την εμπορική εκμετάλλευση το 2030».
Επίσης, ο κ. Αχείμαστος διευκρίνισε πως «η ενέργεια που θα μεταφέρεται από την Αίγυπτο δεν θα περισσεύει. Θα διανέμεται και στην Ελλάδα. Ο σχεδιασμός είναι να χρησιμοποιεί η Ελλάδα το 1 γιγαβάτ για ανάγκες ηλεκτρικής κατανάλωσης, το άλλο γιγαβάτ να διοχετευτεί στην ΕΕ και έχουμε πλάνα για το άλλο γιγαβάτ να καταναλωθεί σε παραγωγή πράσινου υδρογόνου ή πράσινων ναυτιλιακών καυσίμων».
Γιώργος Πεχλιβάνογλου: Προτεραιότητες η απανθρακοποίηση των νησιών και έργα αποθήκευσης
Επιπλέον, ο Γενικός Διευθυντής της Eunice Energy Group, Γιώργος Πεχλιβάνογλου, στάθηκε στο κατά πόσο οι ΑΠΕ κυρίως στα νησιά αλλά και η αποθήκευση ενέργειας μπορούν να δώσουν ευκαιρίες για νέες επενδύσεις.
«Η αποθήκευση θα βοηθήσει σίγουρα short term στην είσοδο των ΑΠΕ πολύ πιο δυναμικά στο ηλεκτρικό σύστημα. Οι διασυνδέσεις είναι εξαιρετικά σημαντικές για τα νησιά, αλλά να σκεφτούμε το κομμάτι της ανθεκτικότητας. Οι μπαταρίες στα νησιά είναι αρκετά σημαντικές. Είναι, όμως και το πρόβλημα του νερού – η ανομβρία θα οδηγήσει σε αφαλατώσεις, που θα απαιτήσουν μεγάλες ποσότητες ενέργειας, οπότε η ενεργειακή θωράκιση των νησιών είναι εξαιρετικά σημαντική», ήταν τα λόγια του.
«Τόσο η αποθήκευση στον ηπειρωτικό χώρο όσο και στα νησιά με έξυπνα συστήματα και έχοντας πάντα κατά νου την ανάγκη των datacenters και της αφαλάτωσης θα πρέπει να είναι στον γενικό σχεδιασμό των κρατικών φορέων και του ιδιωτικού τομέα», πρόσθεσε.
Επίσης, ανέφερε ότι τα νησιά που έχουν προτεραιότητα είναι «τα μη διασυνδεδεμένα, όσα δεν πρόκειται να διασυνδεθούν αλλά και τα νησιά με πολύ μεγάλη μεταβλητότητα στην κατανάλωσή τους λόγω αυξομειώσεων του πληθυσμού τους χειμώνα-καλοκαίρι. Πολλά νησιά (Φούρνοι, Λέρος) έχουν ιδιαίτερα μεγάλο αιολικό δυναμικό αλλά αναπτύσσονται και μεγάλες βιομηχανικές δραστηριότητες εκεί. Ολιστικά πρέπει να το δούμε το θέμα και να επιτρέψουμε στον ιδιωτικό τομέα να κάνει εύκολα επενδύσεις εκεί».
Νικόλαος Λιάπης: Τα προβλήματα στην υλοποίηση ενεργειακών επενδύσεων
Για τα πρακτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η υλοποίηση των ενεργειακών επενδύσεων μίλησε ο Operations Director, Energy Sector της Hill International, Νικόλαος Λιάπης. «Από τους πελάτες μας βλέπουμε ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε παγκοσμίως μία πολύ βασική ροπή προς την άμεση ενεργειακή ασφάλεια, κάτι που μεταφράζεται σε μία στροφή σε παραδοσιακά έργα, λ.χ. παραδοσιακές πλατφόρμες εξόρυξης φυσικού αερίου. Παράλληλα, όμως, τα ίδια έργα και οι ίδιοι παίκτες παρακολουθούν την πράσινη μετάβαση».
Προκλήσεις υπάρχουν σε όλη αυτήν την πορεία, είπε ο κ. Λιάπης: «Πόλεμοι, πανδημίες, κλιματική κρίση, καθορίζουν τις αποφάσεις όλων αυτών των κεφαλαίων. Σε παγκόσμιο επίπεδο όμως βλέπουμε ότι ένας κύριος παράγοντας που απασχολεί τα κεφάλαια είναι το δημογραφικό (σ.σ. μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών που αλλάζουν ουσιαστικά τα μοντέλα κατανάλωσης αλλά και τις επενδύσεις που θα γίνουν. Αλλά, έχουν γίνει αλλαγές εδώ και 30 χρόνια. Έχουν ήδη ανασχηματιστεί οι εταιρείες, έχει αλλάξει το χαρτοφυλάκιο».
Ιωάννης Στεφάνου: Οι προκλήσεις της πράσινης μετάβασης
Επιπρόσθετα, ο Ιωάννης Στεφάνου, Partner, Head Of Energy Sector στην Grant Thornton, σχολίασε τις δυσκολίες της πράσινης μετάβασης.
«Η ενεργειακή μετάβαση είναι μία αναγκαιότητα. Όμως, ο ρυθμός και η ταχύτητα της ενεργειακής μετάβασης είναι μία σύνθετη εξίσωση με πολλές παραμέτρους. Οι επενδύσεις πρέπει να γίνονται κατά βέλτιστο και αποδοτικό τρόπο ώστε οι υποδομές να μην θεωρούνται υποχρησιμοποιημένες ή παρωχημένες γρήγορα», είπε αρχικά.
Κατόπιν, τόνισε: «Η ενεργειακή μετάδοση είχε χτιστεί πάνω σε επιδοτήσεις – αυτή η εποχή πέρασε και όλοι οι παίκτες πρέπει να αρχίσουν να εξοικειώνονται με το ότι οι ΑΠΕ θα συμμετέχουν με όρους της αγοράς στο ενεργειακό μείγμα. Ακόμη, πυλώνας βασικός της πράσινης ανάπτυξης είναι τα δίκτυα. Μεσοσταθμικά, το ανταγωνιστικό σκέλος της ενέργειας θα μειώνεται και το κόστος των δικτύων θα αυξάνεται».
Άλλη πρόκληση, κατά τον κ. Στεφάνου, «είναι ότι ακρογωνιαίος λίθος της πράσινης μετάβασης είναι η ζήτηση ενέργειας. Είχαμε ενεργές πολιτικές για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης – η σταθερή αύξηση της ζήτησης όμως και ειδικά τις μεσημεριανές ώρες είναι βασικός πυλώνας στήριξης της ενεργειακής μετάβασης. Βασικό, επίσης, είναι και οι διασυνδέσεις. Αν δεν αναπτύξουμε διασυνδέσεις για να εξαγάγουμε μεγάλες ποσότητες ενέργειας στις γειτονικές μας χώρες το ενεργειακό μας σύστημα δεν θα μπορεί να είναι ισορροπημένο. Η ευφυής διαχείριση του ενεργειακού συστήματος είναι βεβαίως μια μεγάλη πρόκληση».
Τέλος, για τον κ. Στεφάνου, «η πράσινη μετάβαση απαιτεί τεράστιες επενδύσεις, μα για να γίνουν χρειάζονται εξειδικευμένοι επιστήμονες, μηχανικοί και εξειδικευμένο εργατικό προσωπικό. Δεν είμαι βέβαιος ότι η Ελλάδα και τα πανεπιστήμιά μας και γενικά ο κλάδος έχουν όλο αυτό το προσωπικό για να στηρίξει και να συντηρήσει όλη αυτήν την ανάπτυξη. Υπάρχει πολύ μεγάλη δυσκολία να βρεθούν εξειδικευμένοι άνθρωποι. Ακόμη, για να εγκατασταθούν τόσες πολλές ΑΠΕ πρέπει να εξετάσουμε ξανά τον χωροταξικό μας σχεδιασμό».
Άγις Μ. Παπαδόπουλος: «Το πιο σημαντικό πρόβλημα, η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού»
Τέλος, ο Πρόεδρος της ΕΥΑΘ, Καθηγητής Άγις Μ. Παπαδόπουλος, ανέλυσε το τι χρειάζεται για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών στον καιρό της κλιματικής κρίσης.
«Η κλιματική κρίση δεν αναδεικνύει μόνο κακοτεχνίες που υπάρχουν. Οι υποδομές μας έχουν σχεδιαστεί με βάση παραδοχές και δεδομένα που πλέον δεν ισχύουν. Δεν υπάρχει υποδομή πουθενά στην Ευρώπη που να μπορεί να αντέξει ό,τι έγινε στη Θεσσαλία ή στη Βαλένθια», είπε αρχικά.
Ειδικά για τη λειψυδρία, τόνισε ότι έχει να κάνει και με τη λειτουργία των (πολύ παλαιών, σε πολλές περιπτώσεις) δικτύων και με τον ψηφιακό μετασχηματισμό μπορούμε τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας των δικτύων και να μειώσουμε τις απώλειες νερού στο μέλλον.
Σύμφωνα με τον κ. Παπαδόπουλο, ωστόσο, «ίσως το πιο σημαντικό πρόβλημα να είναι το ανθρώπινο δυναμικό. Από μεγάλους κατασκευαστές έως μικρούς αναδόχους δημοσίων έργων, όλοι ψάχνουν προσωπικό, κάτι που έχει άμεση επίδραση στην υλοποίηση των έργων. Καθυστερούμε γιατί δεν υπάρχει κόσμος να δουλέψει».
Κλείνοντας, ο κ. Παπαδόπουλος σχολίασε: «Θα χρειαστούμε πολλά χρήματα τις επόμενες δεκαετίες για την πράσινη μετάβαση, αλλά σε μεγάλο βαθμό αυτά θα χρειαζόμασταν ούτως ή άλλως. Το πρόσθετο κόστος για τις ΑΠΕ είναι στην πραγματικότητα αρκετά μικρότερο από όσο παρουσιάζεται στην κοινή γνώμη».
