της Μαρίας Αδαμίδου
Το καμπανάκι για έναν δύσκολο ενεργειακά χειμώνα στην Ευρώπη, χτυπά ήδη από τις αρχές του περασμένου καλοκαιριού. Για ακόμη μια φορά στην ιστορία της Ευρωπαϊκή Ένωσης, το νήμα που κρατά δεμένους τους «27» μοιάζει έτοιμο να κοπεί λόγω των έντονων διαφωνιών για την ενδεδειγμένη οδό διαχείρισης των αστρονομικών ανατιμήσεων ελέω ενεργειακής κρίσης.
Παρατηρώντας το κλίμα που έχει διαμορφωθεί, θα έλεγε κανείς ότι τα κράτη μέλη της Ε.Ε. μοιάζουν να έχει το καθένα, ή κατά ομάδες, τη δική του ατζέντα. Όσο κι αν υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα και επιδιώξεις, στην πραγματικότητα ο στόχος είναι κοινός και δεν είναι άλλος από την άμεση συγκράτηση των τιμών της ενέργειας, που συμπαρασύρουν το καλάθι της Ευρωπαίας νοικοκυράς και τους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ευρωζώνη. Μέσα σε αυτό το συγκρουσιακό τοπίο, αναζητείται ο συμβιβασμός που θα επιτρέψει στις ευρωπαϊκές χώρες να ανασάνουν ενόψει του χειμώνα. Πιθανότατα, προσωρινά. Γιατί με τις επικρατούσες συνθήκες, αλλά και όσα διαφαίνονται, η άνοιξη στις τιμές μοιάζει να αργεί.
Το ζήτημα της ενεργειακής επάρκειας φαίνεται ότι έχει καλυφθεί, σε διαφορετικό βαθμό για κάθε χώρα, αλλά ικανοποιητικά στο σύνολο. Χώρες όπως η Ελλάδα έχουν διασφαλίσει διαφοροποιημένες πηγές ενέργειας ( με πολύ σημαντικές συμφωνίες και υποδομές και με ορίζοντα μακροπρόθεσμο), ενώ άλλα κράτη, προχωρούν σε άλλες λύσεις, οι οποίες, εξαιρώντας τις πολιτικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές προεκτάσεις τους, καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες προσώρας. Οι ΗΠΑ αυτή τη στιγμή είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής LNG της Γηραιάς Ηπείρου, με το 70% της αμερικανικής παραγωγής να έχει προορισμό την Ευρώπη, υποκαθιστώντας σε έναν βαθμό την ενεργειακή εξάρτηση από το ρωσικό CNG.
Οι τιμές
Όλο το άμεσο ενδιαφέρον, λοιπόν, εστιάζεται στις τιμές. Το ερώτημα που προκύπτει είναι: όταν βρεθεί ο συμβιβασμός στους κόλπους της Ε.Ε., και συγκρατηθούν οι τιμές, θα είναι αρκετός για να αντιμετωπίσει την κατάσταση όπως θα διαμορφωθεί προς το τέλος του χειμώνα και αργότερα; Ή θα φανεί εκ των υστέρων ότι η Ε.Ε. έπρεπε να προχωρήσει εγκαίρως σε αποφασιστικές τομές και πλήρη αναδιάρθρωση της ενεργειακής αγοράς;
Ο πρόεδρος Μπάιντεν έχει δεσμευτεί ότι οι ΗΠΑ θα δείξουν αλληλεγγύη προς τη δοκιμαζόμενη Ευρώπη και θα τη στηρίξουν διαθέτοντάς της τις ποσότητες που χρειάζεται για να περάσει τον χειμώνα. Όπως, όμως, επισημαίνουν αρκετοί αναλυτές στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η επίδραση της ενεργειακής κρίσης στις τιμές καυσίμων τώρα αρχίζει να γίνεται πραγματικά αισθητή στο εσωτερικό της χώρας. Όσο θα συνεχίζεται η ανοδική τους πορεία, θα πληθαίνουν οι φωνές που θα απαιτούν τον περιορισμό των εξαγωγών LNG από πλευράς ΗΠΑ, με στόχο τη συγκράτηση του κόστους ζωής εντός της χώρας. Είναι μάλλον απίθανο να γίνει κάτι τέτοιο τους χειμερινούς μήνες, ωστόσο την Άνοιξη η εικόνα ενδέχεται να είναι πολύ διαφορετική. Εάν οι ΗΠΑ αποσύρουν ποσότητες LNG από την αγορά, οι τιμές πιθανότατα θα εκτοξευτούν και πάλι.
Κίνα
Ένας ακόμη αστάθμητος παράγοντας είναι η Κίνα. Η οικονομία της τους τελευταίους μήνες βρίσκεται σε μια σχεδόν υφεσιακή τροχιά, με αποτέλεσμα να μειωθούν σημαντικά οι ενεργειακές της ανάγκες. Καθότι, δε, η Κίνα έχει προχωρήσει από το 2021- και συνεχίζει- στην υπογραφή πολύ μακροπρόθεσμων συμβολαίων για την προμήθεια LNG, με τιμές χαμηλότερες της αγοράς, αρκετά από τα φορτία που προμηθεύεται δεν κατευθύνονται προς την εγχώρια κατανάλωση, αλλά προς την Ευρώπη. Αυτή η κατάσταση διευκολύνει τις ευρωπαϊκές προσπάθειες για συγκράτηση των τιμών. Εάν, όμως, η Κίνα επιστρέψει στους υψηλότατους ρυθμούς ανάπτυξης που είχε πριν από έναν χρόνο- και φαίνεται ότι εκεί στοχεύει, με τα έργα υποδομής που έχει ανακοινώσει ότι θα ξεκινήσει- τα πράγματα θα αλλάξουν άρδην. Σε αυτή την κατεύθυνση θα συμβάλλει και η σταδιακή άρση των περιορισμών που είχε επιβάλει το Πεκίνο στο μεγάλο οικονομικό κέντρο της Σαγκάης λόγω πανδημίας. Η ζήτηση για φυσικό αέριο από την Κίνα θα είναι πολύ μεγάλη, ενώ ήδη σχεδόν μονοπωλεί τη ζήτηση σε ορυκτά καύσιμα, ειδικά από τη Ρωσία.
Σε συνδυασμό με την πρόσφατη απόφαση του ΟΠΕΚ+, για δραστική μείωση της ημερήσιας παραγωγής πετρελαίου, η προμήθεια ενέργειας για την Ευρώπη πιθανότατα θα γίνει εκ νέου πολύ δαπανηρή υπόθεση. Για αυτό η Ε.Ε. χρειάζεται να παρουσιάσει σήμερα κάτι καλύτερο από συμβιβασμούς. Χρειάζεται δομικές και ουσιαστικές λύσεις.
