Ως βολική επιλογή για την κυβέρνηση χαρακτήρισε ο Αλέξης Τσίπρας την απόδοση στον Πρόεδρο της Ρωσίας Βλ. Πούτιν, της ευθύνης από τον Πρωθυπουργό για το κύμα ενεργειακής κι όχι μόνο ακρίβειας, που αντιμετωπίζει η χώρα. Μιλώντας στην παρουσίαση του βιβλίου του Καθηγητή Νικόλα Φαραντούρη, με τίτλο «Η Ενεργειακή Κρίση στην Ελλάδα - Η Δίνη της Ακρίβειας, οι Προειδοποιήσεις, οι Προτάσεις για έξοδο», ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας αφού καταδίκασε ρητά την εισβολή στην Ουκρανία, σημείωσε ότι η κρίση ενέργειας όσο και η πληθωριστική κρίση συνολικά στη χώρα μας, ξεκίνησε πολύ πριν τον εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
“Θέλω να θυμίσω, όμως, ότι τουλάχιστον στα καθ’ ημάς, είχαμε εγκαίρως αναγνώσει το πρόβλημα και με δημόσιες παρεμβάσεις, ήδη από τον Σεπτέμβρη του 2021, καλούσαμε την κυβέρνηση ν’ αναλάβει δράση. Θέλω να θυμίσω επίσης ότι όταν εμείς κρούαμε το κώδωνα του κινδύνου, ακόμα και τον Σεπτέμβρη και τον Οκτώβριο του 2021, η κυβέρνηση ήταν περήφανη από την λειτουργία των αγορών στην Ελλάδα και διαβεβαίωνε τους πολίτες για τον απολύτως προσωρινό χαρακτήρα των ανατιμήσεων, τόσο για τα βασικά αγαθά όσο και για την ενέργεια” ανέφερε ο κ. Τσίπρας.
Σε σχέση με το εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ή όχι ευθύνες ο κ. Τσίπρας σημείωσε ότι η ΕΕ έχει τεράστιες ευθύνες. “Και σε ό,τι αφορά τον απόλυτο αιφνιδιασμό και σε ό,τι αφορά το ρόλο κομπάρσου στις γεωπολιτικές εξελίξεις και σε ό,τι αφορά το έλλειμμα εναλλακτικής ενεργειακής στρατηγικής.
Ωστόσο, οι ευθύνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν πρέπει να αποτελούν άλλοθι για τις επιλογές του κάθε κράτους-μέλους ξεχωριστά, ή για τις μη επιλογές, την αδράνεια δηλαδή, στο όνομα της αναμονής κάποιας ευρωπαϊκής λύσης που μπορεί να μην έρθει ποτέ ή, όταν έρθει, ως συνήθως θα είναι πολύ λίγη και πολύ αργά” τόνισε,.
Η βιομηχανία“Φοβάμαι ότι αυτή η αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όχι μόνο να προβλέψει τη γεωπολιτική κρίση αλλά κυρίως να παρέμβει στις εξελίξεις προς όφελος των δικών της συμφερόντων και προς όφελος της κοινής λογικής, θα έλεγα εγώ, με στόχο τον τερματισμό της ρωσικής εισβολής και των πολεμικών επιχειρήσεων, αυτή λοιπόν η αδυναμία εγκυμονεί κινδύνους που ακόμη δεν έχουμε συνειδητοποιήσει.
Γιατί πέρα από τα προφανή της ενεργειακής ακρίβειας και της εξάντλησης των δυνατοτήτων νοικοκυριών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων να την αντιμετωπίσουν, μία εξίσου σημαντική απειλή είναι ο κίνδυνος μόνιμης αποβιομηχάνισης της Ευρώπης. Η βιομηχανία και κυρίως οι μονάδες εντάσεως ενέργειας, όπως είναι η βιομηχανία μετάλλων, χάλυβα, αλουμινίου, λιπασμάτων και χαλκού, έχουν ήδη μειώσει σημαντικά την παραγωγή τους και αναμένεται να τη μειώσουν περαιτέρω.
Αυτή η εξέλιξη αναπόφευκτα θα μειώσει την ευρωπαϊκή παραγωγική βάση έναντι ανταγωνιστικών κλάδων της Ασίας, που ήδη επωφελούνται από τη φτηνή ενέργεια που λαμβάνουν από τη Ρωσία, η οποία αποδείχτηκε ότι είχε εναλλακτικό δρόμο αξιοποίησης των ενεργειακών της κοιτασμάτων” τόνισε ο κ. Τσίπρας.
Οπως τόνισε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ “ταυτόχρονα, το διαρκώς αυξανόμενο ενεργειακό κόστος ενέχει τον κίνδυνο μετεγκατάστασης της παραγωγής σε μέρη με χαμηλότερα κόστη παραγωγής. Άρα και απώλεια θέσεων εργασίας, άρα και ύφεση στις χώρες ιδίως του βιομηχανικού Βορρά, αλλά η συρρίκνωση της ευρωπαϊκής οικονομίας θα έχει επιπτώσεις σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Και κυρίως αυτές οι εξελίξεις μπορεί να οδηγήσουν σ’ ένα νέο κύκλο κοινωνικών εντάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε κρίσιμες χώρες. Και πολιτικής αβεβαιότητας, με ταυτόχρονη άνοδο ακροδεξιών δυνάμεων σε κρίσιμες χώρες, όπως είδαμε να συμβαίνει το τελευταίο διάστημα.
Αυτά λοιπόν σε ό,τι αφορά τις ευθύνες της Ευρώπης, οι οποίες είναι μεγάλες ευθύνες. Κάποιοι μιλούν, και όχι άδικα, για έλλειμμα ηγεσίας, συναίσθηση της βαριάς κρισιμότητας της περιόδου. Η ελληνική κυβέρνηση όμως, για να έρθουμε στα καθ’ ημάς, καλό είναι να μη προσπαθεί να κρυφτεί πίσω από αυτές τις ευθύνες” ξεκαθάρισε.
Οι ευθύνες της κυβέρνησηςΜε βάση όσα τόνισε ο κ. Τσίπρας η κυβέρνηση έχει μεγάλη ευθύνη στην όλη κρίση καθώς:
“Πρώτον, γιατί η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα επάρκειας, παρά κυρίως ενεργειακού κόστους και πληθωρισμού.
Δεύτερον γιατί είχε και έχει τη δυνατότητα παρεμβάσεων μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, που θα μειώσουν κατά πολύ τις επιπτώσεις της κρίσης. Είτε μονομερώς, είτε κατόπιν έγκρισης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως έκαναν ήδη άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Δεν το έκανε αυτό. Επί έναν και πλέον χρόνο δεν έκανε καμία μα καμία ρυθμιστική παρέμβαση στην λειτουργία της αγοράς. Μόνο επιδοτήσεις. Ούτε σήμερα, απ’ ό,τι φαίνεται, είναι αποφασισμένη να το κάνει σοβαρά. Παρά μονάχα έχει περάσει από την άρνηση της πραγματικότητας στην άρνηση της δικής της ευθύνης. Και υπάρχει ένα πλήθος γεγονότων που αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat που είδαν το φως της δημοσιότητας πρόσφατα, η Ελλάδα είναι η πιο ακριβή χώρα στο ρεύμα, προ φόρων και επιδοτήσεων, για το α’ εξάμηνο του 2022, σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι επιδοτήσεις, που προέρχονται κατά κύριο λόγο από τον κρατικό κορβανά, δηλαδή από τη φορολογική αφαίμαξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων δια μέσου της έμμεσης φορολογίας, που παραμένει υψηλή ενώ στις περισσότερες χώρες μειώθηκε λόγω του υψηλού πληθωρισμού. Και οι επιδοτήσεις αυτές, παρ' όλα αυτά, δεν αρκούν για να αμβλύνουν το πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η συντριπτική πλειοψηφία των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων” τόνισε παραπέμποντας στα στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας, από την έκθεση για το 2022 των Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας -στοιχεία που, όπως είπε, λαμβάνουν υπ' όψιν και το ζήτημα της αγοραστικής δύναμης, όχι μόνο το ζήτημα της αύξησης των τιμών- αποδεικνύουν ότι ακόμα και μετά τις επιδοτήσεις που είναι αρκετά ισχυρές, τα ελληνικά νοικοκυριά βρίσκονται στην 3η χειρότερη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση”.
Ανενόχλητη η αισχροκέρδεια“Η επιλογή της κυβέρνησης ήταν και είναι να μη παρέμβει στην αγορά ενέργειας και στα καρτέλ και ν’ αφήσει την αισχροκέρδεια ανενόχλητη. Γι' αυτό συμβαίνουν αυτά, γι' αυτό καταγράφουμε αυτές τις αρνητικές πρωτιές στις τιμές” τόνισε ο πρέοδρος του ΣΥΡΙΖΑ και συνπλήρωσε:
“Και επαναλαμβάνω: δεν είναι μόνο ζήτημα τιμών, είναι και ζήτημα αγοραστικής δύναμης. Η Ελλάδα είναι 5η από το τέλος σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση σε σχέση με την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Άρα αυτή τη σύγκριση και μόνο να λάβουμε υπ' όψιν μας, δηλαδή ότι στην Ελλάδα χρειάζονται δυο κατώτατοι μισθοί για να καλυφθούν οι αυξήσεις του ρεύματος σ’ ένα μέσο νοικοκυριό, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στον μέσο όρο των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κρατών, χρειάζεται κάτω από ένας κατώτατος μισθός.”
Όπως είπε ο κ. Τσίπρας οι λάθος αποφάσεις, στρατηγικού χαρακτήρα λάθος αποφάσεις, “πέραν του ζητήματος της αισχροκέρδειας έχουν να κάνουν με τη τη βίαιη απολιγνιτοποίηση, ακόμη και της υπερσύγχρονης μονάδας της Πτολεμαΐδας, που δεν έχει τεθεί καν σε λειτουργία παρ’ ό,τι στοίχισε δισεκατομμύρια στον Έλληνα φορολογούμενο και που με τόση βιασύνη ανακοίνωσε ο κ. Μητσοτάκης, μόλις δύο μήνες από την ανάληψη της εξουσίας, της διακυβέρνησης, ότι δεν θα λειτουργήσει.”
Επίσης χαρακτήρισε την «αεριοποίηση», δηλαδή “τη βίαιη πρόσδεση του ενεργειακού μίγματος της χώρας στο φυσικό αέριο” στρατηγικό λάθος..” Ένα καύσιμο επίσης ορυκτό, και κυρίως εισαγόμενο από 3-4 χώρες σε μια παγκόσμια αγορά, που δεν προχωρούμε ούτε το 2019 σε νέες επενδύσεις σ’ αυτό τον τομέα. Έτσι, ενώ όλες οι χώρες μείωναν την κατανάλωση του φυσικού αερίου, ιδίως στην ηλεκτροπαραγωγή -Ολλανδία κατά 49%, Γαλλία κατά 46%- στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 24%.
Άρα αυτό που έγινε στην πράξη ήταν να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να μπούμε σ’ αυτό τον φαύλο κύκλο. Ταυτόχρονα, είχαμε δεύτερη κρίσιμη επιλογή μετά την απολιγνιτοποίηση: Την πλήρη απόσυρση του κράτους από τη δυνατότητα να παρεμβαίνει για να εξασφαλίζει χαμηλές και σταθερές τιμές ενέργειας, με την ιδιωτικοποίηση όχι μόνο του 49% της ΔΕΗ, αλλά και του ΔΕΔΔΗΕ και της ΔΕΠΑ Υποδομών. Θυμίζω ότι ΔΕΔΔΗΕ και ΔΕΠΑ Υποδομών αποτελούν μονοπώλια, καθώς έχουν στην ιδιοκτησία τους τα δίκτυα διανομής ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, αντίστοιχα.
Δηλαδή ο δημόσιος βραχίονας, που ειδικά σε καιρούς κρίσης πρέπει να παρεμβαίνει προκειμένου να διασφαλίζει συνθήκες ανθεκτικότητας για την κοινωνία, στη χώρα μας, με τις αποφάσεις αυτές, βρέθηκε νοκ άουτ, απαξιώθηκε ή πωλήθηκε ή αφέθηκε στη λογική της κερδοσκοπίας” τόνισε.
Οι ΑΠΕ και οι ενεργειακές κοινότητεςΣε σχέση με τις ΑΠΕ, ο κ. Τσίπρας είπε ότι “τρία χρόνια τώρα δεν στηρίχτηκαν, παρά τα αντιθέτως λεγόμενα. Όλα τα έργα που παρουσιάζει σήμερα η κυβέρνηση είναι αυτά των 3000 MW, που εντάχθηκαν στο πλαίσιο στήριξης την περίοδο 2016-2018. Είναι αυτά που εγκαθίστανται από το 2018 μέχρι σήμερα με δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα 24 ή και 36 μηνών και θα εντάσσονται ακόμη και μέχρι το 2023, λόγω των παρατάσεων που έλαβαν εξαιτίας της πανδημίας.
Αντιθέτως, θα έλεγα ότι υπήρξαν επιλογές ακατανόητες, όπως το να μπει στο ψυγείο μια εμβληματική μεταρρύθμιση όπως αυτή των ενεργειακών κοινοτήτων, που έδινε τη δυνατότητα σε μικρούς παραγωγούς, στους Δήμους, να έχουν τη δυνατότητα να παράγουν ρεύμα και να καταναλώνουν.”
“Τέλος, οι Ελεγκτικοί Μηχανισμοί τέθηκαν σε πλήρη αδράνεια. Ακόμη και οι Ανεξάρτητες Αρχές που οι ίδιοι διορίσανε έγιναν εχθροί καταγγέλλοντας βεβαίως παρεμβάσεις που έγιναν στο έργο τους. Και έγιναν εχθροί προφανώς διότι απαιτούσαν να υπάρχει ένας στοιχειώδης έλεγχος στην αγορά.
Η κυβέρνηση, με δυο λόγια, δέσμια ιδεολογικών εμμονών αλλά και ισχυρών συμφερόντων στον χώρο της ενέργειας, απενεργοποίησε από την πρώτη μέρα της θητείας της τη δυνατότητα του κράτους να παρεμβαίνει στον τομέα της ενέργειας και αγνόησε αυτό που η χώρα θα έπρεπε να έχει ως πρώτο στόχο: την ενεργειακή ασφάλεια και αυτονομία, παραδίδοντας τη χώρα στο ρίσκο του εισαγόμενου φυσικού αερίου.
Ανεξάρτητα λοιπόν από την ανεπάρκεια της Ευρώπης για την οποία μίλησα, οι ευθύνες της ελληνικής κυβέρνησης για το ρεκόρ ενεργειακού πληθωρισμού στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά μεγάλες.
Όλα αυτά τα δεδομένα καταγράφονται σ’ αυτό το εύχρηστο βιβλίο που ο Νικόλας σκάρωσε σε χρόνο ρεκόρ και φωτίζει πάρα πολλές πλευρές, νομίζω, της πραγματικότητας που βιώνουμε, ακόμα και κάποιες που φαντάζουν τεχνικού χαρακτήρα και δυσνόητες, αλλά είναι εύκολα κατανοήσιμες.
Από την αποτυχημένη διαπραγμάτευση της ΔΕΠΑ με τη Gazprom που κατέληξε σε 30% ακριβότερη προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου σε σχέση με την γειτονική Βουλγαρία -η περιβόητη συνάντηση του κ. Μητσοτάκη με τον Πρόεδρο Πούτιν πριν ξεσπάσει ο πόλεμος- μέχρι την πρακτικά ανύπαρκτη ενεργοποίηση των διμερών και μακροπρόθεσμων ενεργειακών συμβολαίων που μειώνουν το ρίσκο των βραχυπρόθεσμων συμβολαίων.
Και από την λειτουργία των αγορών και των χρηματιστηρίων ενέργειας και των στρεβλώσεων και κατασκευαστικών σφαλμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μέχρι την περιγραφή της ρηχής ελληνικής αγοράς και του εγχώριου καπέλου στις τιμές που περιέγραψα πριν, και όλοι το γνωρίζουμε παίρνοντας τους λογαριασμούς μας.
Ο Νικόλας λοιπόν συμβάλλει στην κατανόηση των πτυχών της ενεργειακής κρίσης και κυρίως στην ανάδειξη του δρόμου να την ξεπεράσουμε αυτή την ενεργειακή κρίση με δίκαιο τρόπο. Και ο δίκαιος τρόπος περνά μέσα από την ανάκτηση της πρωτοβουλίας από τη δημόσια σφαίρα, μέσα από την έμφαση στον στόχο της αυτονομίας ενέργειας, τη σταθερότητα των τιμών και την αποκέντρωση της παραγωγής ενέργειας σε όφελος όλων, πράγμα το οποίο προσφέρουν οι ΑΠΕ”μ ανέφερε ο κ. Τσίπρας.
Κλείνοντας την παρέμβασή του ο κ. Τσίπρας είπε ότι “ο Νικόλας Φαραντούρης, ως επιστήμονας τις μέρες της ενεργειακής κρίσης, με δεκάδες παρεμβάσεις, τεκμηριώνει, διαφωτίζει, παρεμβαίνει. Αυτός είναι ο ρόλος της επιστήμης. Όχι να είναι στην υπηρεσία της προπαγάνδας, αλλά στην υπηρεσία της αλήθειας, στην υπηρεσία του κοινού καλού, έτσι βεβαίως όπως ο καθένας το κατανοεί κι έτσι όπως αντικειμενικά η επιστήμη το προσδιορίζει.
Μακάρι να ήταν οι περισσότεροι συνάδελφοί του σε κάθε τομέα, σε αυτή τη κατεύθυνση που ο Νικόλας το τελευταίο διάστημα παρεμβαίνει, λειτουργεί και τεκμηριώνει.
Και μακάρι να είναι αυτό το βιβλίο μια αφορμή να προβληματιστούμε αλλά και να αφυπνιστούμε. Να αφήσουμε τις εύκολες ατάκες και να αναζητήσουμε λύσεις που συνήθως περνάνε μέσα από τη βάσανο της μελέτης, της γνώσης και της τεκμηρίωσης.”
