Εντείνονται οι διεργασίες για να «μπει στην πρίζα» η δέσμευση και αποθήκευση εκπομπών άνθρακα (CCS) στην Ελλάδα, μια τεχνολογία που σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς είναι εκ των ων ουκ άνευ για να επιτευχθεί ο φιλόδοξος στόχος για μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030, με παράλληλη απανθρακοποίηση των βιομηχανιών.
Με την τεχνολογία CCS, το διοξείδιο του άνθρακα που εκπέμπεται κατά την παραγωγική διαδικασία, δεσμεύεται και μεταφέρεται με αγωγούς, φορτηγά ή δια θαλασσής σε υπόγειες κοιλότητες όπως τα εξαντλημένα κοιτάσματα υδρογονανθράκων όπου αποθηκεύεται επ’ αόριστον. Στο πλαίσιο αυτό, οι εφαρμογές του έχουν μπει στο «μικροσκόπιο» βιομηχανικών κλάδων με σημαντική παραγωγή εκπομπών CO2 (διυλιστήρια, τσιμεντοβιομηχανία, μεταλλουργία, ηλεκτροπαραγωγή), ιδίως ενόψει της περαιτέρω αύξησης του κόστους αγοράς δικαιωμάτων CO2 που αναμένεται τα επόμενα χρόνια.
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν σε χθεσινή εκδήλωση της ΕΔΕΥΕΠ όπου παρουσιάστηκε η «Λευκή Βίβλος» για την ανάπτυξη του CCS στην Ελλάδα, οι επενδύσεις σε projects CCS υπό ανάπτυξη σε όλο τον κόσμο έχουν αυξηθεί κατά 44% την περίοδο 2021-2022. Πρωτοπόρος της τεχνολογίας είναι οι ΗΠΑ, όπου καταγράφονται 12 δις. δημόσιων επενδύσεων σε έργα δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα και συναφείς δραστηριότητες. Στην Ευρώπη, μεγαλύτερη πρόοδο στο CCS έχει καταγραφεί σε χώρες του Βορρά (Νορβηγία, Δανία, Ολλανδία, Μεγάλη Βρετανία), με κοινό παρονομαστή σε όλες τις περιπτώσεις την ισχυρή κρατική στήριξη για τα εν λόγω projects καθώς χαρακτηρίζονται από μεγάλη τεχνική πολυπλοκότητα και είναι υψηλής έντασης κεφαλαίου και ενέργειας.
«Η ανάπτυξη του CCS αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα για την Ελλάδα» δήλωσε από το βήμα της εκδήλωσης της ΕΔΕΥΕΠ η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ Αλεξάνδρα Σδούκου. Ενδεικτική της βούλησης της κυβέρνησης να προωθήσει την τεχνολογία αυτή είναι ότι τόσο η στήριξη συγκεκριμένων projects CCS αλλά και η εκπόνηση του ρυθμιστικού πλαισίου που θα «ξεκλειδώσει» τις σχετικές επενδύσεις περιλαμβάνονται σύμφωνα με τον έως τώρα σχεδιασμό στο «μενού» των δράσεων που θα χρηματοδοτηθούν από τα ύψους 800 εκατ. ευρώ περίπου κονδύλια του REPower EU που προορίζονται για την Ελλάδα, όπως έχει ήδη γράψει το energymag.
Ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΔΕΥΕΠ Αριστοφάνης Στεφάτος από την πλευρά του ανέδειξε τέσσερα συγκεκριμένα οφέλη από την ανάπτυξη της τεχνολογίας CCS στην Ελλάδα: Συμβολή στην επίτευξη των κλιματικών στόχων, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, προσέλκυση ευρωπαϊκών κονδυλίων και προστασία της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής βιομηχανίας.
Σύμφωνα με την ΕΔΕΥΕΠ, το όφελος από την αποθήκευση CΟ2 λόγω της αποφυγής της υποχρέωσης αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα από τις επιχειρήσεις μπορεί να ανέλθει σε πάνω από 6 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως σε βάθος χρόνου, με βάση τα σημερινά δεδομένα των τιμών των δικαιωμάτων εκπομπής CO2 (περί τα 100 ευρώ ανά τόνο) και τη χωρητικότητα της υπόγειας αποθήκης (60 εκατ. τόνοι) στον Πρίνο που έχει αδειοδοτηθεί για την εν λόγω δραστηριότητα από την ΕΔΕΥΕΠ και είναι το πιο ώριμο project. Οι εκπομπές CO2 των ελληνικών βιομηχανιών -που εκτιμώνται σε 35 εκατ. τόνους ετησίως- αποτελούν τον πρώτο «στόχο» για να πάρει μπρος η αγορά. Όπως όμως υπογραμμίζουν με έμφαση παράγοντες του κλάδου, ο κλάδος CCS έχει διασυνοριακό χαρακτήρα και για αυτό είναι σημαντικό για την Ελλάδα να αποτελέσει τον πρώτο «παίκτη» για την περιοχή των Βαλκανίων, καθώς οι όποιες υποδομές δημιουργηθούν θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν και από τις βιομηχανίες των γειτονικών χωρών για την αποθήκευση των δικών τους εκπομπών ρύπων.
Ο Πρίνος….και οι άλλοι
Όπως προαναφέρθηκε, το πρώτο project CCS στην Ελλάδα που έχει ήδη ενταχθεί για χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι η δημιουργία υπόγειας αποθήκης CO2 στον Πρίνο, επένδυση αρχικού προϋπολογισμού τουλάχιστον 400 εκατ. ευρώ που μπορεί να φτάσει και το1 δις. ευρώ σε πλήρη ανάπτυξη. Σύμφωνα με πηγές της Energean, το έργο αφορά σε πρώτη φάση αποθήκευση 0,5-1 εκατ. τόνων CO2 ετησίως, ενώ σε δεύτερη φάση -προς το τέλος της δεκαετίας- η αποθηκευτική ικανότητα θα μπορούσε να αυξηθεί στα 2,5-3 εκατ. CO2 ετησίως. Energean και ΔΕΣΦΑ, μάλιστα, έχουν καταθέσει κοινό φάκελο για ένταξη και στα έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (PCI), με τον ΔΕΣΦΑ να έχει αναλάβει το σκέλος της συγκέντρωσης των εκπομπών CO2 των βιομηχανιών και της μεταφοράς τους στον Πρίνο.
Πληροφορίες της αγοράς αναφέρουν ότι τέσσερα project ελληνικού ενδιαφέροντος έχουν υποβάλλει αίτηση για χρηματοδότηση από το Ταμείο Καινοτομίας της ΕΕ, όπου στην σχετική πρόσκληση για έργα μεγάλης κλίμακας που προωθούν την ενεργειακή μετάβαση υποβλήθηκαν 239 αιτήσεις. Σε αυτά συμπεριλαμβάνεται το project του Πρίνου της Energean, το project IRIS της Motor Oil που επιδιώκει να συνδυάσει την παραγωγή υδρογόνου και μεθανόλης εξαιρετικά χαμηλών εκπομπών άνθρακα, μέσω δέσμευσης άνθρακα, μειώνοντας το αποτύπωμα άνθρακα του διυλιστηρίου των Αγίων Θεοδώρων δια της δέσμευσης 495,6 χιλιάδες τόων CO2 ετησίως (25%). Όπως αναφέρει η εταιρεία στις ετήσιες οικονομικές της καταστάσεις, «Οι δυνατότητες κλιμάκωσης του IRIS είναι σημαντικές καθώς η Motor Oil μπορεί να επεκτείνει τη δέσμευση άνθρακα σε πρόσθετα σημεία εκπομπής εντός του διυλιστηρίου, με δυνατότητα αύξησης του ποσοστού δέσμευσης έως και 50% των συνολικών εκπομπών».
Σχέδια για μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος των διυλιστηρίων της μέσω CCS φέρεται να εξετάζει και η Helleniq Energy. Μιλώντας προ μηνών σε εκδήλωση του ΑΠΘ, ο διευθυντής Νέων Τεχνολογιών και Εναλλακτικών Πηγών Ενέργειας της εταιρείας Σπύρος Κιαρτζής είχε υπογραμμίσει μεταξύ άλλων ότι «Το διυλιστήριο στην Ελευσίνα θα γίνει ένα πρότυπο διυλιστήριο, με τεχνολογίες πράσινου υδρογόνου και τεχνολογίες δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα και αυξημένης αποδοτικότητας και τα ίδια ακριβώς σκεφτόμαστε και για το διυλιστήριο που έχουμε στη Θεσσαλονίκη και στον Ασπρόπυργο».
Τέλος, η τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ ήδη από το 2022 δοκιμάζει πιλοτικές τεχνολογίες δέσμευσης άνθρακα και συμμετείχε στο χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ ερευνητικό έργου, RECODE, που στοχεύει στην δέσμευση και αξιοποίηση του διοξειδίου του άνθρακα (Carbon Capture and Utilization / CCU), στο εργοστάσιο Καμαρίου. Μάλιστα, για τη συνεισφορά του στο συγκεκριμένο πρόγραμμα, ο ΤΙΤΑΝ έχει αναγνωριστεί ως Βασικός Φορέας Καινοτομίας από το «Ραντάρ Καινοτομίας» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
