του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Μπορούμε να γίνουμε η «μπαταρία» της Ευρώπης; Να εξάγουμε σε χαμηλές τιμές στον ευρωπαϊκό Βορρά μέρος από τους τεράστιους όγκους πράσινης ενέργειας που χρειάζεται;
Το καλώδιο διασύνδεσης Ελλάδας – Αιγύπτου, Gregy, που βρέθηκε στο επίκεντρο της χθεσινής συζήτησης Μητσοτάκη -Αλ Σίσι στο Ελ Αλαμέιν, αυτόν ακριβώς τον σκοπό εξυπηρετεί.
Η ένταξή του στα ευρωπαϊκά PCI/PMI, το ενδιαφέρον τραπεζών να το χρηματοδοτήσουν, οι συζητήσεις με ομίλους και funds για τις μεγάλες επενδύσεις σε αιολικά και φωτοβολταϊκά στην αιγυπτιακή έρημο, όλα αυτά είναι τα καλά νέα.
Αλλά από μόνα τους δεν αρκούν. Απουσιάζουν τα δίκτυα που θα μπορέσουν να αντέξουν όλη αυτή την επιπλέον πράσινη αφρικανική ενέργεια. Αυτά που θα ενισχύσουν τις πεπαλαιωμένες υποδομές, ειδικά στα Δυτικά Βαλκάνια, τα οποία βρίσκονται στα μισά της διαδρομής μεταξύ Νότου και Βορρά, και θα κληθούν να σηκώσουν τεράστιες ποσότητες πράσινου ρεύματος από την Αν. Μεσόγειο και την Αίγυπτο με κατεύθυνση τη Νότια Ευρώπη και από εκεί στην Κεντρική και Β. Ευρώπη.
Επί της ουσίας, τα όσα είπαν χθες οι Μητσοτάκης και Αλ Σίσι, επαναφέρουν στην συζήτηση το σχέδιο μετατροπή της Ελλάδας σε εξαγωγέα ενέργειας προς την Ευρώπη, το οποίο είχε παρουσιάσει τον περασμένο Φεβρουάριο στην Σύνοδο Κορυφής ο Έλληνας πρωθυπουργός. Ένα σχέδιο εφικτό υπό τρεις προϋποθέσεις: Εύρεση κονδυλίων από ευρωπαϊκά προγράμματα που θα χρηματοδοτήσει καινούργια δίκτυα, ενίσχυση των πεπαλαιωμένων στα Δυτικά Βαλκάνια, αδειοδότηση όλων αυτών με διαδικασίες fast track και μέγιστο χρόνο τα 2 χρόνια, όπως προβλέπει ο νέος ευρωπαϊκός κανονισμός για τις ΑΠΕ, αντί για 10 και 15 έτη, όπως συμβαίνει σήμερα.
Στόχοι λίαν φιλόδοξοι. Το ξέρουν καλά τόσο η εταιρεία Elica του ομίλου Κοπελούζου, η οποία υλοποιεί το Gregy, όσο φυσικά και οι κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Αιγύπτου. Κοινή ελπίδα ότι εφόσον το έργο υπαχθεί τελικά τον Νοέμβριο στην λίστα των PCI/PMI, τότε, αναγκαστικά και η ΕΕ θα ανεβάσει ταχύτητες και θα βρεθούν πόροι από διάσπαρτα προγράμματα, προκειμένου να τρέξει ένα γενναίο σχέδιο αναβάθμισης των ευρωπαϊκών δικτύων.
Στα 650 GW φωτοβολταικών η αιγυπτιακή δυναμικότητα!
Εφόσον αυτό συμβεί, τότε το Gregy θα μπορούσε να λειτουργήσει ως καταλύτης για το ελληνικό σχέδιο. Και μπορεί η χωρητικότητα του καλωδίου να είναι με βάση τον αρχικό σχεδιασμό 3 GW, αλλά στο μέλλον θα μπορούσε να αυξηθεί, δεδομένου ότι το σχέδιο μιλά για ανάπτυξη επί αιγυπτιακού εδάφους, έργων ΑΠΕ 9,5 GW.
Εξάλλου οι δυνατότητες της χώρας είναι τεράστιες. Σε πρόσφατη κυβερνητική σύσκεψη στο Κάιρο, ο υπουργός Ενέργειας Μοχάμεντ Σακέρ παρέθεσε στοιχεία για τις δυνατότητες παραγωγής πράσινης ενέργειας στην Αίγυπτο που θεωρητικά φτάνουν τα 350 GW στα αιολικά, και στα 650 GW στα φωτοβολταϊκά!
Και για αυτόν ακριβώς το λόγο η κυβέρνηση αναζητά περισσότερες εκτάσεις για την κατασκευή και την ανάπτυξη έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε νέες περιοχές. Στον αντίποδα, ο υπουργός Πετρελαίου Τάρεκ Αλ Μόλα είπε ότι το πράσινο υδρογόνο αποτελεί ένα από τα πλέον υποσχόμενα πεδία στην Αίγυπτο, με τις επενδύσεις σε εγκαταστάσεις να υπερβαίνουν τους εθνικούς στόχους και την χώρα να έχει βάλει σκοπό να καταστεί εξαγωγέας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Πύλη εισόδου αιγυπτιακού LNG
Το Gregy είναι η μια μεγάλη ευκαιρία της Ελλάδας να γίνει ενεργειακή πύλη εισόδου μέσω της Αιγύπτου. Η άλλη λέγεται φυσικό αέριο. Όταν τον περασμένο Φεβρουάριο επισκέφθηκε το Κάιρο αντιπροσωπεία του ΔΕΣΦΑ, (Egypt Petroleum Show 2023), οι αιγυπτιακές αρχές μετέφεραν το ενδιαφέρον τους για αξιοποίηση των ελληνικών υποδομών, προκειμένου αυτές να υποδέχονται αιγυπτιακό LNG, ώστε το καύσιμο να διοχετεύεται στη συνέχεια στις ευρωπαϊκές αγορές.
Το αιγυπτιακό ενδιαφέρον παραμένει έντονο, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει η ελληνική αντιπροσωπεία που βρέθηκε χθες στο Ελ Αλαμέιν και συμμετείχε στις διμερείς συναντήσεις. Η προοπτική αξιοποίησης της Ελλάδας ως ευρωπαϊκής «πύλης εισόδου» αερίου από την Αίγυπτο συνάδει καταρχάς με τον αναβαθμισμένο ρόλο που επιδιώκει να αποκτήσει το Κάιρο, ως περιφερειακό hub υγροποίησης καυσίμου το οποίο εξορύσσεται από κοιτάσματα σε όλη τη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Στο πλαίσιο αυτό, η ενεργειακή στρατηγική του Καΐρου είναι όσα τυχόν νέα κοιτάσματα εντοπισθούν στην αιγυπτιακή ΑΟΖ να αξιοποιηθούν για εξαγωγές.
Προς ώρας, ποσότητες ισραηλινού αερίου μεταφέρονται στην Αίγυπτο μέσω αγωγού και στη συνέχεια εξάγονται με δεξαμενόπλοια μεταφοράς LNG. Αν η Ελλάδα κατάφερνε να φέρει σε πέρας έναν ικανό αριθμό FSRU’s θα μπορούσε να διαδραματίσει ένα συνεργάτη όπως αυτόν που αναζητά το Κάιρο. Ενδεικτικό των προοπτικών που διανοίγονται για την μετατροπή της χώρας μας σε gas hub για την ευρύτερη περιοχή, είναι πως μέχρι το 2025 οι εξαγωγές φυσικού αερίου της Ελλάδας μπορούν να αυξηθούν στα 8,5 bcm ετησίως, από 2,3 bcm που είναι τώρα.
Ποιος θα πληρώσει τον λογαριασμό;
Η αύξηση αυτή θα επιτευχθεί με την κατασκευή νέων σταθμών συμπίεσης, που θα επιτρέψει υψηλότερες ροές από Νότο προς Βορρά, σε συνδυασμό με τον IGB και την ενσωμάτωση του τερματικού FSRU της Αλεξανδρούπολης. Επίσης, σχέδια όπως η αύξηση της δυναμικότητας του TAP θα αυξήσουν ακόμη περισσότερο τις οδεύσεις προς τις ευρωπαϊκές αγορές.
Τα παραπάνω φυσικά προϋποθέτουν αναβάθμιση των ελληνικών υποδομών. Εν προκειμένω, αύξηση της χωρητικότητας των ελληνικών αγωγών, δηλαδή νέες επενδύσεις. Και εδώ υπεισέρχεται η μεγάλη συζήτηση για το ποιος θα επωμιστεί αυτά τα νέα κόστη και τα τέλη χρήσης δικτύου. Σε πρόσφατη συνέντευξη της διοίκησης του ΔΕΣΦΑ είχε γίνει γνωστό ότι φέτος οι καταναλωτές θα επωμιστούν μια σημαντική επιβάρυνση από τη χρέωση του συστήματος φυσικού αερίου. Εχει αυξηθεί κατά 18% σε σχέση με πέρυσι. Και από τα ίδια στοιχεία είχε προκύψει ότι και τα επόμενα χρόνια οι ταρίφες θα παραμείνουν αρκετά ψηλά.
