Άνθρακας αξίας τουλάχιστον 14,3 εκατομμυρίων δολαρίων που παρήχθη σε περιοχές της Ουκρανίας που προσαρτήθηκαν παράνομα από τη Ρωσία εξήχθη φέτος στην Τουρκία, σύμφωνα με τα ρωσικά τελωνειακά στοιχεία που εξέτασε το Reuters.
Μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου 2023, περίπου 160.400 τόνοι άνθρακα από τις προσαρτημένες ανατολικές ουκρανικές περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ έφτασαν στην Τουρκία, σύμφωνα με τα στοιχεία. Τρεις παραγωγοί που αναφέρονται στα τελωνειακά στοιχεία επιβεβαίωσαν στο Reuters ότι είχαν στείλει άνθρακα από τις δύο περιοχές στην Τουρκία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, η Τουρκία δεν έχει περιορίσει το εμπόριο με τη Ρωσία ή τις περιοχές της Ουκρανίας που ελέγχονται από τη Μόσχα. Η Ουάσινγκτον έχει προειδοποιήσει τις εταιρείες να μην βοηθούν τη Ρωσία να διεξάγει πόλεμο κατά της Ουκρανίας ή να παρακάμπτει τις κυρώσεις.
Από τότε που η Μόσχα ξεκίνησε την εισβολή της τον Φεβρουάριο του 2022, η Τουρκία – μέλος του ΝΑΤΟ- έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι αναγνωρίζει την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας. Η Άγκυρα διαδραμάτισε βασικό ρόλο στη διαμεσολάβηση για μια συμφωνία που έχει πλέον λήξει μεταξύ των αντιμαχόμενων χωρών, η οποία επέτρεπε τις ουκρανικές εξαγωγές σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Το υπουργείο Εμπορίου και η διεύθυνση τελωνείων της Τουρκίας δεν απάντησαν σε αιτήματα για σχολιασμό των αποστολών.
Τα στοιχεία από έναν πάροχο εμπορικών δεδομένων, τα οποία εξέτασε το Reuters, έδειξαν ότι άνθρακας από τουλάχιστον 10 παραγωγούς πήγε στην Τουρκία μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου. Η Τουρκία ήταν με διαφορά ο μεγαλύτερος εξαγωγικός προορισμός άνθρακα από τις προσαρτημένες περιοχές, όπως έδειξαν τα στοιχεία, αντιπροσωπεύοντας το 95% των αποστολών κατά την περίοδο αυτή.
Η Τουρκία, μεγάλος καταναλωτής και εισαγωγέας άνθρακα, αντιστρατεύεται την παγκόσμια τάση αυξάνοντας το μερίδιο του άνθρακα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Παρήγαγε 31,5 εκατομμύρια μεγαβατώρες (MWh) ηλεκτρικής ενέργειας από εισαγόμενο άνθρακα το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, αυξημένη κατά ένα τέταρτο σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2022, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία.
Οι πωλητές άνθρακα είναι εγγεγραμμένοι στη Ρωσία και στα προσαρτημένα ουκρανικά εδάφη, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων Spark του πρακτορείου ειδήσεων Interfax για τις ρωσικές εταιρείες.
Οι αγοραστές ήταν εταιρείες εγγεγραμμένες στο Χονγκ Κονγκ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και υπεράκτιες δικαιοδοσίες, συμπεριλαμβανομένων του Μπελίζ και των Βρετανικών Παρθένων Νήσων, σύμφωνα με τα τελωνειακά στοιχεία. Δεν υπήρχαν καταχωρημένες τουρκικές εταιρείες.
Το Reuters δεν μπόρεσε να βρει τις επαφές των αγοραστών ούτε να διαπιστώσει ποιοι ήταν οι τελικοί δικαιούχοι.
Τον Νοέμβριο, ο Vitaliy Khotsenko, ο τότε επικεφαλής της λεγόμενης Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ (DNR), δήλωσε ότι η περιοχή εξήγαγε ήδη άνθρακα στην Τουρκία, από όπου πήγαινε σε αγορές της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής.
Το Reuters δεν μπόρεσε να βρει καμία πληροφορία στα τελωνειακά δεδομένα σχετικά με τις παραδόσεις άνθρακα που παράγεται στη DNR προς την Τουρκία ή άλλες χώρες το 2022.
Οι εγκατεστημένες στη Ρωσία αρχές στις περιοχές Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, καθώς και η ουκρανική κυβέρνηση, δεν σχολίασαν τις εξαγωγές άνθρακα.
Το υπουργείο Ενέργειας της Ρωσίας δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό. Η Ομοσπονδιακή Τελωνειακή Υπηρεσία της Ρωσίας δήλωσε σε απάντηση σε ερωτήσεις του Reuters ότι έχει αναστείλει τη δημοσίευση στατιστικών στοιχείων για το εξωτερικό εμπόριο από τον Φεβρουάριο του 2022.
Αν και τα στοιχεία του εμπορικού ισοζυγίου δεν δίνουν πλήρη εικόνα του τρόπου με τον οποίο εξήχθη ο άνθρακας, έδειξαν ότι ένα μέρος πήγε μέσω της νότιας ρωσικής λιμενικής πόλης Ροστόφ και ένα μέρος μέσω του λιμανιού της Μαύρης Θάλασσας Νοβοροσίσκ, τα οποία έχουν και τα δύο σιδηροδρομικές συνδέσεις με το Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ. Το Reuters δεν μπόρεσε να προσδιορίσει αν μέρος ή το σύνολο του επανεξήχθη από την Τουρκία.
Οι αμερικανικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στις 21 Φεβρουαρίου 2022, τρεις ημέρες πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, απαγορεύουν τις αμερικανικές εισαγωγές από ή εξαγωγές προς τις λεγόμενες Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ (LNR). Δύο ημέρες αργότερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε μέτρα που περιλάμβαναν απαγόρευση εισαγωγών αγαθών από τις δύο περιοχές.
Η Τουρκία δεν έχει τους ίδιους περιορισμούς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιβάλει κυρώσεις σε εταιρείες, μεταξύ των οποίων και από την Τουρκία, οι οποίες, όπως λένε, υποστηρίζουν τη Μόσχα στον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας.
«Είμαστε ενήμεροι για αναφορές σχετικά με τέτοιου είδους εμπόριο, αλλά δεν μπορούμε να σχολιάσουμε τα συγκεκριμένα ευρήματά σας», δήλωσε εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, όταν ρωτήθηκε σχετικά με τις αποστολές στην Τουρκία.
«Απεχθανόμαστε κάθε προσπάθεια της Ρωσίας να επωφεληθεί από την κλοπή των φυσικών πόρων της Ουκρανίας. Οι φυσικοί πόροι της Ουκρανίας ανήκουν στο λαό της Ουκρανίας».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρνήθηκε επίσης να σχολιάσει. Τον Απρίλιο, το Reuters ανέφερε ότι μια κινεζική εταιρεία αγόρασε χαλκό από εργοστάσιο σε μια περιοχή της Ουκρανίας που βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή.
«Εμπορικό μυστικό»
Η Ρωσία ανακοίνωσε την προσάρτηση ολόκληρων των περιοχών Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ στην ανατολική Ουκρανία τον Σεπτέμβριο του 2022, αν και ελέγχει μόνο ένα μέρος της περιοχής εν μέσω συνεχιζόμενων μαχών.
Η Ουκρανία, οι δυτικοί σύμμαχοί της και η συντριπτική πλειονότητα των χωρών στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, καταδίκασαν την κηρυχθείσα προσάρτηση ως παράνομη.
Το Reuters προσπάθησε να προσεγγίσει για σχόλια τους10 ανθρακωρύχους και τις σχετικές εταιρείες που εξάγουν άνθρακα από τις δύο προσαρτημένες περιοχές. Κατάφερε να έρθει σε επαφή με τέσσερις- οι υπόλοιποι δεν απάντησαν.
Η Vostokugol, που εδρεύει στο Λουγκάνσκ και ανήκει στις ρωσικές αρχές της LNR, είναι μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες εξόρυξης άνθρακα στα προσαρτημένα εδάφη και αντιπροσωπεύει 100.000 τόνους από τον όγκο του Φεβρουαρίου-Ιουλίου προς την Τουρκία, σύμφωνα με τα τελωνειακά στοιχεία.
Ο Adzhmal Zalmai, ανώτερος υπάλληλος της Florance LLC – μιας εμπορικής εταιρείας που είναι εγγεγραμμένη στη Μόσχα και αποκλειστικός πωλητής της Vostokugol – έκλεισε το τηλέφωνο όταν το Reuters τον ρώτησε για τις αποστολές προς την Τουρκία. Η Vostokugol δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό.
Ο Anton Nadeyev, διευθυντής της ιδιωτικής εταιρείας εξόρυξης Nedra-06, η οποία δραστηριοποιείται στο Antratsyt, μια πόλη κοντά στην πόλη Luhansk που ελέγχεται από φιλορώσους αντιπροσώπους από το 2014, επιβεβαίωσε τις αποστολές στην Τουρκία.
Ο Nadeyev αρνήθηκε να παράσχει περισσότερες λεπτομέρειες για τις συναλλαγές ή πληροφορίες σχετικά με τους αγοραστές.
«Αυτό είναι ήδη το εμπορικό μας μυστικό. Δεν είμαι έτοιμος να το εκφράσω», δήλωσε ο Nadeyev.
Τα τελωνειακά στοιχεία δείχνουν ότι η Nedra-06 πραγματοποίησε δύο αποστολές άνθρακα στην Τουρκία συνολικής ποσότητας 1.600 τόνων τον Μάιο και τον Ιούνιο. Οι αγοραστές ήταν η Brig Management LTD με έδρα το Μπελίζ και η Green Rabbit LTD του Χονγκ Κονγκ, σύμφωνα με τα τελωνειακά στοιχεία.
Τα τελωνειακά αρχεία δείχνουν ότι οι δύο εταιρείες ήταν οι μεγαλύτεροι αγοραστές άνθρακα από τα προσαρτημένα ουκρανικά εδάφη κατά την υπό εξέταση περίοδο.
Από τον Φεβρουάριο έως τον Ιούλιο, η Brig Management LTD απέστειλε στην Τουρκία 49.000 τόνους άνθρακα που εξορύχθηκαν στα προσαρτημένα εδάφη της Ουκρανίας αξίας 4,8 εκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με τα τελωνειακά στοιχεία.
Κατά την ίδια περίοδο, η Green Rabbit LTD απέστειλε 11.800 τόνους άνθρακα αξίας 1,1 εκατ. δολαρίων.
Το Reuters δεν μπόρεσε να βρει στοιχεία επικοινωνίας για την Brig Management LTD. Το αίτημα που υποβλήθηκε στο Μητρώο Εταιρειών και Εταιρικών Υποθέσεων του Μπελίζ απορρίφθηκε επειδή «πληροφορίες μπορούν να ζητηθούν μόνο από έναν αδειοδοτημένο εγγεγραμμένο αντιπρόσωπο ή τους ιδιοκτήτες της εταιρείας».
Το Reuters επισκέφθηκε τη διεύθυνση που αναγράφεται στο μητρώο του Χονγκ Κονγκ για την Green Rabbit Ltd – ένα εμπορικό κτίριο όπου στεγάζονται διάφορες επιχειρήσεις – αλλά δεν μπόρεσε να δει καμία αναφορά της εταιρείας στις εγκαταστάσεις.
Ένας παραγωγός άνθρακα στο ελεγχόμενο από τη Ρωσία Ντονέτσκ, ο επιχειρηματίας Denis Karashchuk, με έδρα την πόλη εξόρυξης Yasynuvata, επιβεβαίωσε επίσης ότι μέρος της παραγωγής της εταιρείας του είχε αποσταλεί στην Τουρκία.
Είπε ότι δεν έστειλε ο ίδιος τον άνθρακα εκεί. Ο άνθρακας που αγοράστηκε στα ρωσικά λιμάνια από την Brig Management LTD και την Green Rabbit LTD μεταφέρθηκε στην Τουρκία, όπως έδειξαν τα στοιχεία.
«Ο άνθρακας αγοράζεται στο λιμάνι του Νοβοροσίσκ», δήλωσε ο Karashchuk, αναφερόμενος στο ρωσικό λιμάνι της Μαύρης Θάλασσας που είναι σημαντικός κόμβος μεταφοράς πετρελαίου και άλλων εμπορευμάτων.
«Και το τι συμβαίνει στη συνέχεια είναι, ας πούμε, ήδη δική τους (των αγοραστών) υπόθεση».
