του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Τον κίνδυνο να βραχυκυκλώσει και μάλιστα στην πιο κρίσιμη φάση, όπου επανασχεδιάζεται ο ενεργειακός χάρτης της Ευρώπης και βρισκόμαστε μπροστά στην λήψη κρίσιμων αποφάσεων στην Αν. Μεσόγειο, αντιμετωπίζει η Κύπρος. Κι όμως παρά το «όπλο» που της προσφέρουν τα βεβαιωμένα κοιτάσματα ύψους 13-14 τρισ. κυβικά πόδια, η Λευκωσία έχει εμπλακεί σε μια ατέρμονη διαδικασία διαπραγματεύσεων γύρω από όλα τα μεγάλα projects που την απασχολούν.
Στο θέμα της αξιοποίησης του κοιτάσματος «Αφροδίτη», συνεχίζεται η διαφωνία με την πρόταση της Chevron για διοχέτευση των ποσοτήτων με αγωγό προς την Αίγυπτο, την οποία μάλιστα φέρονται να υποστηρίζουν οι ΗΠΑ. Στο ζήτημα της εξεύρεσης του μονοπατιού για την εξαγωγή των κοιτασμάτων της Αν. Μεσογείου προς την Ευρώπη, για το οποίο ο Μπ. Νετανιάχου είχε δώσει περιθώριο 3-6 μηνών, καμία εξέλιξη δεν υπάρχει όσον αφορά την δημιουργία LNG Terminal στην Κύπρο, αυξάνοντας τις πιθανότητες να πάρει το Ισραήλ αποφάσεις, χωρίς να την λάβει υπόψιν.
Και όσον αφορά το σίριαλ με τον Euroasia, δηλαδή τη διασύνδεση με Ελλάδα και Ισραήλ, ναι μεν ο ΑΔΜΗΕ έχει καταθέσει προσφορά για να μπει στο σχήμα, ωστόσο εκκρεμεί η απάντηση της κυπριακής εταιρείας, ενώ η ίδια η Λευκωσία περιμένει το αποτέλεσμα μελέτης, την οποία θα παραλάβει το Νοέμβριο για το αν είναι βιώσιμο ή όχι το έργο.
Την ίδια δηλαδή στιγμή που ο παγκόσμιος ανταγωνισμός οξύνεται, νέα terminals κτίζονται από την Μεσόγειο έως την Βόρεια Θάλασσα, οι Μ. Βρετανία, Νορβηγία και ΗΠΑ παραχωρούν συνεχώς νέες άδειες για εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, η Λευκωσία δίνει την αίσθηση ότι αναλώνει πολύτιμο κεφάλαιο σε συζητήσεις, μελέτες και διαξιφισμούς, αντί να ανεβάσει ταχύτητες και να πάρει τολμηρές αποφάσεις.
Κοίτασμα Αφροδίτη
Το κοίτασμα «Αφροδίτη» αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση αυτής της ακινησίας. Παρά τις διαπραγματεύσεις των τελευταίων ημερών επί κυπριακού εδάφους με την Chevron, δεν βρέθηκε κοινός τόπος για τη γεφύρωση της διαφοράς. Οι Αμερικανοί επιμένουν στην πρόταση που τροποποιεί τη συμφωνία του 2019, να μην κατασκευαστεί πλωτή μονάδα παραγωγής FPU στην Κύπρο και το κοίτασμα να μεταφέρεται μέσω αγωγού στην Αίγυπτο. Η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη επιμένει από την πλευρά της στην τήρηση της αρχικής συμφωνίας, η οποία προέβλεπε ότι η άντληση, επεξεργασία και μεταφορά του φυσικού αερίου σε αγωγό προς την Αίγυπτο θα γινόταν με FPU, η οποία θα εξασφάλιζε εξόρυξη μεγάλου τμήματος του κοιτάσματος.
Η Λευκωσία ανησυχεί πως η λύση του αγωγού θα έχει ως αποτέλεσμα να μείνει ανεκμετάλλευτο στο βυθό σημαντικό μέρος του αποθέματος (4,2 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια), και άρα να μειωθεί η παραγωγή και τα προσδοκώμενα έσοδα για το κράτος. Και δεδομένου ότι η Κύπρος δεν δείχνει διατεθειμένη να υπαναχωρήσει από τη θέση ότι η μονάδα είναι απαραίτητη, εφόσον και η Chevron επιμείνει στον αγωγό, τότε οι διαπραγματεύσεις θα καταλήξουν σε ναυάγιο. Και ένα κοίτασμα που έχει ανακαλυφθεί πριν 12 χρόνια θα συνεχίσει να παραμένει ανεκμετάλλευτο ποιος ξέρει για πόσο ακόμη διάστημα. Είναι δυνατόν να μην μπορεί να βρεθεί μια χρυσή τομή ; Μια λύση που να ικανοποιεί και τις δύο πλευρές; Τόσο την κυπριακή πλευρά για την εγκατάσταση της μονάδας επεξεργασίας (με κόστος 1 δισ ευρώ, σύμφωνα με τη Chevron), όσο και την εταιρεία ως προς τη μείωση του κόστους που θα επιβαρύνει την ίδια και τους συνεταίρους της;
Τα παραπάνω συνδυάζονται με την συζήτηση που γίνεται εδώ και μήνες μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ για έναν μικρό αγωγό, μήκους 200 χλμ, μαζί με την κατασκευή πλωτής μονάδας υγροποίησης στην Κύπρο, απ' όπου το LNG θα εξάγεται με τάνκερ στην ευρωπαϊκή αγορά. Η συζήτηση για τον μικρό αγωγό φιλοδοξεί να τερματίσει την ακινησία γύρω από την αξιοποίηση του «Αφροδίτη», αλλά και να ενισχύσει τις ισραηλινές εξαγωγές, που προς το παρόν καταλήγουν μόνο στην Αίγυπτο.
Και εδώ όμως επικρατεί άπνοια. Εξ ου και το μήνυμα του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπ. Νετανιάχου κατά την τριμερή σύνοδο κορυφής Ελλάδας - Ισραήλ - Κύπρου στις αρχές Σεπτεμβρίου ότι «σε 3-6 μήνες πρέπει να έχουν ληφθεί αποφάσεις» για την εξαγωγή των κοιτασμάτων της Αν. Μεσογείου. Η κίνηση της ισραηλινής ηγεσίας να θέσει για πρώτη φορά με τόσο απόλυτο τρόπο, παρουσία των δύο άλλων ηγετών, Κυρ. Μητσοτάκη και Ν. Χριστοδυλίδη, τόσο σφιχτά χρονοδιαγράμματα, έχει την εξήγησή της στις καθυστερήσεις που ταλανίζουν την Λευκωσία. Ούτε γύρω από το LNG Terminal, πολύ δε περισσότερο γύρω από τον EastMed, δεν διαφαίνεται κάποια κινητικότητα. Και μπορεί η ισραηλινή ηγεσία να μην είναι διατεθειμένη να εκχωρήσει το «όπλο» της, δηλαδή το φυσικό της αέριο, στον Τ. Ερντογάν, ο οποίος κατά την μεταξύ τους συνάντηση στην Ν. Υόρκη πρότεινε στον Μπ.Νετανιάχου την μεταφορά του μέσω τουρκικού εδάφους προς την Ευρώπη, ωστόσο υπάρχουν κι άλλα μονοπάτια, όπως το αιγυπτιακό, το οποίο υπό τις σημερινές προϋποθέσεις, μοιάζει το πλέον πιθανό.
EuroAsia
Κανένα ακόμη νέο και όσον αφορά τον Euroasia. Εδώ τα πάντα είναι ανοικτά. Ο ΑΔΜΗΕ έχει καταθέσει προσφορά και αναμένει την απάντηση του κύπριου μετόχου. Ο χρόνος πιέζει, καθώς η κυπριακή εταιρεία έχει συνάψει ένα καλό συμβόλαιο με τη Nexans, ωστόσο οι Νορβηγοί δεν θα περιμένουν επ' άπειρον να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Δηλαδή να λύσει τα χρηματοδοτικά της προβλήματα η Euroasia ή να αποφασίσει η Λευκωσία τι είναι καλύτερο για την ενεργειακή αυτονομία της χώρας, η ηλεκτρική διασύνδεση ή η λύση των συστημάτων αποθήκευσης, όπως προβλέπει η μελέτη που έχει αναθέσει σε ξένο οίκο. Αν χαλάσει η συμφωνία με την Nexans, δύσκολα θα βρεθεί καλύτερο συμβόλαιο, ειδικά σε μια εποχή όπου υπάρχει έλλειμμα σε καλώδια στη παγκόσμια αγορά.
