Έντονο προβληματισμό προκαλεί πλέον στους παράγοντες της αγοράς ενέργειας στην Ελλάδα -και όχι μόνο- το φαινόμενο των χαμηλών, σχεδόν μηδενικών (και σε πολλές περιπτώσεις αρνητικών) χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρισμού που προκαλείται από την υπερπαραγωγή «πράσινης» ενέργειας -και κυρίως των φωτοβολταϊκών πάρκων- σε περιόδους χαμηλής ζήτησης και εμφανίζεται με εκθετικά αυξανόμενη συχνότητα. Και τούτο διότι απειλεί τη βιωσιμότητα των νέων «πράσινων» επενδύσεων -μέσα από φαινόμενο του «κανιβαλισμού» των χονδρεμπορικών τιμών της ενέργειας από την υψηλή παραγωγή σε χαμηλές τιμές-, ναρκοθετώντας παράλληλα τη σύναψη μακροχρόνιων συμβάσεων προμήθειας ηλεκτρισμού (PPA), λόγω της χαμηλής ορατότητας για τη διαμόρφωση των τιμών σε βάθος χρόνου.
Ο προβληματισμός αυτός διατυπώθηκε και κατά τη διάρκεια ημερίδας του ΙΕΝΕ από στελέχη της αγοράς, όπως τον Διευθυντή Διαχείρισης Ενέργειας της Elpedison Ανδρέα Πετροπουλέα που σημείωσε ότι «Η αγορά οδηγείται στα βράχια» κι ότι θα πρέπει να σχεδιαστούν ρεαλιστικά οι ανάγκες και η προσφορά ενέργειας για να αποτραπούν καταστροφικά φαινόμενα, φτάνοντας ακόμα και στο σημείο να κάνει λόγο για «φρένο», όχι απλώς στην χορήγηση όρων σύνδεσης για νέους σταθμούς ΑΠΕ, αλλά και σε όλα τα πράσινα έργα που δεν έχουν εισέλθει σε φάση κατασκευής.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Πετροπουλέας, κατά τις πρώτες 15 ημέρες του Απριλίου υπήρχε περίσσεια πράσινης ενέργειας της τάξης των 159.500 ΜW, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη διαμόρφωση των χονδρεμπορικών τιμών, αλλά και τις περικοπές «πράσινης» ενέργειας που κατά κύριο λόγο πλήττουν τους σταθμούς ΑΠΕ που είναι συνδεδεμένοι στην Υψηλή Τάση. Και όπως τόνισε το πρόβλημα θα παραμείνει, όσο η ζήτηση παραμένει πολύ χαμηλότερη από την προσφορά, τάση που δεν αναμένεται να αλλάξει στο ορατό μέλλον. Ο ίδιος έθεσε επί τάπητος και το πρόβλημα των εξαγωγών που γίνονται σε τιμές κάτω του κόστους, με αποτέλεσμα να επιδοτούνται από τους Έλληνες καταναλωτές, σημειώνοντας ότι σε ένα τέτοιο περιβάλλον οι προοπτικές για τα PPA είναι θολές.
Κανιβαλισμός
Ο ίδιος παρουσίασε επίσης στοιχεία για την αμοιβή των φωτοβολταϊκών σε σχέση με τη μέση τιμή της αγοράς. Όπως είπε, τον Μάρτιο του 2024, ενώ η μέση τιμή της αγοράς ήταν 67,54 ευρώ/MWh το μέσο capture price (η τιμή αμοιβής των φωτοβολταϊκών τις ώρες που λειτουργούν) ήταν 45,91 ευρώ/MWh, ενώ το πρώτο δεκαπενθήμερο του Απριλίου η μέση τιμή της αγοράς ήταν 50,85 ευρώ/MWh και το capture price των φωτοβολταϊκών ήταν 21,45 ευρώ/MWh.
Στο πλαίσιο αυτό μίλησε για «κανιβαλισμό της αγοράς» αφού οι τιμές πέφτουν απότομα λόγω της υπερβολικής παραγωγής από τα φωτοβολταϊκά κάποιες ώρες της ημέρας και οι παραγωγοί μπορεί να δουν τα κέρδη τους να εξαφανίζονται, θέτοντας σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα των έργων τους. Αναφορικά με τα προβλήματα που προκαλεί η κατάσταση αυτή για τα PPA έδωσε συγκεκριμενο παράδειγμα δεκαετούς σύμβασης για 100 MW, με capacity factor 16% και τιμή 55 ευρώ/MWh. Όπως είπε εάν το capture price των φωτοβολταϊκών μειώνεται με ετήσιο ρυθμό 5% κατά τη διάρκεια της σύμβασης, οι δυνητικές απώλειες για τον καταναλωτή που επέλεξε να υπογράψει το PPA και όχι να προμηθεύεται ενέργεια από την αγορά μπορούν να φτάσουν τα 18 εκατ ευρώ στη δεκαετία.
Ελλάδα-Ισπανία….βίοι παράλληλοι
Αντίστοιχοι προβληματισμοί με την Ελλάδα εκφράζονται αυτή την περίοδο και στην Ισπανία, καθώς οι δυο αγορές εμφανίζουν μεγάλες ομοιότητες αναφορικά με την ταχεία αύξηση της πράσινης ενέργειας (με έμφαση στα φωτοβολταϊκά) στο ενεργειακό τους μείγμα, ενώ και στις δυο χώρες αυτό το μήνα εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στα χρονικά αρνητικές τιμές ηλεκτρισμού στην Προημερήσια Αγορά τους. Στο πλαίσιο αυτό, παράγοντες της ισπανικής αγοράς μιλάνε για υψηλή πιθανότητα να εκδηλωθεί κύμα χρεοκοπιών πράσινων έργων εξαιτίας της πτώσης των χονδρεμπορικών τιμών και της αύξησης των δαπανών“ και ήδη ορισμένοι συμμετέχοντες που είχαν συνάψει PPA επιχειρούν να απεμπλακούν από αυτά εξαιτίας των χαμηλών τιμών. Όπως σημειώνουν οι ίδιοι παράγοντες, «Δεν υπάρχει πλέον ξεκάθαρο σημείο αναφοράς για την αξία της ενέργειας και αυτή η αβεβαιότητα δεν ευνοεί τη σύναψη μακροχρόνιων συμβολαίων». Μάλιστα, καθώς οι παραγωγοί ΑΠΕ στην Ισπανία θεωρούν ότι ορισμένες προσφορές για PPA δίνονται σε τιμές κάτω του κόστους, από τις αρχές του 2024 έχουν συναφθεί ελάχιστα νέα συμβόλαια, σε μια χώρα που πρωταγωνιστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο στον εν λόγω κλάδο.
