Επιτακτική καθίσταται η ανάγκη η Ελλάδα να «πατήσει γκάζι» στο Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών που ήδη εμφανίζει καθυστερήσεις σε σχέση με το αρχικό χρονοδιάγραμμα, με ορατό τον κίνδυνο απώλειας του ισχυρού momentum που υπήρχε όταν η ΕΔΕΥΕΠ παρουσίασε τον σχεδιασμό της πριν ένα χρόνο και κάτι. Και τούτο διότι στο μεσοδιάστημα οι συνθήκες έχουν αλλάξει: Το διεθνές περιβάλλον έχει επιδεινωθεί -με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα σχέδια των ξένων εταιρειών που είχαν εκδηλώσει αρχικά ενδιαφέρον να δραστηριοποιηθούν στον κλάδο των Υπεράκτιων αιολικών στην Ελλάδα-, κάτι που αποτυπώθηκε με εμφατικό τρόπο στο «ναυάγιο» της τελευταίας διαγωνιστικής διαδικασίας στην Δανία (όπου δεν εμφανίστηκε κανένας επενδυτής), αλλά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η δανέζικη Orsted, που είναι ο «ευρωπαϊκός πρωταθλητής» για τον κλάδο των υπεράκτιων αιολικών.
Την ίδια στιγμή, χώρες που αποτελούν δυνητικούς ανταγωνιστικές της Ελλάδας στον «αγώνα δρόμου» για την ανάπτυξη υπεράκτιας αιολικής ενέργειας στη Μεσόγειο φαίνεται να βρίσκονται πιο μπροστά από τη χώρα μας: Ενώ η Ελλάδα βρίσκεται ακόμα στη γραμμή της αφετηρίας, η Τουρκία παρουσίασε πρόσφατα το δικό της Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών -που περιλαμβάνει και θαλάσσια μπλοκ στο Αιγαίο-, η Μάλτα προ ημερών προκήρυξε την πρώτη διαγωνιστική διαδικασία (κάτι που η Ελλάδα ευελπιστεί να κάνει προς το 2027 αν τηρηθούν τα υπόλοιπα ορόσημα του προγράμματος, κάτι που ουδείς μπορεί να εγγυηθεί…). Απαρατήρητο δεν πέρασε και το ότι χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σχήμα κρατικής ενίσχυσης ύψους 2,6 δις. ευρώ για τον κλάδο υπεράκτιων αιολικών της Εσθονίας, ενδεικτικό του ισχυρού ανταγωνισμού στο ευρωπαϊκό «θαλάσσιο τερέν».
Πού βρίσκεται η Ελλάδα
Η Ελλάδα ευελπιστεί να πραγματοποιήσει τα επίσημα αποκαλυπτήρια του Εθνικού Προγράμματος με την δημοσίευση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης που θα επικυρώνει την Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τις πρώτες περιοχές που θα αναπτυχθούν τα υπεράκτια αιολικά. Εκτιμάται ότι αυτό θα γίνει έως το τέλος του έτους. Στις αρχές του 2025 προγραμματίζεται η σύσταση του οχήματος ειδικού σκοπού (SPV) -με τη συμμετοχή της ΕΔΕΥΕΠ, του ΑΔΜΗΕ και ενδεχομένως και άλλων stakeholders- που θα τρέξει τις μελέτες (ανεμολογικές και βυθού). Την ίδια στιγμή, η ΕΔΕΥΕΠ προτεραιοποιεί τη διενέργεια μελέτης για τον εντοπισμό των λιμανιών που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη της βιομηχανίας υπεράκτιων αιολικών πάρκων με τις απαραίτητες παρεμβάσεις.
Η Ελλάδα έχει ως στόχο την εγκατάσταση υπεράκτιων αιολικών πάρκων ισχύος 1,9 GW ως το 2032. Ωστόσο, τα χρονοδιαγράμματα είναι στενά και δε χωρούν άλλες καθυστερήσεις, ιδίως με δεδομένο το διεθνές περιβάλλον που γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο.
Τα μηνύματα από Δανία, Shell και BP
Πράγματι, το «σήμα» από τη Δανία, μια χώρα πρωτοπόρο στην ανάπτυξη της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας στην Ευρώπη δημιούργησε έντονο προβληματισμό για τις προοπτικές του κλάδου. Μπορεί η Wind Europe, το λόμπι της αιολικής βιομηχανίας της Ευρώπης να καταλόγισε ευθύνες στην κυβέρνηση της Κοπεγχάγης και στον τρόπο που επέλεξε να διενεργήσει τον διαγωνισμό -χωρίς κρατική ενίσχυση και μακροπρόθεσμη σύμβαση- με αποτέλεσμα οι συμμετέχοντες να αξιολογήσουν τα ρίσκα ως υπερβολικά και να απέχουν, όμως άλλοι αναλυτές κάνουν λόγο για βαθύτερα αίτια. Ο Δανός Υπουργός Ενέργειας και Κλίματος Λαρς Ααγκαρντ υπογράμμισε ότι «Οι συνθήκες για τα υπεράκτια αιολικά πάρκα στην Ευρώπη έχουν αλλάξει σημαντικά σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, περιλαμβάνοντας μεγάλες αυξήσεις τιμών στον εξοπλισμό αλλά και επιβάρυνση του κόστους χρηματοδότησης, λόγω της αύξησης των επιτοκίων».
Σήματα «αναδίπλωσης» όσον αφορά την δραστηριοποίησή τους στην υπεράκτια αιολική ενέργεια εξέπεμψαν το τελευταίο διάστημα και ενεργειακοί κολοσσοί όπως η Shell και η BP. Η Shell ανακοίνωσε προ ημερών ότι αποσύρεται από νέες επενδύσεις σε υπεράκτια αιολικά, αν και παραμένει ανοιχτή σε επιλεκτική συμμετοχή σε projects που έχουν αδιαμφισβήτητη εμπορική αξία. Στη «γραμμή» της μείωσης της έκθεσης στα υπεράκτια αιολικά κινείται και η απόφαση της ΒP να διαχωρίσει τον εν λόγω κλάδο από τον υπόλοιπο όμιλο και να τον συγχωνεύσει με τον αντίστοιχο κλάδο της ιαπωνικής Jera, δημιουργώντας μια διακριτή εταιρεία. Η νορβηγική Statkraft και η πορτογαλική EDP συγκαταλέγονται μεταξύ των ευρωπαϊκών ενεργειακών ομίλων που επίσης χαμηλώνουν τον πήχη των offshore φιλοδοξιών τους ενώ το ίδιο ισχύει και για μεγάλους developers όπως η νορβηγική Equinor και η γερμανική Vattenfall. H επίσης γερμανική RWE επικαλέστηκε τις απειλές Trump κατά των υπεράκτιων αιολικών ως εστία κινδύνου για τις ευρύτερες προοπτικές του κλάδου, σε συνδυασμό με την καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας πράσινου υδρογόνου, που εμφανιζόταν ως δυνητικός αγοραστής για μεγάλο μέρος του «υπεράκτιου ηλεκτρισμού» στο μέλλον.
Από την άλλη πλευρά όπως υπογραμμίζουν οι Financial Times, αυτές οι τεκτονικές αλλαγές δημιουργούν και ευκαιρίες για τις εταιρείες που έχουν την πολυτέλεια να χαράξουν τη στρατηγική τους σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, όπως o νέος ιδιοκτήτης της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, η Masdar που αποτελεί τον βραχίονα ΑΠΕ των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
