Κοσμογονία στην ενέργεια αναμένεται μέχρι το 2030 καθώς οι προβλέψεις ΙΕΝΕ (Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης) και ΕΣΕΚ (Eθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα) κάνουν λόγο για επενδύσεις από 67,5 δισ. ευρώ – 95 δισ. ευρώ, με το ενεργειακό οικοσύστημα να αλλάζει εκ βάθρων, την ώρα που η χώρα καλείται να κερδίσει, με όσο το δυνατόν λιγότερους κραδασμούς, το στοίχημα της πράσινης μετάβασης.
Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του Ινστιτούτου, ο ελληνικός ενεργειακός τομέας έχει σοβαρά περιθώρια ποιοτικής βελτίωσης και ανάπτυξης και μπορεί να προσφέρει την απαιτούμενη ώθηση στη μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα χρόνια. Το ΙΕΝΕ «βλέπει» επενδύσεις 67,5 δισ. ευρώ έως το 2030 στον ενεργειακό κλάδο.
Η Ελλάδα έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα στον τομέα λόγω της γεωγραφικής της θέσης, ενώ με την υλοποίηση των σχεδιαζόμενων διαρθρωτικών αλλαγών και επενδύσεων, ο ενεργειακός τομέας μπορεί να αποτελέσει βασικό μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας
Σύμφωνα με το ΙΕΝΕ, η Ελλάδα εμφανίζει πλήθος σημαντικών επενδυτικών ευκαιριών, τόσο στην παραγωγή ενέργειας (υδρογονάνθρακες, ΑΠΕ κ.ά.), όσο και στο κομμάτι των υποδομών για τη μεταφορά και τη διανομή φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού. Οι επενδύσεις που γίνονται σήμερα εστιάζουν κυρίως στις ΑΠΕ, με την εγκατάσταση νέων αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων, ηλιοθερμικών σταθμών, μικρών υδροηλεκτρικών έργων, μονάδων βιοαερίου και την ανάπτυξη γεωθερμικών πεδίων.
Για να επιτευχθούν οι στόχοι της πράσινης μετάβασης, κρίνεται απαραίτητη η δημιουργία υποδομών για την αποθήκευση ενέργειας (αντλησιοταμίευση και ηλεκτρικές μπαταρίες) όπως και η προώθηση παρεμβάσεων για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων.
Παράλληλα, σε πρώτο πλάνο έρχονται έργα επέκτασης των δικτύων φυσικού αερίου στις πόλεις και στην περιφέρεια, η κατασκευή νέων διακλαδώσεων και διασυνοριακών αγωγών, η δημιουργία νέων πλωτών τερματικών σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και η ανάπτυξη του LNG μικρής κλίμακας.
Τα αγκάθια
Στα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης «εντοπίζονται δύο βασικά προβλήματα που απειλούν τις επενδύσεις. Το ένα είναι ο ηλεκτρικός χώρος, όπου οι δύο διαχειριστές, ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ έχουν προϋπολογίσει σημαντικές επενδύσεις για τα αμέσως επόμενα χρόνια και το δεύτερο είναι οι περικοπές έγχυσης ηλεκτρικής ενέργειας που ήδη το 2024 αναμένεται να φτάσουν κοντά στο 5% της πράσινης παραγωγής με τάσεις περαιτέρω ανόδου μελλοντικά. Στην περίπτωση αυτή, βασική λύση είναι η αποθήκευση ενέργειας μέσω των μπαταριών και της αντλησιοταμίευσης».
Ενεργειακή αναβάθμιση, ΑΠΕ, επέκταση δικτύων, αποθήκευση «ζητούν» 95 δισ.
Στο ίδιο μήκος κύματος, θέτοντας ωστόσο αισθητά πιο ψηλά τον επενδυτικό πήχη κινείται και το ΕΣΕΚ. Στο πλαίσιο αυτό, επενδύσεις ύψους περίπου 95 δισ. ευρώ εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν για την ενεργειακή μετάβαση έως το τέλος της δεκαετίας.
Βάσει του ΕΣΕΚ, το 69% των κονδυλίων θα κατευθυνθεί στην υιοθέτηση αναβαθμίσεων ενεργειακής απόδοσης σε όλους τους τομείς, ύψους 65,3 δισ. ευρώ. Για την περαιτέρω διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ και των εναλλακτικών καυσίμων στον τομέα της ενέργειας, την επέκταση και ενίσχυση των δικτύων καθώς και την ανάπτυξη σταθμών αποθήκευσης ο… επενδυτικός λογαριασμός προσεγγίζει τα 29 δισ. ευρώ μεταξύ 2025-2030.
Ειδικότερα, τα αναγκαία κονδύλια επενδύσεων κατανέμονται ως εξής: Αγροτικός τομέας 0,2%, Τριτογενής τομέας 2,7%, Βιομηχανικός τομέας 1,9%, Οικιακός τομέας 14,4%, Μεταφορές 50,2%, CCUS (δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα) 2,3%, Επενδύσεις σε δίκτυα ηλεκτρισμού 10,6%, Παραγωγή και αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας 13%, Aέρια και υγρά εναλλακτικά καύσιμα 0,8%.
Η επίτευξη της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης απαιτεί σημαντική αύξηση των δαπανών των νοικοκυριών σε επενδύσεις για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών και κυριότερα για την αναβάθμιση των συστημάτων θέρμανσης, ψύξης συνολικού ύψους 13,5 δισ. ευρώ.
Βιομηχανία
Στον βιομηχανικό τομέα, 1,7 δισ. ευρώ συνολικές επενδύσεις αναμένεται να πραγματοποιηθούν σε δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Στις μεταφορές, το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων, ύψους 44 δισ. θα υλοποιηθεί στον τομέα των οδικών μεταφορών τόσο επιβατικών όσο και εμπορευματικών, εκ των οποίων 12,6 δισ. θα δαπανηθούν για τις ανάγκες της ηλεκτροκίνησης.
Παράλληλα θα επεκταθούν οι υποδομές φόρτισης στις οδικές μεταφορές (με τις συνολικές δαπάνες να εκτιμώνται σε 549 εκατ.), η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος για τα ελλιμενισμένα πλοία (cold ironing) και θα επεκταθεί η ηλεκτροκίνηση των τραίνων. Στον τομέα των βαρέων οχημάτων και των πλοίων, θα επιδιωχθεί η διείσδυση του LNG ως μεταβατικού καυσίμου καθώς και του bioLNG.
Ο υπόλοιπος τομέας παραγωγής ενέργειας, περιλαμβανομένων των υποδομών θα χρειαστεί χαμηλότερη δημόσια επενδυτική στήριξή, καθώς οι επενδύσεις ενεργειακής μετάβασης υλοποιούνται σε ανταγωνιστικό κόστος έναντι των ορυκτών καυσίμων όπως στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ. H κρατική στήριξη σε αυτούς τους τομείς αναμένεται να ενισχύσει την επιχειρηματικότητα και να διευκολύνει τη χρηματοδότηση και τη μόχλευση επενδύσεων ιδιαίτερα σε καινοτόμες και λιγότερο ώριμες τεχνολογίες.
Λόγω της στοχαστικότητας των ΑΠΕ, στοχαστικότητα που έχει να κάνει με την αβεβαιότητα και «αναξιοπιστία» στην παραγωγή ρεύματος καθώς τις ΑΠΕ επηρεάζουν οι καιρικές συνθήκες, θα αναπτυχθούν περαιτέρω συστήματα αποθήκευσης ενέργειας (μπαταρίες, αντλησιοταμιευτικά) συνολικού κόστος 3,6 δισ. και θα επεκταθούν τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής ηλεκτρισμού ώστε να καταστεί δυνατή η σύνδεση των νέων ΑΠΕ.
Αποθήκευση CO2
Στη βιομηχανία, στους τομείς που δεν έχουν εναλλακτική λύση (τσιμεντοβιομηχανία, διυλιστήρια) θα προχωρήσουν τα προγράμματα δέσμευσης και αποθήκευσης ή χρήσης CO2 με το συνολικό κόστος επενδύσεων να ανέρχεται σε 1 δισ. μέχρι το έτος 2030. Οι επενδύσεις για αποθήκευση CO2, εκτιμώνται σε 1,2 δισ. και προβλέπονται να υλοποιούνται στα υποθαλάσσια εξαντλημένα κοιτάσματα πετρελαίου του Πρίνου ή σε άλλους γεωλογικούς σχηματισμούς γειτονικών χωρών.
