«Καίγονται», αντιδρούν και ζητούν ως αντάλλαγμα κάθε τι απίθανο. Οι δήμοι Κοζάνης, Εορδαίας και Μεγαλόπολης, εξέφρασαν με κάθε τρόπο την καχυποψία τους στα σχέδια απολιγνιτοποίησης των περιοχών που προωθεί η κυβέρνηση.
Συμμετέχοντας στην διαβούλευση του νομοσχεδίου για το σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, δεν διατύπωσαν απλώς ενστάσεις με επιμέρους διατάξεις, αλλά εξέφρασαν την πλήρη διαφωνία τους με την ουσία του νομοσχεδίου.
Μάλιστα ζητούν πριν δημιουργηθούν τετελεσμένα, οι εκτάσεις να παραμείνουν ως έχουν. Ειδικά ο δήμος Εορδαίας εκφράζει την διαφωνία του με την ανάπτυξης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας όπως τα φωτοβολταικά, καθώς «στερούν γη υψηλής παραγωγικότητας και μας βρίσκουν αντίθετους σε αποσπασματικές δράσεις».
Σε άλλα σημεία ζητούν, χρηματοδοτήσεις κάθε είδους. Εξασφάλιση ότι δεν θα αυξηθεί ποτέ το ρεύμα τους. Έδρα όλων των φορέων της απολιγνιτοποίησης στις περιοχές τους. Μέχρι και σιδηροδρομική γραμμή ζητούν.
Αποκορύφωμα όλων είναι το αίτημα για πάγωμα της απένταξης του λιγνίτη, όταν μειώνεται το ΑΕΠ των περιοχών. Αν παραμένει σταθερό ή αυξάνει, τότε η απολιγνιτοποίηση θα μπορεί να προχωρά!
Αλλά, είχαμε και άλλες παρεμβάσεις από δημάρχους, όπως εκείνη της Δημοτικής Αρχής Μεγαλόπολης που ζητά να υπάρξει πρόβλεψη για συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας, πέρα από το Ελληνικό Δημόσιο, και των ΟΤΑ Α΄ Βαθμού των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης, με συνολικό ποσοστό συμμετοχής έως 49%, ενώ διεκδικεί και συμμετοχή στο Δ.Σ.
Ο δήμαρχος Κοζάνης
Εντύπωση προκαλεί ότι ο δήμαρχος Κοζάνης Λάζαρος Μαλούτας επέλεξε να τοποθετηθεί στην διαβούλευση με προσωπικό κείμενο.
Όπως αναφέρει η περιοχή του Δήμου Κοζάνης, πέρα από τις οικονομικές επιπτώσεις που αντιμετωπίζει, καλείται να αντιμετωπίσει και μια σειρά κοινωνικών επιπτώσεων, όπως η σταθερή μείωση του πληθυσμού της, η κατάρρευση του τοπικού εισοδήματος καθώς και του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, αλλά και η εκτίναξη της ανεργίας.
Προσθέτει ότι ταυτόχρονα η δραματική μείωση της λιγνιτικής δραστηριότητας οδήγησε στην οριζόντια παύση εργασιακών κλάδων που συνδέονται με την τελευταία καθώς και στη μείωση άλλων αναπτυξιακών δραστηριοτήτων, όπως την οικοδομική.
Τα αιτήματα
Για το λόγο αυτό, πέρα από τα όσα αναφέρονται στο σχέδιο νόμου για την «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση και Ρύθμιση Ειδικότερων Ζητημάτων Απολιγνιτοποίησης», είναι αναγκαίο να διασφαλιστούν σύμφωνα με τον κ. Μαλούτα:
- Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας που θα προέλθουν από την προσέλκυση και τη διασφάλιση νέων επενδύσεων προτού αποσυρθούν πλήρως οι λιγνιτικές μονάδες.
- Εμπροσθοβαρής στήριξη των απασχολούμενων, πέραν αυτής που προβλέπεται από τα υφιστάμενα Ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία, με εθνικούς πόρους καθώς ήδη έχει ξεκινήσει η διαδικασία μετάβασης».
- Ειδική αναπτυξιακή ρήτρα, στο πλαίσιο ενός αναθεωρημένου στόχου για τον χρονικό ορίζοντα απόσυρσης των λιγνιτικών μονάδων, που θα διασυνδέεται με το ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ των ενεργειακών Δήμων. Συγκεκριμένα, εφόσον το τοπικό ΑΕΠ μειώνεται ή παραμένει σταθερό, τότε θα μετατίθεται ανάλογα και ο χρονικός ορίζοντας πλήρους απένταξης του λιγνίτη για το μέλλον, ενώ σε περίπτωση αύξησης του τοπικού ΑΕΠ, ο χρονικός ορίζοντας θα παραμένει σταθερός (στο έτος που θα προσδιορίσει ο νέος αναθεωρημένος στόχος).
- Ανάπτυξη και ενίσχυση των δομών για την παιδεία. Προώθηση εκπαιδευτικού υλικού για θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος, οργάνωση εκπαιδευτικών και άλλων δραστηριοτήτων με συναφές περιεχόμενο, ενίσχυση υφιστάμενων και χρηματοδότηση νέων εκπαιδευτικών δομών.
- Στήριξη της έρευνας στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στήριξη και χρηματοδότηση της έρευνας στο νέο Πανεπιστήμιο και στα ερευνητικά κέντρα της Δυτικής Μακεδονίας.
- Ταυτόχρονα με την ενεργειακή, θα πρέπει να διασφαλιστεί με εμπροσθοβαρή μέτρα και η ψηφιακή μετάβαση του Δήμου Κοζάνης, καθώς αυτό αποτελεί στρατηγικό στόχο τόσο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την περίοδο 2021-2027, όσο και εθνικό στόχο στο πλαίσιο των όσων προβλέπει η Εθνική Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025.
Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΕ
Ο δήμαρχος Κοζάνης σχολιάζοντας τη σύσταση του νέου φορέα αναφέρει ότι δεν υπάρχει όφελος από την μεταβίβαση της περιουσίας της ΔΕΗ στην «Μετάβαση ΑΕ» για την τοπική αυτοδιοίκηση.
«Στους πυρήνες, ουσιαστικά μπορούν να γίνουν μόνο ενεργειακά έργα. Για το λόγο αυτό είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί η παραχώρηση των εδαφών και για άλλα αναπτυξιακά έργα και ιδιωτικές επενδύσεις πλην των ενεργειακών».
Σε άλλο σημείο της διαβούλευσης ο δήμος Κοζάνης αναφέρεται στο σχεδιασμό της νέας δημόσιας ειδικής υπηρεσίας ΔΑΜ (Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης), η οποία συστήνεται στο υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων με σκοπό τον κεντρικό σχεδιασμό όλων των ενεργειών και δράσεων που θα υλοποιηθούν στις λιγνιτικές περιοχές.
Ο δήμαρχος Κοζάνης τονίζει ότι υπάρχει ο κίνδυνος επικαλύψεων αρμοδιοτήτων μεταξύ επιτελικής δομής, Διοικητή (γραφείου) και ειδικής υπηρεσίας τόσο στο σχεδιασμό όσο και στην υλοποίηση.
Όπως αναφέρει διαφαίνεται μια απολύτως συγκεντρωτική προσέγγιση στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση των παρεμβάσεων. Η σύσταση της «Μετάβαση Α.Ε», κρίνεται θετικά καθώς εκτιμάται ότι θα διασφαλίζει ταχύτητα και ευελιξία στην υλοποίηση και ολιστική προσέγγιση (αδειοδοτήσεις, μελέτες, διαδικασίες ανάθεσης, επίβλεψης, παραλαβής κλπ).
Όμως όπως τονίζεται χωρίς την συμμετοχή εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η διοίκηση και συνεπώς η εξέλιξη του προγράμματος θα υλοποιούνται μακριά από τις πληττόμενες περιοχές, γεγονός που δημιουργεί τουλάχιστον ανασφάλεια στην τοπική κοινωνία.
Ο Δήμος Εορδαίας
Αναλυτικότερα, ο Δήμος Εορδαίας πρότεινε τα κάτωθι:
-Ο σχεδιασμός και ο προγραμματισμός όλων των δράσεων της Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης να οργανώνεται από την Κυβέρνηση και όχι από διάφορες επιτελικές διευθύνσεις.
-Να δοθεί ουσιαστικός ρόλος στους πληττόμενους Δήμους με πλήρη αξιοποίηση του Δικτύου Ενεργειακών Δήμων.
-Αξιοποίηση του εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού της περιοχής μας με θέσπιση κριτηρίου εντοπιότητας, στη στελέχωση του προβλεπόμενου προσωπικού στις επιτελικές διευθύνσεις.
-Οι συμβάσεις μίσθωσης ακινήτων και κτιριακών εγκαταστάσεων να γίνουν στη Δυτική Μακεδονία, ώστε να αξιοποιηθούν κτιριακές εγκαταστάσεις και να είναι αμεσότερη η εποπτεία των επενδυτικών δραστηριοτήτων στην περιοχή, από τα στελέχη και το αρμόδιο προσωπικό.
-Καθορισμός ελάχιστης τιμής εκμίσθωσης ακινήτων, η οποία θα είναι προκαθορισμένη για τις περιοχές σε καθεστώς απολιγνιτοποίησης και όχι βάσει των γενικώς αποδεκτών δεικτών και προτύπων αποτίμησης της αγοράς, διασφαλίζοντας την τοπική αγορά ακινήτων. Με αυτόν τον τρόπο θα εξαλειφθούν φαινόμενα περιφερειακών ανισοτήτων.
-Η έδρα της εταιρείας «ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε.» να είναι στη Δυτική Μακεδονία για προφανείς λόγους και υποχρεωτικά να ιδρυθούν παραρτήματα σε όλους τους πληττόμενους δήμους των περιοχών ΔΑΜ.
Η σιδηροδρομική διασύνδεση
-Χάραξη νέας υπερταχείας σιδηροδρομικής διασύνδεσης Θεσσαλονίκης-Νάουσας (Βέροιας)-Πτολεμαΐδας-Καστοριάς, όπως αναλύεται στην από 18-10-2021 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Εορδαίας.
-Συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών και των ΟΤΑ κυρίως Α βαθμού στη λήψη αποφάσεων, καθώς και συμμετοχή του Δικτύου Ενεργειακών Δήμων ως μέρος των προγραμματικών συμβάσεων, για τη διασφάλιση της κοινωνικής συναίνεσης.
-Αναφορικά με τα έργα αποθήκευσης με χρήση συσσωρευτών να δοθεί η δυνατότητα στους δήμους να έχουν πρόσβαση και να διαχειρίζονται την παραγόμενη θερμική ενέργεια που προκύπτει από την αποθήκευση, άνευ κόστους ή καταβολής οποιασδήποτε συμμετοχής, πέρα από την εγκατάσταση του αναγκαίου ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού.
-Εξασφάλιση της συνέχισης της χρηματοδοτικής ροής από το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα.
-Αποκατάσταση εδαφών, οριστικοποίηση ανάγλυφου, επανάχρηση των εξορυκτικών περιοχών και προστασία των υδατορεμάτων, του υδροφόρου ορίζοντα και της αειφορίας αδιάλειπτης επιφανειακής ροής υδάτων.
-Πρόβλεψη δυνατότητας ύπαρξης μηχανισμού έναντι ακραίων διακυμάνσεων, στα κόστη παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας.
-Ρητή πρόβλεψη για χρήση λιγνίτη ως καύσιμη ύλη στις υφιστάμενες μονάδες παραγωγής θερμικής ενέργειας.
-Πλήρης καταβολή και εξόφληση των εν εξελίξει απαλλοτριώσεων, καθώς και ολοκλήρωση των έργων υποδομής στους υπό μετεγκατάσταση οικισμούς.
