Επ' ευκαιρία της ολοκλήρωσης μιας μελέτης καινοτόμου για τα ελληνικά δεδομένα αναφορικά με τις προοπτικές της ανάπτυξης των τεχνολογιών δέσμευσης, αποθήκευσης και αξιοποίησης άνθρακα (CCUS) στη χώρα μας και ευρύτερα στην ΝΑ Ευρώπη, το Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ) διοργάνωσε ειδικό workshop στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών με ομιλητές εκπροσώπους του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) και της DG Energy της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και ανώτερα στελέχη ενεργειακών ομίλων και ινστιτούτων, μεταξύ των οποίων και οι συντάκτες σχετικής μελέτης με τίτλο «Προοπτικές εφαρμογής των τεχνολογιών CCUS στην Ελλάδα».
Στόχος της εκδήλωσης ήταν, αφενός, η παρουσίαση της μελέτης του ΙΕΝΕ και, αφετέρου, η γενικότερη συζήτηση πάνω στις προοπτικές ανάπτυξης των τεχνολογιών CCUS στην Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, με άξονα την ήδη υπάρχουσα διεθνή εμπειρία.
Η δέσμευση, αξιοποίηση και αποθήκευση άνθρακα αφορά ένα ευρύ φάσμα τεχνολογιών που μπορούν να διαδραματίσουν διαφοροποιημένο ρόλο στην επίτευξη των παγκόσμιων και ευρωπαϊκών στόχων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την επίτευξη της ενεργειακής μετάβασης. Σύμφωνα με τον ΙΕΑ, σήμερα περίπου 35 εμπορικές εγκαταστάσεις παγκοσμίως αναπτύσσουν το CCUS για βιομηχανικές δραστηριότητες, μετασχηματισμό καυσίμων και παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η δυναμική ανάπτυξης του CCUS έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, αφού περίπου 300 έργα βρίσκονται σε διάφορα στάδια ανάπτυξης σε όλη την αλυσίδα αξίας της εν λόγω τεχνολογίας, ενώ, επιπλέον, έχουν προαναγγελθεί πάνω από 200 νέες εγκαταστάσεις που αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία έως το 2030, δεσμεύοντας πάνω από 220 Mt CO2 ετησίως.
Ωστόσο, για να μετατραπεί αυτή η δυναμική σε δράση, όπως επισημαίνει η μελέτη του ΙΕΝΕ, θα πρέπει να υπάρξει πολιτική στήριξη από τους αρμόδιους φορείς, καθώς και η διαμόρφωση του κατάλληλου νομικού και ρυθμιστικού πλαισίου. Ταυτόχρονα, απαιτούνται τα απαραίτητα οικονομικά κίνητρα σε συνδυασμό με χρηματοδοτικά εργαλεία, ώστε να έχουμε ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Στο πλαίσιο αυτό, και χάρη στο αυξανόμενο ενδιαφέρον για την επαναχρησιμοποίηση του CO2, το IENE ανέλαβε την πρωτοβουλία και κατήρτισε μια ολοκληρωμένη μελέτη για το CCUS και τις εφαρμογές του στην Ελλάδα. Μεταξύ άλλων, η μελέτη προτείνει έναν ρεαλιστικό οδικό χάρτη (roadmap) για την κατασκευή των κατάλληλων υποδομών, με τη μορφή clusters, σε διάφορα μέρη της χώρας.
Η μελέτη αναδεικνύει την ιδιαίτερη σημασία των τεχνολογιών CCUS σε συνδυασμό με την παραγωγή υδρογόνου. Η μελέτη, η οποία χρηματοδοτήθηκε από ομάδα μεγάλων ενεργειακών εταιρειών, διεξήχθη σε βάση multi-client και υποστηρίχθηκε από τις εταιρείες ΔΕΠΑ Εμπορίας, HELLENiQ ENERGY, ΔΕΣΦΑ, ΕΔΕΥΕΠ και τη ναυτιλιακή εταιρεία Franco.
Η πρώτη συνεδρία του workshop ξεκίνησε με εισαγωγικές παρατηρήσεις του προέδρου και εκτελεστικού διευθυντή του ΙΕΝΕ Κωστή Σταμπολή, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε η βουλευτής της ΝΔ Διονυσία-Θεοδώρα Αυγερινοπούλου, πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής.
Ακολούθησε αναλυτική παρουσίαση της μελέτης για τις προοπτικές εφαρμογής των τεχνολογιών CCUS στην Ελλάδα από επιστήμονες που συμμετείχαν στην κατάρτισή της και ειδικότερα τους κ. Νικόλαο Κούκουζα (διευθυντής Ερευνών, Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, ΕΚΕΤΑ ), Γιάννη Μπασιά (ενεργειακός αναλυτής, πρώην πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων, ΕΔΕΥ) και Ευγενία Τζαννίνη (δικηγόρος, εταίρος ΙΕΝΕ).
Οι ομιλητές της δεύτερης συνεδρίας, υπό το συντονισμό της κ. Τζαννίνη, προχώρησαν σε σχολιασμό και εκτενή συζήτηση πάνω στα ευρήματα της μελέτης του ΙΕΝΕ. Αναλυτικότερα, μίλησαν οι κ. Γεώργιος Πολυχρονίου (συντονιστής διευθυντής Δραστηριοτήτων Στρατηγικής & Ανάπτυξης, ΔΕΠΑ Εμπορίας), Αριστοφάνης Στεφάτος (διευθύνων σύμβουλος, Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων, ΕΔΕΥΕΠ), Κοσμάς Κοσμίδης (managing director Cosnav Engineering) και Ιωάννης Σταυρακόπουλος (Energy Transition and Strategic Planning specialist, ΔΕΣΦΑ).
Η τρίτη συνεδρία, την οποία συντόνισε ο αντιπρόεδρος του ΙΕΝΕ Χρήστος Δήμας, κάλυψε τη διεθνή εμπειρία από τις εφαρμογές του CCUS, με τη συμμετοχή κορυφαίων στελεχών ευρωπαϊκών υπηρεσιών, διεθνών οργανισμών και ινστιτούτων, καθώς και ενεργειακών ομίλων, όπως οι κ.: Τάσος Βλασσόπουλος (CEO HELLENiQ UPSTREAM, Όμιλος HELLENiQ ENERGY), Σταυρούλα Ευαγγελοπούλου (αναλύτρια για θέματα Τεχνολογιών Υδρογόνου, Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, IEA), Krzysztof (Chris) Bolesta (CCUS Policy Lead, DG ENERGY, Ευρωπαϊκή Επιτροπή) και Chris Consoli (Principal Consultant, Global CCS Institute).
Τις δυνατότητες και τα πρότζεκτ εφαρμογής του CCUS στην Ελλάδα ανέπτυξαν οι ομιλητές της τέταρτης συνεδρίας. Ειδικότερα, υπό τον συντονισμό του κ. Νικόλαου Κούκουζα, την οπτική τους πάνω στις προοπτικές της εν λόγω τεχνολογίας στη χώρα μας κατέθεσαν οι κ. Κατερίνα Σάρδη (διευθύνουσα σύμβουλος και Country Manager, Energean, Ελλάδα), Πάνος Δεληγιάννης (Head of Shipping, ECOLOG), Άρης Τσικούρας, (διευθυντής Στρατηγικής για θέματα Απανθρακοποίησης, Όμιλος ΤΙΤΑΝ), Γιώργος Δασκαλάκης (Strategy, Corporate Development, Όμιλος Motor Oil) και Κλεοπάτρα Αβραάμ (Strategic Planning Senior Manager, ΔΕΣΦΑ).
