Συνθήκες ελεγχόμενης (για την ώρα τουλάχιστον) ενεργειακής αναταραχής διαμορφώνονται στην Ευρώπη από την διακοπή των ροών ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας, με την Ελλάδα να έχει αναπτύξει άμυνες, χωρίς ωστόσο να μένει εκτός των… παράπλευρων απωλειών.
Σε κάθε περίπτωση, ο πιο βαρύς φετινός χειμώνας, η διακοπή των ροών του ρωσικού αερίου και ο ανταγωνισμός της Ευρώπης με την Ασία για την διασφάλιση των ενεργειακών της αναγκών (με το αμερικανικό υγροποιημένο αέριο, LNG, κερδισμένο), απογειώνουν τις τιμές, σφίγγοντας την μέγγενη του ενεργειακού κόστους σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Οι τιμές αναφοράς του φυσικού αερίου στην Ευρώπη (TTF) «παίζουν» πέριξ των 50 ευρώ ανά μεγαβατώρα (σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2024 οι αυξήσεις ξεπερνούν το 30%), διαμορφώνοντας το υπόστρωμα για νέες αυξήσεις στις χονδρεμπορικές τιμές του ρεύματος οι οποίες επηρεάζουν άμεσα και τις τιμές λιανικής που πληρώνουν πολίτες και επιχειρήσεις.
Εξαντλούνται τα αποθέματα
Στο στενό αυτό πλαίσιο, με τον ταχύτερο ρυθμό από το 2018 εξαντλούνται τα τεράστια αποθέματα στο φυσικό αέριο της Ευρώπης, καθώς ο ψυχρότερος καιρός αυξάνει τις ανάγκες για θέρμανση, ενισχύοντας την ανησυχία και τον προβληματισμό, την ώρα που η Γηραιά Ήπειρος μπαίνει στην καρδιά του χειμώνα…
Σύμφωνα με τα δεδομένα της Gas Infrastructure Europe , το ποσοστό πληρότητας στις αποθήκες υποχώρησε κάτω από το 70% σε σύγκριση με περίπου 86% πριν από ένα χρόνο. Τα αποθέματα φυσικού αερίου είναι αυτή τη στιγμή 25% χαμηλότερα από το ανώτατο όριο του περασμένου έτους, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη πτώση των τελευταίων επτά ετών.
Όσο χαμηλότερο είναι το επίπεδο αποθήκευσης στο τέλος του χειμώνα, τόσο περισσότερο αέριο θα χρειαστεί να αγοράσει η Ευρώπη την άνοιξη και το καλοκαίρι ενόψει του επόμενου χειμώνα 2025-2026, γεγονός που ασκεί ήδη ανοδικές πιέσεις στις τιμές κι ενώ η Ευρώπη «αναγκαστικά» στρέφεται στο ακριβότερο LNG των ΗΠΑ για να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες.
Ηχούν καμπάνες… 100 δισ. ευρώ
Την ίδια στιγμή, κορυφαίοι ενεργειακοί παράγοντες όπως ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Metlen και πρόεδρος της Eurometaux , Ευάγγελος Μυτιληναίος κρούουν καμπάνες κινδύνου, εκτιμώντας πως η επιβάρυνση μπορεί να κυμανθεί από 70 έως 100 δισ. ευρώ για την ευρωπαϊκή οικονομία από το οριστικό κλείσιμο της διέλευσης του ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη.
Παράλληλα, εξέφρασε φόβους για απογείωση της τιμής του φυσικού αερίου στα 70 ευρώ ανά μεγαβατώρα εφόσον ο χειμώνας… αγριέψει στην Ευρώπη.
Ταυτόχρονα, οι ελληνικές βιομηχανίες πληρώνουν πολύ ακριβότερα (έως και 170 ευρώ ανά MW, σχεδόν σε διπλάσια και τριπλάσια επίπεδα από τις αντίστοιχες βιομηχανίες σε Γαλλία και Γερμανία )την ενέργεια που καταναλώνουν, με την ανταγωνιστικότητά τους να πλήττεται καταλυτικά.
«Προστατευμένη» η Ελλάδα με το ρωσικό αέριο κυρίαρχο
H Ελλάδα είναι από τις χώρες που έχει αναπτύξει διαφοροποιημένες πηγές ενεργειακού εφοδιασμού, κατά συνέπεια μπορεί να λειάνει πιο εύκολα ενδεχόμενους ενεργειακούς κραδασμούς ( δεν θα αντιμετωπίσει ζήτημα επάρκειας), χωρίς ωστόσο να μένει ανεπηρέαστη από αυξήσεις στις τιμές χονδρικής στο ρεύμα, ανεξαρτήτως αν το πρόβλημα «καλύπτεται» με τις επιδοτήσεις στα νοικοκυριά.
Η τροφοδοσία της χώρας μας με ρωσικό φυσικό αέριο γίνεται από τον αγωγό TurkStream που διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα, περνάει την Τουρκία για να καταλήξει στη Βουλγαρία και από εκεί το καύσιμο «ταξιδεύει» στην Ελλάδα, μέσω του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου από το σημείο εισόδου στο Σιδηρόκαστρο.
Μικρότερες ποσότητες υποδέχεται και από τον αγωγό TAP, ο οποίος φέρνει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν.
Δύσκολη η απεξάρτηση από την Ρωσία
Η συνεισφορά των εισαγωγών LNG (υγροποιημένο αέριο), μέσω των δύο πλέον σημείων εισόδου της χώρας (Αγία Τριάδα και Αμφιτρίτη), διαμορφώθηκε στο 45% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου τον περασμένο Νοέμβριο βάσει των πρόσφατων στοιχείων του ΔΕΣΦΑ, με το υπόλοιπο 41% από την πύλη του Σιδηροκάστρου (προερχόμενο από την Ρωσία) και το 14% από την Νέα Μεσημβρία (προερχόμενο από το Αζερμπαϊτζάν).
Το ρωσικό φυσικό αέριο στο ενδεκάμηνο του 2024 έφτασε να αποτελεί το 56,9% των συνολικών ποσοτήτων του ορυκτού καυσίμου που εισάγονται και καταναλώνονται στην ελληνική αγορά.
Το ρωσικό αέριο δηλαδή κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο ενεργειακό γίγνεσθαι της χώρας μας, αν και γίνονται βήματα απεξάρτησης.
«Οχυρά» Αλεξανδρούπολη, Ρεβυθούσα, ΑΠΕ
Μέσα σε αυτές τις δυσχερείς συνθήκες, οι πλωτοί σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου (FSRU Αλεξανδρούπολης και Ρεβυθούσας) «ασφαλίζουν» την ενεργειακή άμυνα της χώρας μας, παρέχοντας την ευχέρεια για διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού ενώ τροφοδοτούν με φυσικό αέριο και τα Βαλκάνια αλλά και το Κίεβο με το FSRU Αλεξανδρούπολης να διαδραματίζει νευραλγικό γεωστρατηγικό ρόλο.
Παράλληλα, η ραγδαία ανάπτυξη των ΑΠΕ τα τελευταία χρόνια, συνεισφέρουν σε ποσοστό άνω του 50% στην ηλεκτροπαραγωγή, έχει βοηθήσει την χώρα μας να περιορίσει την εξάρτησή της από το φυσικό αέριο.
