Ανάμεσα στις χώρες που υποστούν μεγάλο σοκ σε περίπτωση διακοπής της ροής φυσικού αερίου στην Ευρώπη και θα χρειαστεί να μειώσει δραματικά την κατανάλωση τοποθετεί την Ελλάδα νέα ανάλυση του ινστιτούτου Bruegel. Το ινστιτούτο εκτιμά ότι η Ευρώπη θα πρέπει να μειώσει κατά 15% την κατανάλωση αερίου σε περίπτωση διακοπής της τροφοδοσίας, ενώ υπολογίζει ότι η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Σερβία και η Κροατία θα χρειαστεί να μειώσουν 49%, κατά μέσο όρο, την κατανάλωση φυσικού αερίου, εάν κλείσει τη στρόφιγγα η Ρωσία.
Αντιμέτωπη με τον χειρότερο χειμώνα ενεργειακά θα βρεθεί η Ευρώπη μέσα στους επόμενους μήνες, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ) που «κρούει των κώδωνα» του κινδύνου για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε χτες ο επικεφαλής του οργανισμού Φατίχ Μπιρόλ, ο επόμενος χειμώνας θα είναι ο χειρότερος για την Ευρώπη και οι επιπτώσεις που θα υπάρξουν από αυτή την κρίση θα κλυδωνίσουν συνολικά την παγκόσμια οικονομία.
Το μερίδιο της προμήθειας αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που παρέχεται από τη Ρωσία μειώθηκε από πάνω από 40% το 2021 σε μόλις 20% τον Ιούνιο του 2022. Το κενό άνω των 300 τεραβατώρων το πρώτο εξάμηνο του 2022 σε σύγκριση με το 2021 έχει μέχρι στιγμής καλυφθεί κυρίως από 240 TWh επιπλέον εισαγωγών LNG. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναφέρει ότι μπορούν να προμηθεύσουν 15 bcm υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρωπαϊκή Ένωση φέτος, ενώ αρκετά κράτη θα μπορούσαν να επιδιώξουν να καλύψουν οποιοδήποτε κενό στον ενεργειακό εφοδιασμό στρέφοντας τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας μέσω διασυνδέσεων από τους γείτονές τους ή ενισχύοντας την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνική ενέργεια, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, υδροηλεκτρική ενέργεια ή άνθρακα.
Η πυρηνική διαθεσιμότητα μειώνεται στο Βέλγιο, τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, με τα εργοστάσια να αντιμετωπίζουν διακοπές καθώς γερνούν, παροπλίζονται ή καταργούνται σταδιακά. Παράλληλα, την ώρα που η Ευρώπη προσπαθεί να απομακρυνθεί από τον άνθρακα για να επιτύχει τους κλιματικούς στόχους, ορισμένα εργοστάσια άνθρακα έχουν τεθεί ξανά σε λειτουργία από τα μέσα του 2021 λόγω των αυξανόμενων τιμών του φυσικού αερίου.
Όπως τονίζει σε ανάλυσή του το ινστιτούτο μελετών Βruegel οι χαμηλότερες εισαγωγές από τη Ρωσία μπορούν πλέον να καλυφθούν μόνο με τη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου στην ΕΕ, τονίζοντας πώς η άμεση ανάπτυξη μιας συντονισμένης προσέγγισης της ΕΕ προσφέρει την καλύτερη επιλογή για τη σημαντική μείωση του συνολικού κόστους μείωσης της ζήτησης φυσικού αερίου.
Για να προχωρήσει στην ανάλυση αυτή το ινστιτούτο έχει λάβει ως υπόθεση ότι οι αγορές θα λειτουργήσουν με τον ίδιο τρόπο όπως το πρώτο εξάμηνο του έτους. Αν και είναι πιθανό οι αγορές να προσαρμοστούν, πολλές περιοχές του ευρωπαϊκού δικτύου λειτουργούν ήδη με πλήρη δυναμικότητα και οι σημερινές ροές προσφέρουν σχετικά καλές ενδείξεις. Η ζήτηση και οι εισαγωγές φυσικού αερίου είναι επίσης άκρως εποχικές, αλλά καθώς το πρώτο εξάμηνο του έτους περιλαμβάνει έναν συνδυασμό χειμερινών και θερμότερων μηνών, οι εποχιακές παρεμβολές θα πρέπει να αντισταθμίζονται εύλογα.
Για την ΕΕ συνολικά, θα απαιτηθεί μείωση της ζήτησης κατά τους επόμενους 10 μήνες κατά περίπου 15% σε σύγκριση με τη μέση ζήτηση το 2019-2021 για να αντισταθμιστεί η πλήρης διακοπή των εισαγωγών από ρωσικούς αγωγούς.
Ωστόσο, το ποσοστό αυτό στα κράτη – μέλη μπορεί να κυμαίνεται από 0 έως και -54%. Και αυτό, γιατί η εσωτερική αγορά φυσικού αερίου της ΕΕ δεν είναι τέλεια συνδεδεμένη, πράγμα που σημαίνει ότι ορισμένες ομάδες χωρών θα απαιτήσουν πολύ πιο απότομες περικοπές στη ζήτηση. Οι χειμερινές θερμοκρασίες είναι η βασική μεταβλητή: ένας μακρύς, κρύος χειμώνας θα έκανε πιο απότομες περικοπές απαραίτητες. Όπως σημειώνεται στην ανάλυση, εάν υποθέσουμε ότι ο επόμενος χειμώνας θα κινηθεί στις μέσες θερμοκρασίες, τότε η αποθήκευση δεν πρέπει να πέσει κάτω από το 20% πριν από την 1η Μαΐου 2023.
Όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα του Bruegel, η μεγαλύτερη μείωση της ζήτησης στο 54% θα πρέπει να γίνει από την Εσθονία, τη Φινλανδία, τη Λιθουανία και τη Λετονία. Η χώρα μας βρίσκεται στην αμέσως επόμενη κατηγορία χωρών που πρέπει να μειώσουν τη ζήτηση κατά 49% μαζί με τη Βουλγαρία, την Ουγγαρία, την Κροατία και τη Σερβία
Παρουσιάζοντας πιο αναλυτικά τις πιθανές επιλογές τροφοδοσίας των ευρωπαϊκών χωρών, το ινστιτούτο έχει κάνει την παρακάτω κατηγοριοποίηση:
- Η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Γαλλία είναι ουσιαστικά απομονωμένες από την ευρύτερη ευρωπαϊκή αγορά λόγω των περιορισμένων συνδέσεων μεταξύ της Ισπανίας και της Γαλλίας, και της Γαλλίας με τα βόρεια και τα ανατολικά. Ο εφοδιασμός αυτών των χωρών δεν είναι ευάλωτος σε μια ρωσική διακοπή, αν και η αδύναμη γαλλική παραγωγή πυρηνικής ενέργειας επιβαρύνει τον ανεφοδιασμό ηλεκτρικής ενέργειας των γειτόνων της και ως εκ τούτου τη ζήτηση φυσικού αερίου. Η συνεργασία θα μπορούσε να επιτρέψει την επαναδρομολόγηση του φυσικού αερίου της Αλγερίας από την Ισπανία στην Ιταλία, αξιοποιώντας καλύτερα την ισπανική πλεονάζουσα ικανότητα σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο.
- Ιστορικά, οι Βαλτικές εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία. Η περιοχή εξαρτάται πλέον σε μεγάλο βαθμό από εισαγωγές μέσω του τερματικού σταθμού LNG Klaipeda στη Λιθουανία, ενώ μια νέα διασύνδεση (Santaka) με την Πολωνία είναι σημαντική επειδή συνδέει την περιοχή με την ευρύτερη ευρωπαϊκή αγορά. Προς το παρόν, η σύνδεση χρησιμοποιείται για την τροφοδοσία της Πολωνίας, αλλά επιτρέπει ευελιξία όσον αφορά τις μειώσεις στην Πολωνία και τη Βαλτική. Μια πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης υπό κατασκευή στην Εσθονία μπορεί να παρέχει επιπλέον 2 TWh/μήνα. Οι Βαλτικές χώρες έχουν επιτύχει μέχρι στιγμής τη μεγαλύτερη ανταπόκριση στη ζήτηση στην Ευρώπη, ενώ σημειώνουν επίσης μερικές από τις υψηλότερες αυξήσεις των τιμών της ενέργειας. Η ικανότητα της Φινλανδίας να αλλάζει καύσιμα έχει οδηγήσει σε μείωση κατά το ήμισυ της εθνικής ζήτησης φυσικού αερίου.
- Η Πολωνία βασίζεται σε ροές προς τα ανατολικά από τη Γερμανία για να συμπληρώσει τις εισαγωγές από τον μεγάλο τερματικό σταθμό LNG στο Świnoujście (6 TWh/μήνα). Ο χώρος αποθήκευσης της Πολωνίας είναι πλήρης και αρκετά μεγάλος. Μέχρι το τέλος του 2022, ο σωλήνας της Βαλτικής θα επιτρέψει άμεσες εισαγωγές 8 TWh/μήνα από τη Νορβηγία. Όλα αυτά δεν μπορούν να αποδοθούν στην Πολωνία, καθώς οι ροές θα διέρχονται δυνητικά από την Πολωνία στη Βαλτική μέσω της νέας σύνδεσης Santaka (1,5 TWh/μήνα), στη Γερμανία ή ενδεχομένως ακόμη και νότια στη Σλοβακία μέσω μιας νέας διασύνδεσης.
- Η Δανία και η Σουηδία σχηματίζουν μια κοινή ζώνη εξισορρόπησης. Κανονικά οι χώρες θα ήταν σε μεγάλο βαθμό αυτάρκεις για φυσικό αέριο, αλλά το κοίτασμα Tyro της Δανίας βρίσκεται υπό συντήρηση μέχρι τον Ιούνιο του 2023, δημιουργώντας εξάρτηση από τις εισαγωγές από τη Γερμανία, οι οποίες είναι εκτεθειμένες στις ρωσικές διακοπές.
- Η Ρουμανία έχει σημαντικές δικές της παραγωγικές ικανότητες. Ωστόσο, σημαντικές εισαγωγές προέρχονται από την Ουκρανία και τη Βουλγαρία (και οι δύο βασίζονται σε ρωσικό αέριο). Ενδέχεται να υπάρχουν επιλογές για εκ νέου δρομολόγηση μέσω της Βουλγαρίας άλλου φυσικού αερίου (LNG που φτάνει στην Τουρκία ή την Ελλάδα). Ωστόσο, η Βουλγαρία λειτουργεί ως βασική χώρα διέλευσης στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης, αποτελώντας το σημείο εισόδου για το Turkstream. Έτσι, εάν οι ροές μέσω του αγωγού είναι αργές, πολλές χώρες θα κοιτάξουν στη Βουλγαρία για διαμετακόμιση φυσικού αερίου.
- Η Τσεχία, η Αυστρία, η Σλοβακία και η Σλοβενία θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό από τη Γερμανία εάν σταματήσουν οι ρωσικές ροές μέσω της Ουκρανίας. Μια βασική μεταβλητή θα είναι ο τρόπος με τον οποίο ανταποκρίνεται η ζήτηση στη νότια Γερμανία και αν συνεχίζει να διοχετεύεται επαρκές αέριο στην Τσεχία και την Αυστρία. Η αποθήκευση στην Αυστρία είναι σχετικά μεγάλη, πράγμα που σημαίνει ότι η χώρα έχει μια μεγάλη ευκαιρία να προετοιμαστεί για το χειμώνα τους επόμενους δύο μήνες.
- Οι τερματικοί σταθμοί LNG της Κροατίας και της Ελλάδας είναι βασικά σημεία εισόδου στην αγορά. Μέρος του αζερικού αερίου που εισάγεται μέσω της Ελλάδας ενδέχεται να εκτραπεί προς τα βόρεια για να τροφοδοτήσει τη Βουλγαρία. Εάν η ιταλική ζήτηση για αζερικό αέριο μειωνόταν, θα μπορούσε να απελευθερωθεί περισσότερο για να κατευθυνθεί στη Βουλγαρία. Μια επέκταση του τερματικού σταθμού KrK της Κροατίας αργότερα μέσα στο έτος ενδέχεται να φέρει άλλη 0,3 TWh/μήνα χωρητικότητα, κάτι που θα ήταν ευπρόσδεκτο για ένα τερματικό που λειτουργεί επί του παρόντος με πολύ υψηλή χωρητικότητα. Μια νέα διασύνδεση μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας (2,5 TWh/μήνα) βελτιώνει επίσης την κατάσταση. Με τη Σερβία να υπογράφει νέα συμφωνία για περισσότερο ρωσικό φυσικό αέριο τις τελευταίες ημέρες και τη διαπραγματευτική εξαίρεση της Ουγγαρίας από το εμπάργκο πετρελαίου, είναι πιθανό ότι το Turkstream θα είναι ούτως ή άλλως ο τελευταίος ρωσικός αγωγός που εξακολουθεί να λειτουργεί.
- Η εξάρτηση της Ιταλίας από τη Ρωσία έρχεται μέσω εισαγωγών μέσω της Αυστρίας. Η επιβράδυνση αυτών των ροών θα γίνει ιδιαίτερα αισθητή στη βόρεια Ιταλία, ενώ η χώρα συνολικά έχει αρκετά σημαντικές επιλογές διαφοροποίησης. Μια βασική μεταβλητή, όχι μόνο για την ίδια αλλά και για την ικανότητα της να βοηθήσει τις γειτονικές χώρες, είναι η δυνατότητα μεταφοράς φυσικού αερίου από το νότο στο βορρά της χώρας. Μια άλλη ιδιαιτερότητα είναι το υψηλό μερίδιο του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή στην Ιταλία (43%). Η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας ή η αξιοποίηση εναλλακτικών πηγών ηλεκτρικής ενέργειας θα μείωνε έτσι σημαντικά την κατανάλωση φυσικού αερίου, που επί του παρόντος ανέρχεται σε 22 TWh φυσικού αερίου σε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ανά μήνα.
- Για το Βέλγιο, ο τερματικός σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου Zeebrugge θα παραμείνει ζωτικής σημασίας, όπως και οι εισαγωγές από το Ηνωμένο Βασίλειο που ενδέχεται να διατρέχουν κίνδυνο σε περίπτωση κρύου χειμώνα στο Ηνωμένο Βασίλειο.
- Η Ολλανδία έχει σημαντική ικανότητα ιδίας παραγωγής και καλές δυνατότητες εισαγωγής LNG. Οι εξαγωγές σε γειτονικές χώρες οδηγούν την ανάγκη για χαμηλότερη κατανάλωση στην Ολλανδία, όπου μεγάλο μερίδιο της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται επίσης με αέριο. Τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2022, η ολλανδική κατανάλωση ενέργειας με αέριο ήταν 33% κάτω από τα επίπεδα του 2021 (2,5 TWh/μήνα).
- Η Γερμανία έχει ενεργοποιήσει το στάδιο δύο από τα τρία του σχεδίου έκτακτης ανάγκης για το φυσικό αέριο και ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ προειδοποίησε ότι η χώρα του οδεύει προς έλλειψη φυσικού αερίου εάν οι ρωσικές προμήθειες παρέμεναν τόσο χαμηλές όσο τώρα και ορισμένες βιομηχανίες θα έπρεπε να κλείσουν τον χειμώνα. Όπως σημειώνει η ανάλυση, η χώρ θα βασίζεται σε ροές από τη Νορβηγία, εγχώριο φυσικό αέριο από την Ολλανδία και εισαγωγές LNG μέσω Βελγίου. Ως σημαντική χώρα διέλευσης, ο όγκος του επανεξαγόμενου φυσικού αερίου αποτελεί βασική μεταβλητή. Υπάρχουν επίσης σχέδια έκτακτης ανάγκης για τη σύνδεση ενός νέου τερματικού σταθμού LNG στο Wilhelmshaven (8 TWh/μήνα).
Πηγή: businessdaily.gr
