του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Όταν τον περασμένο Ιανουάριο ανακοινώθηκε το mega deal μεταξύ Σόφιας και Άγκυρας, για την τροφοδοσία της Bulgargaz από την τουρκική BOTAS με 1,5 δισ κυβικά μέτρα ανά έτος, για 13 χρόνια, κάποιοι στην Ελλάδα απόρησαν.
Αντί οι Βούλγαροι να ενισχύσουν τη συνεργασία με την Αθήνα, η οποία κράτησε ζωντανή την Σόφια στην καρδιά της ενεργειακής κρίσης, τροφοδοτώντας την με LNG από την Ρεβυθούσα, όταν η Μόσχα της έκοψε τις ροές, εκείνοι στράφηκαν στην Τουρκία.
Αν και η Τουρκία έδωσε στην Βουλγαρία αυτό που ο ΔΕΣΦΑ δεν μπορούσε να της δώσει, δηλαδή μια πολυετή δέσμευση δυναμικότητας σε τερματικά, που σε αντίθεση με τη Ρεβυθούσα συνορεύουν με το βουλγαρικό δίκτυο, εντούτοις η Αθήνα δυσαρεστήθηκε.
Δακτύλιος Αλληλεγγύης
Δυσαρέσκεια που μετατράπηκε σε ανησυχία όταν στις αρχές Μαΐου, οι κυβερνήσεις της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Ουγγαρίας, της Σλοβακίας υπέγραψαν στην Σόφια με το Αζερμπαϊτζάν, παρουσία του προέδρου του Ιλχάμ Αλίγιεφ, μνημόνιο για την αύξηση των προμηθειών αερίου προς την Κεντρική Ευρώπη, μέσω του λεγόμενου «Δακτυλίου Αλληλεγγύης» (Solidarity Ring). Ο ορίζοντας υλοποίησης των έργων διασύνδεσης μεταξύ των δικτύων των τεσσάρων χωρών είναι το 2027.
Πρόκειται για μια νέα διαδρομή, που παρακάμπτει την Ελλάδα, ακολουθεί τον άξονα Τουρκία - Βουλγαρία - Ρουμανία- Ουγγαρία -Σλοβακία και αναβαθμίζει σημαντικά το ρόλο της Άγκυρας και βάζει στο παιχνίδι «από την πίσω πόρτα» την αποκομμένη από την ενεργειακή αγορά της Ευρώπης, Ρωσία. Και αυτό, καθώς το Solidarity Ring θα τροφοδοτείται, όπως όλα δείχνουν, μέσω του ρωσικού δικτύου αγωγών, δηλαδή τον Turk Stream.
Αμέσως σήμανε συναγερμός στην Αθήνα (και όχι μόνο), η οποία σχεδιάζει να αποστείλει επιστολή στις Βρυξέλλες, αφού υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες ότι το σχεδιαζόμενο να μεταφερθεί προς την Κεντρική Ευρώπη αέριο, μπορεί να «βαφτιστεί» αζέρικο, αλλά στην πραγματικότητα να είναι ρωσικό. Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, λένε πηγές της εγχώριας αγοράς, θυμίζοντας ότι το αζέρικο αέριο διέρχεται αναγκαστικά προς την Ευρώπη, μέσω της Ελλάδας. Ο μόνος δρόμος για την μεταφορά του αερίου του Μπακού προς την Ευρώπη, περνάει από τον τουρκικό αγωγό TANAP, ο οποίος τροφοδοτεί τον TAP στα ελληνοτουρκικά σύνορα, (Ipsala) και εν συνεχεία, μέσω Αλβανίας, μεταφέρεται υποθαλάσσια στην Ιταλία. Δεν μπορεί πρακτικά να υπάρξει άλλη διαδρομή, όπως μέσω του «Δακτυλίου Αλληλεγγύης», για τον οποίο εγείρονται ερωτήματα κατά πόσο τελικά δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένας «Ρωσο-Τουρκικός Δακτύλιος».
Ο αμερικανικός παράγοντας
Τις εξελίξεις παρακολουθεί από κοντά και ο αμερικανικός παράγοντας, ο οποίος βλέπει μια συνολικότερη προσπάθεια υπονόμευσης του γνωστού «Κάθετου Άξονα» - βασικοί κρίκοι του οποίου είναι οι αγωγοί IGB και TAP - και μια προσπάθεια αναβίωσης του αγωγού Nabucco. Δηλαδή, του σχεδίου που τη δεκαετία του 2010, επιχείρησε να αφήσει εκτός την Ελλάδα από τα δίκτυα μεταφοράς φυσικού αερίου από την Κασπία, αλλά «ηττήθηκε» τελικά το 2013 από τον αγωγό ΤΑΡ, τον οποίο είχαν στηρίξει πολύ οι ΗΠΑ.
Η ανησυχία είναι εύλογη. Τυχόν χρηματοδότηση του Solidarity Ring από τις Βρυξέλλες - η Σόφια έχει υποβάλει σχετικό αίτημα - θα ανοίξει τον δρόμο για να τορπιλισθεί το εγχείρημα του «Κάθετου Αξονα». Δηλαδή, της διασύνδεσης του Αιγαίου με την Βαλτική και την παροχή φυσικού αερίου από μη ρωσικές πηγές σε όλες τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και της Βαλκανικής.
Ποιοι θίγονται
Ποιοι θα θιγούν σε ένα τέτοιο σενάριο; Οι πάντες. Όλοι όσοι επένδυσαν δισεκατομμύρια στους αγωγούς και τις υποδομές, που συνθέτουν τον «Κάθετο Άξονα». Καταρχήν οι μέτοχοι του IGB, δηλαδή ΔΕΠΑ και Edison, καθώς από το 2025 και μετά η δυναμικότητα του αγωγού πρόκειται να αυξηθεί στα 4 bcm.
Εφόσον μεγάλο μέρος της ζήτησης των Αν. Βαλκανίων και της Κ. Ευρώπης καλυφθεί μέσω Τουρκίας και Solidarity Ring και τα 4 bcm δεν απορροφηθούν από τη Βουλγαρία και άλλες χώρες, βορειότερα από αυτήν, τίθεται εν αμφιβόλω το ίδιο το εγχείρημα του «Κάθετου Άξονα», από το Αιγαίο προς την Κεντρική Ευρώπη.
Το ίδιο θα συμβεί και με την αναβάθμιση της δυναμικότητας του IGB στην οποία προχωρά ο ΔΕΣΦΑ στην Κομοτηνή από τα 3 στα 5 bcm.
Άνευ ουσίας θα αποδειχθεί και κάθε άλλο σχέδιο αύξησης δυναμικότητας του «Κάθετου Άξονα», όπως τα νέα εξαγωγικά FSRU της Θεσσαλονίκης, της Αλεξανδρούπολης και της Κορίνθου, καθώς όλα έχουν ως τελικό αποδέκτη τις αγορές των Βαλκανίων.
Η νέα Πρωθυπουργός της Βουλγαρίας
Δεν είναι ο μόνος λόγος που τα βλέμματα της αμερικανικής πλευράς βρίσκονται εσχάτως στραμμένα στην Σόφια. Σε μια χώρα συνηθισμένη στην πολιτική αστάθεια και με έντονη τη ρωσική παρουσία, ο Μπόικο Μπορίσοφ επέλεξε την περασμένη εβδομάδα την μέχρι πρότινος Βουλγάρα Επίτροπο, Μαρίγια Γκάμπριελ για να γίνει η επόμενος πρωθυπουργός.
Η Γκάμπριελ υπέβαλε την παραίτησή της από μέλος του Σώματος των Επιτρόπων και έχει ήδη λάβει από τον Πρόεδρο της Βουλγαρίας εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.
Το ερώτημα δεν είναι μόνο αν θα καταφέρει να βγάλει την Βουλγαρία από το συνεχιζόμενο πολιτικό αδιέξοδο, αλλά και ποια στάση θα τηρήσει στα κρίσιμα θέματα της εξωτερικής πολιτικής και της ενέργειας, τα οποία ενδιαφέρουν έντονα τη Δύση. Στο ενεργειακό πάντως, ένα ισχυρό τμήμα της βουλγαρικής ελίτ, μέσα στο γενικότερο κλίμα αστάθειας των πολλών τελευταίων μηνών, ακολουθεί μια ολοένα και πιο φιλοτουρκική στροφή στο ενεργειακό. Είναι ένα από τα ζητήματα που θα απασχολήσουν τη νέα ηγεσία του ΥΠΕΝ και συνολικά την επόμενη κυβέρνηση.
