Το περίγραμμα της επιστολής που απέστειλε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με αντικείμενο τις μεγάλες αποκλίσεις των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρισμού μεταξύ Δυτικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης περιγράφει με ανάρτησή του στο LinkedIn ο σύμβουλος του Πρωθυπουργού για θέματα ενέργεια Νίκος Τσάφος.
Ο κ. Τσάφος κάνει λόγο για «δυσλειτουργία» της αγοράς ηλεκτρισμού στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη, εξηγώντας ότι από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο, ο ηλεκτρικός διάδρομος που εκτείνεται από την Τσεχία και την Αυστρία στη Βουλγαρία και την Ελλάδα ήταν εν πολλοίς συζευγμένος και γι’ αυτό οι τιμές στην αγορά επόμενης ημέρας σε αυτή την περιοχή ήταν παρόμοιες και εμφάνιζαν μικρές αποκλίσεις. Ωστόσο, από τον Μάιο αυτή η σύζευξη αποδυναμώθηκε και τον Ιούλιο είχε καταρρεύσει πλήρως.
Όμως μάλιστα υπογραμμίζει ο κ. Τσάφος, σε μια συγκεκριμένη ώρα στις 11 Ιουλίου, η τιμή του ηλεκτρισμού στην Ουγγαρία ήταν 940 ευρώ/MWh και στη γειτονική Αυστρία μόλις 61 ευρώ/MWh, δηλαδή μεταξύ δυο συνορευουσών χωρών της ΕΕ κατεγράφη τιμή 15 φορές υψηλότερη στην πρώτη χώρα σε σχέση με τη δεύτερη.
«Τέτοιες ακραίες διαφορές έγιναν συνήθεις. Μέσα στο καλοκαίρι, υπήρχαν 395 ώρες όταν η διαφορά μεταξύ της φθηνότερης και της ακριβότερης αγοράς σε αυτή την περιοχή υπερέβαινε τα 100 ευρώ/MWh, φαινόμενο που κατά την περίοδο Ιανουαρίου- Μαΐου παρατηρήθηκε μόλις για 35 ώρες».
Ο ίδιος επισημαίνει ότι υπάρχει μια σειρά λόγων που θα μπορούσαν να εξηγήσουν τη συνολική αύξηση των τιμών: Οι υψηλές θερμοκρασίες σε όλη την περιοχή (με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ζήτηση ηλεκτρισμού), η πτώση της υδροηλεκτρικής παραγωγής, οι διακοπές λειτουργίας συμβατικών μονάδων (προγραμματισμένες και μη) καθώς και η πλεονάζουσα ζήτηση από την Ουκρανία εξαιτίας των ρωσικών επιθέσεων στο δίκτυο ηλεκτρισμού της.
Όμως, η ασύμμετρη φύση του σοκ είναι ανησυχητική και υπογραμμίζει την ανάγκη για μεγαλύτερο συντονισμό μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ για να ευθυγραμμιστούν αποφάσεις που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο (π,χ. για το πότε μια συμβατική μονάδα μεγάλης ισχύος τίθεται εκτός λειτουργίας) , για ισχυρότερο ρυθμιστικό πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ με αντικείμενο την εποπτεία των αγορών ηλεκτρισμού, περισσότερες διασυνοριακές διασυνδέσεις για να διασφαλίζεται ότι υπάρχει επαρκής δυναμικότητα για την κάλυψη της ζήτησης σε σενάρια πίεση και καλύτερα εργαλεία για τη διαχείριση των στρεβλώσεων που μπορεί να δημιουργούνται όταν οι τιμές αυξάνονται ασύμμετρα σε μια αγορά που ήταν μέχρι πρότινος συζευγμένη.
Ο κ. Τσάφος συνοδεύει μάλιστα την ανάρτησή του με μια εικόνα που όπως λέει είναι μια έκκληση για ανάληψη δράσης για την ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς ενέργειας. Και προς αυτή ακριβώς την κατεύθυνση θα πιέσει η Ελλάδα τη νέα Κομισιόν, καταλήγει.
Να σημειωθεί ότι παράλληλα με την πρωτοβουλία σε επίπεδο προέδρου Κομισιόν, η Ελλάδα με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία έχουν συμπήξει κοινό μέτωπο σε επίπεδο Υπουργών Ενέργειας και προετοιμάζουν κοινή πρόταση για τη δημιουργία μηχανισμού παρέμβασης που θα ενεργοποιείται σε περίπτωση ακραίων τιμών, όπως έχει δηλώσει ο Υπουργός ΠΕΝ της Ελλάδας Θόδωρος Σκυλακάκης. Ηδη τις προηγούμενες ημέρες -σε συνέχεια των επαφών δια ζώσης που είχαν οι αξιωματούχοι των τριών χωρών στο περιθώριο των ενεργειακών συνεδρίων που διοργανώθηκαν στη Θεσσαλονίκη- διοργανώθηκε τηλεδιάσκεψη μεταξύ των υφυπουργών Ενέργειας Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας με αντικείμενο την εκπόνηση κειμένου που θα σταλεί στη Γενική Διεύθυνση Εργασίας ανοίγοντας ουσιαστικά τον διάλογο μεταξύ Αθήνας-Σόφιας-Βουκουρεστίου και Βρυξελλών για το θέμα αυτό.
Πάντως, η αίσθηση του επείγοντος έχει κάπως περιοριστεί τις τελευταίες ημέρες καθώς καταγράφεται αποκλιμάκωση των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρισμού σε όλη την περιοχή που αποδίδεται αφενός στην πτώση της ζήτησης και των φορτίων -καθώς οι θερμοκρασίες υποχωρούν- και στην αύξηση της αιολικής παραγωγής. Ενδεικτικά, η μέση τιμή στην Προημερήσια Αγορά του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας σήμερα διαμορφώνεται στα 94,73 ευρώ/MWh, μειωμένη κατά 21,8% σε σχέση με χθες, με την μέγιστη τιμή στα 163,41 ευρώ/MWh και την ελάχιστη στα 54,01 ευρώ/MWh. Στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία διαμορφώνεται σε αντίστοιχα επίπεδα ενώ στην Ουγγαρία είναι ελαφρά αυξημένη (104 ευρώ/MWh).
«Νιώθουμε ότι υπάρχει μια μίνι ενεργειακή κρίση για την οποία κανείς δεν μιλάει», δήλωσε αξιωματούχος της ελληνικής κυβέρνησης, ενόψει της αποστολής της επιστολής στις Βρυξέλλες την Παρασκευή.
Οι τιμές της ενέργειας έχουν γίνει βασικό μέλημα για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, οι οποίοι προσπαθούν να συνθέσουν τρόπους για να βελτιώσουν την υστέρηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι σημείωσε στην έκθεση του για την ανταγωνιστικότητα της ευρωοικονομίας ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες αντιμετωπίζουν τιμές ηλεκτρικής ενέργειας που είναι τουλάχιστον δύο έως τρεις φορές υψηλότερες από τους ανταγωνιστές τους στις ΗΠΑ.
«Οι τιμές της ενέργειας έχουν επίσης γίνει πιο ασταθείς, αυξάνοντας την τιμή της αντιστάθμισης κινδύνου και προσθέτοντας αβεβαιότητα στις επενδυτικές αποφάσεις», δήλωσε ο Ντράγκι.
Η Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν δήλωσε μετά τη δημοσίευση της έκθεσης του Draghi ότι τα «διασυνοριακά ενεργειακά δίκτυα» αποτελούν παράδειγμα «κρίσιμων … κοινών ευρωπαϊκών έργων» που θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρηματοδοτηθούν από έναν ενισχυμένο προϋπολογισμό της ΕΕ.
Η Επιτροπή έχει εκτιμήσει ότι απαιτούνται επενδύσεις ύψους 584 δισ. ευρώ σε δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2030, εάν το μπλοκ πρόκειται να επιτύχει τους φιλόδοξους κλιματικούς στόχους του. Έχει επίσης θέσει ως στόχο για τα κράτη μέλη της ΕΕ να διαθέτουν καλώδια ηλεκτρικής ενέργειας που θα επιτρέπουν το 15% της παραγωγής τους να είναι διαθέσιμο σε γειτονικές χώρες στο ίδιο χρονικό διάστημα.
Ο Μητσοτάκης επισήμανε επίσης το πρόβλημα σε ομιλία του την περασμένη εβδομάδα στη Θεσσαλονίκη, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην οποία υπογράμμισε τα επίμονα προβλήματα της περιοχής με τις υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.
«Υπάρχει μια θεμελιώδης στρέβλωση στην αγορά ενέργειας της νοτιοανατολικής Ευρώπης» είπε χαρακτηριστικά. «Κάτι δεν λειτουργεί σωστά. Δεν περιμένω άμεσες λύσεις, αλλά τουλάχιστον ας ασχοληθεί κάποιος με αυτό».
