Θέμα εβδομάδων είναι, σύμφωνα με όσα ανέφερε χθες ο Πρωθυπουργός, μιλώντας στο 1ο Φόρουμ του Οικονομικού Ταχυδρόμου και στους δημοσιογράφους Νίκο Φιλιππίδη και Νίκη Λυμπεράκη, η “αποκάλυψη” της αλήθειας για τα “ουρανοκατέβατα κέρδη” των παραγωγών ρεύματος.
“Μιλάμε για μία κρίση η οποία ουσιαστικά ξεκίνησε τους τελευταίους μήνες του 2021, άρα τα υπερκέρδη εφόσον υπάρχουν -που κι εγώ εκτιμώ ότι υπάρχουν, δεν ξέρω σε ποιο ύψος διαμορφώνονται- αφορούν τους τελευταίους μήνες του 2021 και αφορούν σίγουρα και το 2022” τόνισε ο Πρωθυπουργός και σημείωσε ότι: “εγώ από την πρώτη στιγμή είπα -αιφνιδιάζοντας ενδεχομένως κάποιους που δεν περίμεναν να το ακούσουν αυτό από έναν κεντροδεξιό Πρωθυπουργό- ότι τα υπερκέρδη πρέπει να φορολογηθούν. Να επιστραφούν ουσιαστικά στην κοινωνία μέσω μιας έκτακτης φορολόγησης.”
Η μεθοδολογία και οι δυο κινήσεις “κλειδιά”
Σε σχέση με το πώς θα υπολογιστούν αυτά ο Πρωθυπουργός πέρα από την εμπλοκή της ΡΑΕ ανέδειξε και το ρόλο των ορκωτών λογιστών. “Το πόσα είναι τα υπερκέρδη δεν θα μας το πει η αντιπολίτευση, βγάζοντας ένα νούμερο από ένα καπέλο, το οποίο ειλικρινά δεν έχω καμία ιδέα από πού προέκυψε. Θα μας το πει η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, η οποία έχει την τελική ευθύνη προσδιορισμού των κερδών αυτών.
Και, προφανώς, οι εταιρείες έχουν υποχρέωση στις οικονομικές τους καταστάσεις, οι οποίες ελέγχονται από ορκωτούς λογιστές, να αποκαλύψουν την οικονομική πραγματικότητα. Δεν κρύβει εύκολα μία μεγάλη εταιρεία κέρδη και δεν βάζει κάποιος ορκωτός την υπογραφή του σε έναν ισολογισμό που θεωρεί ότι δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Άρα, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας θα κάνει αυτή τη δουλειά, πιστεύω ότι θα ολοκληρωθεί μέσα στις επόμενες εβδομάδες, θα προσδιορίσει τα υπερκέρδη για το 2021 και για το 2022 και η κυβέρνηση θα έρθει να τα φορολογήσει με 90% και να ανακτήσει το ποσό που της αναλογεί” ανέφερε ο κ. Μητσοτάκης. .
Παράλληλα σημείωσε ότι εάν μέσα από την έρευνα φανεί ότι όλα τα υπερκέρδη έχουν περάσει σε παροχές στους πελάτες τότε δε θα υπάρξει παρέμβαση. “Αν όλο το όφελος από την παραγωγή έχει επιστραφεί στον καταναλωτή, τότε είμαστε ίσα βάρκα ίσα νερά. Δεν το ξέρω. Δεν είναι η δουλειά μου. Είναι η δουλειά των ορκωτών, της ΔΕΗ και της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας να μας πει αν αυτό είναι αλήθεια. Ότι η ΔΕΗ έχει κάνει εκπτώσεις δεν αμφισβητείται. Το αν οι εκπτώσεις αυτές έχουν απορροφήσει όλα τα κέρδη από την παραγωγή ή ένα μέρος τους, αυτό ας μας το πει η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας” τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης και προσέθεσε σε σχέση με τη λειτουργίας της αγοράς ότι “η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας έχει μεγάλη εμπειρία και πολύ ικανά στελέχη και σοβαρή ηγεσία. Είναι πάρα πολύ σύνθετα τα ζητήματα της τιμολόγησης της αγοράς ενέργειας, δεν τα καταλαβαίνουν πολλοί. Γι’ αυτό και έχουμε ανεξάρτητο ελεγκτή και επόπτη της αγοράς ο οποίος έχει πλήρη γνώση της αγοράς και πλήρη πρόσβαση και σε όλα τα στοιχεία, καθώς ξέρετε ότι είναι τιμές οι οποίες διαμορφώνονται καθημερινά.”
Η ΡΑΕ
Ήδη, βέβαια, τη μεθοδολογία παρακολούθησης των όποιων κινήσεων με “άρωμα” κερδοσκοπίας στην αγορά ενέργειας δημοσιοποίησε πριν λίγες μέρες με μια αναλυτική ανακοίνωσή της η ΡΑΕ. Όπως ανέφερε στο “μικροσκόπιο” έχει βάλει από τον Οκτώβριο του 2021 τις κινήσεις στην χονδρεμπορική αγορά των παραγωγών ενέργειας ώστε να δει ένα υπάρχουν καταχρηστικές πρακτικές.
Όπως συγκεκριμένα ανέφερε η ΡΑΕ, που εδώ και καιρό με αθόρυβο τρόπο “έχει σηκώσει” μανίκια, στο πλαίσιο του Μηχανισμού της Παρακολούθησης της Χονδρεμπορικής Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, συλλέγει τα εξής:
- στοιχεία χρεοπιστώσεων των συμμετεχόντων από τη δραστηριότητά τους στην Αγορά Επόμενης Ημέρας, την Ενδοημερήσια Αγορά και την Αγορά Εξισορρόπησης,
- στοιχεία τιμολόγησης για την προμήθεια Φυσικού Αερίου ανά συμμετέχοντα-παραγωγό Ηλεκτρικής Ενέργειας,
- στοιχεία τιμολόγησης για την εισαγωγή φυσικού αερίου, δημοσιεύοντας τη μεσοσταθμική τιμή εισαγωγής φυσικού αερίου κάθε μήνα.
Για τον προσδιορισμό της έκτακτης εισφοράς επί των συγκυριακών “ουρανοκατέβατων” κερδών (windfall profits), λαμβάνονται υπόψη, μεταξύ άλλων, τα παρακάτω:
- Το τελικό ποσό που λαμβάνουν οι μονάδες παραγωγής κατόπιν διευθέτησης των χρεοπιστώσεων, που προκύπτουν στο πλαίσιο της συμμετοχής τους στην Αγορά Επόμενης Ημέρας, την Ενδοημερήσια Αγορά και την Αγορά Εξισορρόπησης.
- Το κόστος λειτουργίας των μονάδων παραγωγής βάσει του απολογιστικού μεταβλητού κόστους όπως προκύπτει κατά το πραγματικό επίπεδο φόρτισης της κάθε μονάδας, από το σύστημα Supervisory Control and Data Acquisition Systems (SCADA) του ΑΔΜΗΕ.
- Τα οικονομικά αποτελέσματα (Profits & Losses – P&L) ανά δραστηριότητα, που αποστέλλουν στην ΡΑΕ οι συμμετέχοντες στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.
- Η ανάλυση θα πραγματοποιηθεί ανά περίοδο κατανομής (1 ώρα για την Αγορά Επόμενης Ημέρας και την Ενδοημερήσια Αγορά και 15 λεπτά για την Αγορά Εξισορρόπησης). Τα αποτελέσματα θα αθροιστούν ανά μονάδα παραγωγής και μήνα αναφοράς.
- Παρελθοντικά στοιχεία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.
- Η περίοδος εξέτασης για την ύπαρξη συγκυριακών “ουρανοκατέβατων” κερδών (windfall profits) άρχεται από τον Οκτώβριο 2021.
Σύμφωνα πάντως με πληροφορίες, η ΡΑΕ βρίσκεται στη διαδικασία ολοκλήρωσης λήψης και επαλήθευσης των στοιχείων. Παράλληλα, η ΡΑΕ εξετάζει τη διαμόρφωση πρότασης προς τον ACER για ex-ante ρύθμιση για δυναμικό τρόπο επιστροφής “ουρανοκατέβατων” κερδών και εισαγωγής ex-ante ρύθμισης για power mitigation, στα πρότυπα των ώριμων Αμερικάνικων αγορών ηλεκτρικής ενέργειας.
Πάντως η μεθοδολογία που οριστικοποιεί η ΡΑΕ εξετάζει την ύπαρξη windfall profits μόνο υπό το πρίσμα της άμεσης επίπτωσης της αύξησης του κόστους του φυσικού αερίου στην χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού, χωρίς να αξιολογείται εν προκειμένω ο βαθμός της εν γένει ανταπόκρισης των προσφορών ενέργειας σε πρακτικές υγιούς ανταγωνισμού.
Εν αναμονή οι παραγωγοί
Με τις οικονομικές καταστάσεις για το 2021 να αναμένονται για τις περισσότερες εταιρείες, ενδιαφέρον έχει να δούμε το πώς τελικά θα αποτιμηθούν οι συγκεκριμένες “υπερβάλλουσες” κερδοφορίες. Ήδη, πάντως για τη ΔΕΗ, που λόγω λιγνιτών και υδροηλεκτρικών έχει ένα προβάδισμα έχει αναφερθεί από τα πλέον “επίσημα” χείλη, ότι έχει “μοιράσει” τα κέρδη με εκπτώσεις στους καταναλωτές. Οι άλλοι καθετοποιημένοι πάροχοι θεωρούν, με βάση πληροφορίες, ότι το όλο εγχείρημα δε θα “βγάλει λαγούς από το καπέλο”. Αντίθετη γνώμη έχει η βιομηχανία. Ενδεικτική η αναφορά πριν λίγες μέρες στο Κόκκινο και στον Νίκο Ξυδάκη που έκανε ο πρόεδρος της Ένωσης Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας, Αντώνης Κοντολέων, “Από τον περασμένο Μάιο διαπιστώσαμε ότι οι παραγωγοί και προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας πέρασαν στη λιανική 100% το ρίσκο των τιμών της χονδρεμπορικής. Όταν ο παραγωγός γίνεται αδιάφορος για τις τιμές που διαμορφώνονται στη χονδρεμπορική αγορά, πρέπει άλλες υπηρεσίες να ελέγξουν τις αγορές. Εμείς λέμε ότι δημιουργήθηκαν συνθήκες ενδεχόμενης χειραγώγησης των τιμών στη χονδρεμπορική αγορά. Αυτό γίνεται από τον Μάρτιο”
ανέφερε.
Μένει, λοιπόν, να φανεί τι θα “βγάλει” ο λογαριασμός για τους υπόλοιπους παραγωγούς που που διαθέτουν μονάδες με φυσικό αέριο και ένα μικρό κομμάτι των ΑΠΕ που δεν έχουν καθορισμένη και σταθερή αποζημίωση από το κράτος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Pantelakis Χρηματιστηριακή σημειώνει ότι οι άλλοι καθετοποιημένοι παίκτες είναι η Μytilineos που κατέχει πλήρως μονάδα φυσικού αερίου συνδυασμένου κύκλου (CCGT) 444 MW και μερίδιο 75% στο εργοστάσιο CCGT 437 MW της Κορίνθου, ενώ θα λειτουργήσει σύντομα μια νέα μονάδα CCGT 826 MW και είναι ο μεγαλύτερος ανεξάρτητος προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα (μερίδιο αγοράς 7,0%). Επίσης η ΓΕΚ Τέρνα που κατέχει εξ ολοκλήρου το εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας 435 MW με καύσιμο φυσικό αέριο CCGT Heron 2 και 147 MW OCGT Heron 1, καθώς και τον δεύτερο μεγαλύτερο ανεξάρτητο προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα Heron (6,5% μερίδιο αγοράς), ενώ σε συνεργασία με την MOH κατασκευάζει μονάδα με καύσιμο φυσικό αέριο CCGT 877 MW. Η Μotor Oil κατέχει το 35% στο εργοστάσιο της Κορίνθου και διεκδικεί μερίδιο αγοράς 4,5% στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας. Τέλος, τα ΕΛΠΕ κατέχουν το 50% σε δύο μονάδες CCGT με συνδυασμένη εγκατεστημένη ισχύ 810 MW και είναι ο τρίτος μεγαλύτερος προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα (με μερίδιο αγοράς 5,9%).
Όπως τονίζεται πάντως από στελέχη της αγοράς το υπερβάλλον κόστος προμήθειας αερίου δε δημιουργεί περιθώρια μεγάλης κερδοφορίας σε παρόχους με θερμικές μονάδες αερίου. Ενώ βέβαια τονίζεται ότι η ΡΑΕ έχει σε μηνιαία βάση εικόνα κόστους παραγωγής και τελικής πώλησης και άρα ήδη έχει μια εικόνα. Εκτιμούν, δε, με βάση πρόχειρους υπολογισμούς, ότι ένα ύψος περίπου κερδών στα 200 εκατ. ευρώ μπορεί να είναι πιθανόν με δεδομένο ότι η παραγωγή κινείται στις 4,5 TWh κατά μέσο όρο με επιπλέον κέρδος τα 40 ευρώ/ ΜWh.
Οι ΑΠΕ
Με βάση, επίσης, αναφορές της αγοράς για τις ΑΠΕ και όσους δραστηριοποιούνται στο χώρο από το περασμένο φθινόπωρο γίνεται επιστροφή κερδών, καθώς με βάση τη σχετική ρύθμιση που έχει προωθηθεί τα “κέρδη” των ΑΠΕ λόγω των υψηλών τιμών χονδρικής πηγαίνουν στον Ειδικό Λογαριασμό Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ο οποίος τροφοδοτεί και το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης από το οποίο καλύπτονται και τα κόστη των επιδοτήσεων. Αναλυτικά, όταν η Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς (ΤΕΑ) είναι μεγαλύτερη από τις εγγυημένες τιμές τους τότε θα πρέπει η διαφορά να πηγαίνει άμεσα στον ΕΛΑΠΕ.
