Παρόλο που έχουμε αρθρογραφήσει στον Φιλελεύθερο σε σχέση με τη Μεταβατική Ρύθμιση στην Αγορά Ηλεκτρισμού και την επιτακτική ανάγκη ουσιαστικής τροποποίησής της, προς όφελος της πλειοψηφίας των Κυπρίων καταναλωτών, εντούτοις κρίνεται σκόπιμο να αναπτυχθούν, περαιτέρω, ορισμένες πτυχές και να δοθούν διευκρινιστικά σχόλια για θέματα που αφορούν τον ρόλο της Μεταβατικής αναφορικά με τη διαμόρφωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος.
Ο βασικός στόχος της παρούσας ανάλυσης είναι να συγκεκριμενοποιήσει τυχόν στρεβλώσεις στη λειτουργία της Μεταβατικής και να εισηγηθεί βελτιωτικά μέτρα προς όφελος του Κύπριου καταναλωτή.
Δεδομένα και σχόλια για τη Μεταβατική Ρύθμιση
⦁ Η Μεταβατική Ρύθμιση της Αγοράς Ηλεκτρισμού (προθεσμιακή αγορά του Μοντέλου Στόχος, που θα εφαρμόσει η Κύπρος για την Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού) λειτουργεί προσωρινά από το 2017 (για πόσα χρόνια ακόμα;) στη βάση διμερών συμβολαίων μεταξύ ιδιωτών προμηθευτών και παραγωγών (Ρυθμιστική Απόφαση ΡΑΕΚ 04/2017).
⦁ Σημειώνεται σχετικά ότι η Μεταβατική Ρύθμιση, σύμφωνα με ΡΑΕΚ/ΔΣΜΚ, προβλέπεται (εάν εν τω μεταξύ δεν προκύψει ανάγκη για νέα επεκταση) να συνεχίσει τη λειτουργία της και εντός του 2025, ως αποτέλεσμα συνεχών αναβολών και πολύχρονων καθυστερήσεων στην έναρξη της λειτουργίας της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού.
⦁ Στο πλαίσιο της Μεταβατικής Ρύθμισης, οι προμηθευτές έχουν την υποχρέωση για εξεύρεση καταναλωτών, με στόχο τη διάθεση της παραγόμενης ενέργειας που εξασφαλίζεται μέσω των διμερών συμβολαίων.
⦁ Mε βάση απόφαση της ΡΑΕΚ, η ΑΗΚ Προμήθεια δεν επιτρέπεται να έχει συμμετοχή στη Μεταβατική Ρύθμιση και ως εκ τούτου η λειτουργία της δεν θα έπρεπε να επηρεάζει το τιμολόγιο της ΑΗΚ, που αφορά την πλειοψηφία των Κυπρίων καταναλωτών.
⦁ Η Μεταβατική Ρύθμιση καλύπτει περίπου το 8% της ζήτησης ηλεκτρισμού και αφορά σχεδόν αποκλειστικά ηλεκτρική ενέργεια παραγόμενη από ΑΠΕ, που προσφέρεται σε αριθμό μεγάλων εμπορικών και βιομηχανικών καταναλωτών.
⦁ Η αποτυχία της ένταξης μεγάλων ιδιωτικών συμβατικών* σταθμών παραγωγής στη Μεταβατική οφείλεται βασικά στην αδυναμία των αρμόδιων φορέων να θέσουν και να εφαρμόσουν χρονοδιαγράμματα στη δεσμευτική ένταξη των ιδιωτών παραγωγών για σκοπούς επάρκειας στην παραγωγή του ηλεκτρικού συστήματος, ανεξάρτητα από την έλευση του φυσικού αερίου.
⦁ Στην ουσία, η ένταξη νέων μεγάλων μονάδων συμβατικής παραγωγής και κατ΄ επέκταση η επάρκεια στην παραγωγή, αφέθηκε να τελεί υπό την αίρεση της έλευσης του φυσικού αερίου, με αποτέλεσμα την ανάγκη για συνέχιση της κοστοβόρου και ρυπογόνου λειτουργίας των ατμοστρόβιλων του Ηλεκτροπαραγωγού Σταθμού Δεκέλειας.
⦁ Ο απολογισμός της διαχειριζόμενης ηλεκτρικής ενέργειας στο πλαίσιο της Μεταβατικής εφαρμόζεται κάθε μήνα. Η παραγόμενη ενέργεια των συμμετεχόντων παραγωγών/προμηθευτών στη Μεταβατική συμψηφίζεται κάθε μήνα με την καταναλισκόμενη ενέργεια των συμμετεχόντων καταναλωτών.
⦁ Στην περίπτωση πλεονασματικής ενέργειας, αυτή αποζημιώνεται στο κόστος αποφυγής**, ενώ για την ελλειμματική ενέργεια καταβάλλεται η τιμή της χονδρικής αγοράς. Η σύνδεση της αποζημίωσης της πλεονασματικής παραγωγής ΑΠΕ με το κόστος της συμβατικής παραγωγής (κόστος αποφυγής), θεωρείται λανθασμένη και προκαλεί ήδη στρέβλωση στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος.
- Συμβατικός είναι ο σταθμός παραγωγής που λειτουργεί με ορυκτά καύσιμα. ** Το κόστος αποφυγής αφορά το υπολογιζόμενο κόστος που αποφεύγει να δαπανήσει η ΑΗΚ Παραγωγή, για την περίπτωση που θα είχε παραγάγει την ίδια ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας την οποία παράγουν οι ΑΠΕ, αλλά με τη χρήση συμβατικών μονάδων παραγωγής.
Στρεβλώσεις της Μεταβατικής Ρύθμισης
Η βασική στρέβλωση της Μεταβατικής Ρύθμισης, όπως αναφέρεται και πιο πάνω, αφορά την αποζημίωση της πλεονασματικής ηλεκτρικής ενέργειας στο κόστος αποφυγής, σε συνδυασμό με τον συμψηφισμό της παραγόμενης και της καταναλισκόμενης ενέργειας κάθε μήνα. Σημειώνεται σχετικά ότι αυτή η στρέβλωση στη Μεταβατική επιβαρύνει ήδη την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, με αποτέλεσμα η λειτουργία της να μην αποβαίνει προς όφελος της πλειοψηφίας των Κυπρίων καταναλωτών.
Μέτρα για άρση της βασικής στρέβλωσης
Για την άρση αυτής της βασικής στρέβλωσης θα μπορούσαν να γίνουν οι ακόλουθες ρυθμίσεις, που θα είχαν αξιόλογη συμβολή στη μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας, όπως τιμολογείται σήμερα από την ΑΗΚ για την πλειοψηφία των καταναλωτών:
- Επέκταση της ισχύος της οροφής στην αποζημίωση των 11 €σ/kWh και για τα πλεονάσματα της παραγωγής ΑΠΕ της Μεταβατικής, όπως ακριβώς συμβαίνει για την αποζημίωση της την παραγωγής ΑΠΕ που είναι συμβεβλημένη με την ΑΗΚ Προμήθεια (βλέπε Απόφαση της ΡΑΕΚ 112/2023). Σημειώνεται σχετικά ότι η αποζημίωση των 11 €σ/kWh, που αναφέρεται στην προαναφερόμενη Ρυθμιστική Απόφαση και συνδέεται με το συμβατικό κόστος αποφυγής, θα μπορούσε να καθοριστεί ακόμα και πιο κάτω, λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΑΗΚ είναι σε θέση να προσφέρει τη δική της παραγόμενη φωτοβολταϊκή παραγωγή ΑΠΕ γύρω στα 6 €σ/kWh.
- Στο πλαίσιο της Μεταβατικής, ο συμψηφισμός της παραγόμενης και της καταναλισκόμενης ενέργειας να εφαρμόζεται σε ωριαία βάση.
Μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας
Με βάση τις πιο πάνω ρυθμίσεις και σε συνδυασμό με την εντελώς διαφορετική ημερήσια διακύμανση της καμπύλης ισχύος των συστημάτων σε σύγκριση με το προφίλ ζήτησης των καταναλωτών της Μεταβατικής, αναμένεται να προκύψουν σημαντικά ωριαία πλεονάσματα και ελλείμματα, που δεν εμφανίζονται στην περίπτωση του μηνιαίου απολογισμού. Η διαχείριση των πλεονασμάτων και ελλειμμάτων που θα προκύψουν από την εφαρμογή αυτών των ρυθμίσεων θα οδηγήσουν στην επίτευξη των πιο κάτω:
- Φθηνότερο ηλεκτρικό ρεύμα στο τιμολόγιο της ΑΗΚ, ως αποτέλεσμα της αγοράς των ωριαίων πλεονασμάτων στην τιμή αποζημίωσης των 11 € σ/kWh (ίσως και πιο κάτω), καθώς και της πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας από την ΑΗΚ για κάλυψη των ωριαίων ελλειμμάτων της Μεταβατικής στην τιμή της χονδρικής.
- Σημαντική μείωση των ουρανοκατέβατων κερδών της παραγωγής ΑΠΕ που συμμετέχει στη Μεταβατική.
Εναρμόνιση με τη Ρυθμιστική Απόφαση
Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις για λειτουργία της Μεταβατικής προς όφελος της πλειοψηφίας των καταναλωτών γίνονται ακόμα πιο επιτακτικές, εάν ληφθεί υπόψη η πιο κάτω πρόνοια της Ρυθμιστικής Απόφασης 04/2017 για τη Μεταβατική, που αυτολεξεί αναφέρει «-Κόστος Τελικού Καταναλωτή: Όφελος προς τον Κύπριο καταναλωτή και της εθνικής οικονομίας. Αποφυγή αύξησης της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος των καταναλωτών. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η εν λόγω διευθέτηση είναι μια μεταβατική ρύθμιση λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού πριν την εφαρμογή του Τελικού Μοντέλου, αυτή δεν θα πρέπει να επιφέρει επιπλέον κόστος στον καταναλωτή».
Γενικό συμπέρασμα
Ενόψει των δεδομένων που αναλύθηκαν σε αυτό το κείμενο, συμπεραίνεται ότι υπάρχει εφικτός τρόπος για να έχει βραχυπρόθεσμα φθηνότερο ρεύμα ο Κύπριος καταναλωτής, με τροποποίηση του τρόπου αποζημίωσης της παραγωγής ΑΠΕ της Μεταβατικής Ρύθμισης. Εκείνο που χρειάζεται να ρυθμιστεί είναι ο απολογισμός της διαχειριζόμενης ηλεκτρικής ενέργειας να γίνεται σε ωριαία βάση και η αποζημίωση της πλεονασματικής ενέργειας να καθοριστεί στα 11 € σ/kWh (ίσως και πιο κάτω).
Με αυτό τον τρόπο θα επέλθει βραχυπρόθεσμα φθηνότερο ηλεκτρικό ρεύμα για την πλειοψηφία των Κυπρίων καταναλωτών, συνοδευόμενο από σημαντική μείωση των ουρανοκατέβατων κερδών της παραγωγής ΑΠΕ στη Μεταβατική.
Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, με πολυετή πείρα στη λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος
Πηγή: Φιλελεύθερος
