Με την εξάπλωση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή, και τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν να αποτελούν πλέον ρητά πιθανό στόχο, ο κίνδυνος περαιτέρω ανόδου των τιμών του πετρελαίου έχει αυξηθεί, όπως σημειώνει η UBS σε ανάλυσή της για τις επιπτώσεις ενός ενδεχόμενους γεωπολιτικού σοκ.
Το Ιράν παράγει περίπου 3,3 εκατ. βαρέλια/ημέρα πετρελαίου, περίπου το 3% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου. Περίπου τα μισά (1,7 εκατ.) εξάγονται, με το 90% να διαχειρίζεται από έναν μόνο εξαγωγικό τερματικό σταθμό: το νησί Kharg του Ιράν.
Σε περίπτωση περαιτέρω κλιμάκωσης, οι αναλυτές της αγοράς πετρελαίου της UBS αναμένουν ότι το Brent θα πιθανώς πιο κοντά στα 90 δολ./βαρέλι. Σε σχέση με τα χαμηλά στις αρχές Σεπτεμβρίου (68 δολ./βαρέλι), αυτό θα σήμαινε αύξηση περίπου 32%.
Όπως σημειώνεται στην ανάλυση, έχουν υπάρξει μόνο 5 φορές σε επίπεδο μηνιαίων αποδόσεων από τις αρχές της δεκαετίας του '70 όταν το Brent αυξήθηκε περισσότερο. Ο πιο πρόσφατος μήνας (+54%) ήταν ο Αύγουστος του 1990, όταν, μετά την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ, ο ΟΗΕ πέρασε ένα εμπάργκο πετρελαίου στις εξαγωγές και από τις δύο χώρες, αφαιρώντας 4 εκατ. βαρέλια/ημέρα από τις αγορές πετρελαίου (7% της παγκόσμιας προσφοράς εκείνη την εποχή). Εξετάζοντας τις αλλαγές σε επίπεδο 2 μηνών μεγαλύτερες από 32%, η UBS εντοπίζει 15 περιπτώσεις από τις αρχές της δεκαετίας του '70.
Ένας παράγοντας που δυνητικά βοηθά στη διατήρηση των τιμών του πετρελαίου υπό έλεγχο είναι η τρέχουσα άφθονη πλεονάζουσα ικανότητα εντός του ΟΠΕΚ. Μόνο η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διαθέτουν πλεονάζουσα χωρητικότητα 4,5 εκατ. βαρελιών/ημέρα που θα μπορούσε να επιστρέψει γρήγορα στην αγορά. Οι ΗΠΑ έχουν επίσης το απόθεμα από το Strategic Petroleum Reserve (388 εκατ. βαρέλια).
Οι αναλυτές της UBS επί του παρόντος εξακολουθούν να θεωρούν πως η αγορά βρίσκεται κοντά στα πιο «σφιχτά» επίπεδα, αλλά εκτιμούν πως θα καταγράψει συνολικό πλεόνασμα κατά τη διάρκεια του 2025 (επιβράδυνση της ζήτησης πετρελαίου και ισχυρή αύξηση της προσφοράς εκτός ΟΠΕΚ+).
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ίσως το κλείσιμο του Στενού του Ορμούζ μέσω του οποίου διέρχονται 20 εκατ. βαρέλια/ημέρα πετρελαίου (συμπεριλαμβανομένου αργού, συμπυκνώματος και προϊόντων πετρελαίου), μαζί με το 20% του παγκόσμιου όγκου LNG.
Ο αποκλεισμός του Στενού θεωρείται ωστόσο ένα γεγονός χαμηλής πιθανότητας, δεδομένου του αντίκτυπου στο ίδιο το Ιράν, αλλά εάν συμβεί, η UBS εκτιμά ότι το πετρέλαιο θα μπορούσε να εκτιναχθεί στα 100 δολάρια/βαρέλι.
Σε ότι αφορά τις επιπτώσεις ενός πετρελαϊκού σοκ, κατά την ανάλυση της UBS, σε μέσο όρο ο πληθωρισμός στις αναπτυγμένες αγορές θα αυξηθεί κατά 23 μονάδες βάσης για κάθε 10% αύξηση της τιμής το πετρελαίου στη διάρκεια τεσσάρων τριμήνων, ενώ στις αναδυόμενες αγορές ο πληθωρισμός θα αυξηθεί περισσότερο και κατά 26 μονάδες βάσης.
Έτσι, μετρώντας από το πρόσφατο χαμηλό, μια άνοδος του πετρελαίου στα 100 δολάρια/βαρέλι το οποίο που παραμένει σε αυτό το επίπεδο για μερικά τρίμηνα, θα πρόσθεταν από 105 μονάδες βάσεις ( αναπτυγμένες αγορές) έως 121 μονάδες βάσεις (αναδυόμενες αγορές) στον πληθωρισμό. Το εύρος των εκτιμήσεων είναι ευρύ, επειδή διαφορετικές χώρες έχουν διαφορετικά επίπεδα εξάρτησης από το πετρέλαιο, τα νομίσματα μπορούν να αντιδράσουν διαφορετικά (η υποτίμηση επιδεινώνει το σοκ) και η μετακύλιση στις τιμές καταναλωτή διαφέρει ανά χώρα, όπως εξηγεί η ελβετική τράπεζα.
Ωστόσο, το προφίλ του πληθωρισμού είναι γενικά εκείνο όπου μια απότομη αύξηση στο έτος 1 εξαφανίζεται πλήρως το έτος 2, καθώς το πετρέλαιο σταθεροποιείται σε υψηλότερο επίπεδο (που συνεπάγεται μηδενικό πληθωρισμό σε αυτό το επίπεδο) ή υποχωρεί.
Για αυτόν τον λόγο, οι κεντρικές τράπεζες έχουν την τάση να μην δίνουν μεγάλη έμφαση στα πετρελαϊκά σοκ, ειδικά του τύπου των «σοκ προσφοράς», τονίζει η UBS.
Το βασικό ερώτημα από την προοπτική της πρόβλεψης είναι εάν κάτι μπορεί να έχει αλλάξει στη λειτουργία αντίδρασης των κεντρικών τραπεζών. Ο Andrea Maechler, αναπληρωτής γενικός διευθυντής της BIS, πρότεινε πρόσφατα ότι οι κεντρικές τράπεζες δεν είχαν πλέον την πολυτέλεια να εξετάζουν τις βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις στις τιμές των εμπορευμάτων ή το κλείσιμο των διυλιστηρίων πετρελαίου, καθώς τέτοιου είδους σοκ γίνονταν όλο και πιο συχνά. Πρότεινε ότι η νομισματική πολιτική ίσως χρειαστεί να προσαρμοστεί για να διατηρήσει σταθερές τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό.
Η UBS εκτιμά συνεπώς πως αφού οι κεντρικές τράπεζες υπερτόνιζαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας ότι ο πληθωρισμός είναι ένα παροδικό φαινόμενο, θα είναι πλέον λιγότερο αισιόδοξες σε ότι αφορά νέα πιθανά σοκ , ειδικά καθώς στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ο πληθωρισμός δεν έχει επιστρέψει ακόμη στον στόχο. Ωστόσο, σε αυτό το στάδιο, η ελβετική τράπεζα πιστεύει ότι αυτό θα συνεπαγόταν κυρίως κάπως πιο αργούς κύκλους χαλάρωσης – ίσως αναμεμειγμένοι με μια παύση – παρά νέες αυξήσεις επιτοκίων.
