Η δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού ταμείου για τη στήριξη των περιοχών εξόρυξης άνθρακα- το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης – μπορεί να μοιάζει με ένα θετικό βήμα για τις μειονεκτικές περιοχές, αλλά η διαχείρισή του είναι πολύπλοκη, δαπανηρή και απειλεί την αποτελεσματική χρήση του, προειδοποιεί μια νέα τσεχική μελέτη που βασίζεται σε συνεντεύξεις με αξιωματούχους.
Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (JTF) είναι διαθέσιμο σε περιοχές με βαριά βιομηχανία εξόρυξης άνθρακα. Η Τσεχική Δημοκρατία είναι ένας από τους δικαιούχους, καθώς η χώρα διαθέτει τρεις περιοχές εξόρυξης άνθρακα.
Το 2019, οι κυβερνήσεις της Τσεχίας και της Πολωνίας πίεσαν για ειδικά χρήματα για τις περιοχές άνθρακα, λέγοντας ότι διαφορετικά δεν θα συμμορφωθούν με τον στόχο κλιματικής ουδετερότητας της ΕΕ.
Η Τσεχική Δημοκρατία αντλεί τώρα χρήματα από το ταμείο, αλλά με δυσκολίες, καθώς μπορεί να μην χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά λόγω των αυστηρών προθεσμιών και της περιορισμένης εθνικής ικανότητας, προειδοποιεί η μελέτη του ευρωπαϊκού ινστιτούτου πολιτικής EUROPEUM. Τα κονδύλια του JTF πρέπει να διατεθούν μέχρι το τέλος του 2026.
«Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τείνει να επινοεί συνεχώς νέα εργαλεία: για τον COVID, την ουκρανική κρίση και τη μειωμένη ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος του τσεχικού υπουργείου περιφερειακής ανάπτυξης, ο οποίος ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία του.
«Το κάνει (η Ευρωπαϊκή Επιτροπή) συχνά για λόγους δημοσίων σχέσεων. Αν έβαζε τα κονδύλια κάτω από τα υπάρχοντα κονδύλια, θα χάνονταν λίγο μέσα σε αυτά. Αλλά θέλουν να πουν πωςε αυτό είναι κάτι επιπλέον, ένα νέο θέμα», δήλωσε η πηγή.
Η ανάλυση προειδοποιεί ότι για κάθε μέσο, όπως το JTF, απαιτείται συγκεκριμένος προϋπολογισμός για τη διαχείριση του ταμείου. Στην περίπτωση του JTF, το 2,3% του συνολικού ταμείου έχει προβλεφθεί για τη διαχείριση σε επίπεδο ΕΕ, ενώ επιπλέον χρήματα καταβάλλονται από τα κράτη μέλη για την κάλυψη των υπαλλήλων, των γραφείων, της δημοσιότητας και της παρακολούθησης του ταμείου.
Η διαδικασία σύστασης του JTF περιπλέχθηκε περαιτέρω από τους χρονικούς περιορισμούς. Η ΕΕ άρχισε να προετοιμάζει το ταμείο ενάμιση χρόνο αργότερα από άλλα ταμεία του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027.
«Λόγω της πίεσης, υπάρχει κίνδυνος τα βιαστικά επιλεγμένα μεταβατικά έργα στην Τσεχική Δημοκρατία να μην είναι επαρκούς ποιότητας. Η διαφαινόμενη αναποτελεσματικότητα των δαπανών μπορεί να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη στα ταμεία της ΕΕ και στην ΕΕ στο σύνολό της και δεν θα συμβάλει σε έναν δίκαιο μετασχηματισμό», γράφει η αναλύτρια Klára Votavová, συγγραφέας της μελέτης, στην περίληψη της ανάλυσής της.
Ωστόσο, ορισμένοι Τσέχοι αξιωματούχοι εξέφρασαν θετικές απόψεις σχετικά με τον JTF. Πολλοί επεσήμαναν ότι το ταμείο είχε προσελκύσει πάνω από το μέσο όρο ενδιαφέρον από τις ενδιαφερόμενες τσεχικές περιφέρειες. Και μόνο το γεγονός ότι τα χρήματα προορίζονταν γι’ αυτές λέγεται ότι ενεργοποίησε τις περιφέρειες και τις ενθάρρυνε να συζητήσουν τις αναπτυξιακές τους προτεραιότητες.
«Σε κάθε περίπτωση, το παράδειγμα του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης δείχνει ότι στις πρώτες συζητήσεις σχετικά με τις παραμέτρους του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ μετά το 2028, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι ηγέτες της ΕΕ θα πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά αν χρειάζεται να δημιουργήσουν νέα ταμεία για την επίτευξη των στόχων τους ή αν αρκούν ελαφρώς τροποποιημένα υφιστάμενα μέσα», δήλωσε η Votavová.
Σύμφωνα με την αναλύτρια, η δημιουργία ενός νέου ταμείου μπορεί να είναι ελκυστική από πολιτική άποψη ή από άποψη μάρκετινγκ, αλλά απαιτεί πάντοτε μεγάλο ποσό οικονομικής, ανθρώπινης και οργανωτικής ικανότητας εκ μέρους των κρατών μελών και δεν αξίζει απαραίτητα τον κόπο.
Πηγή: euractiv.gr
