Κλάδος, που θεωρείται ότι προσφέρει στον πρωτογενή τομέα της οικονομίας, τόσο λόγω της διαδικασίας παραγωγής, όσο και της άμεσης συναρμογής που αναπτύσσει με τη μεταποίηση τροφίμων είναι αυτός της παραγωγής άλατος, που στην Ελλάδα εκπροσωπείται από την εταιρεία Ελληνικές Αλυκές. Η εταιρεία, που ιδρύθηκε το 1988 όταν πέρασε στο δημόσιο ο έλεγχος της «Αλυκές Μεσολογγίου», τελεί υπό τη διαχείριση του Υπερταμείου σε ποσοστό 80% (το 25% αγοράστηκε πρόσφατα από την Καλαμαράκης ΑΕ – Κάλας), ενώ το υπόλοιπο 20% ανήκει στους δήμους στους οποίους λειτουργούν οι 7 αλυκές της εταιρείας, όσες δηλαδή υπάρχουν στη χώρα.
Όπως αναφέρει, ο Διευθύνων Σύμβουλος της “Ελληνικές Αλυκές” Αντώνης Δουμάνογλου, οι Ελληνικές αλυκές δημιουργούν έντονο αποτύπωμα αειφορίας συμβάλλοντας στην περιφερειακή ανάπτυξη και βέβαια στηρίζουν την προσπάθεια για συρρίκνωση του εμπορικού ελλείμματος αλλά και ενισχύουν την εγχώρια προστιθέμενη αξία. “Οι αλυκές είναι διάσπαρτες στην χώρα δημιουργούν περιφερειακή ανάπτυξη. Ουσιαστικά θεωρούνται, μέρος τού πρωτογενούς τομέα, μια και εκμεταλλεύονται τον γηγενή "πλούτο" τής χώρας” τονίζει ο κ. Δουμάνογλου, που σημειώνει ότι από τις πωλήσεις της εταιρείας το 60% πάει στη βιομηχανία, όπως σε βυρσοδεψεία, στην σαπωνοποιία, στη χημική βιομηχανία, στα χρωματουργεία, στην επεξεργασία ύδατος, ακόμη και στις πισίνες. ενώ το υπόλοιπο μοιράζεται στην ασφάλεια των δρόμων και στη λιανική.
Βιοποικιλότητα
Όπως σημειώνει, οι αλυκές/αλατοπαραγωγη δημιουργούν βιοποικιλότητα. Είναι ενδεικτικό ότι οι μικροοργανισμοί πού αναπτύσσονται αποτελούν τροφή γιά διαφορετικά είδη πουλιών, όπως οι ερωδιοί που τρέφονται με το κοκκινωπό είδος γαρίδας, που διαβιεί στις αλυκές” αναφέρει ο κ. Δουμάνογλου.
Επίσης, με βάση μελέτη, εντός των αλυκών απαντάται και το είδος Testudo Graeca, που παρουσιάζει ιδιαίτερο βιολογικό ενδιαφέρον, γιατί το μέγεθος του είναι κρίσιμα μικρό, στο χαμηλότερο επιτρεπτό όριο για πληθυσμούς σπονδυλωτών και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για γενετικές μελέτες. Επίσης, στις διάφορες αλυκές απαντώνται τέσσερα είδη σαυρών: η Βαλκανική σαύρα, η μεγαλύτερη Πράσινη σαύρα, το είδος Ablepharus Kiíaibelii & η Γιγαντιαία άποδη σαύρα. 'Έξι είδη φιδιών βρίσκονται στην περιοχή: ro Vipera Ammodytes, το Natrix Natrix, το Elaphe Quatoriineata, το Malpolon Monspessulanus, το Coluber Juguralis 2l ο Βόας της Ερήμου.
Επίσης, η ορνιθολογική σπουδαιότητα της ύπαρξης και λειτουργίας της Αλυκής Κίτρους, καταδείχθηκε κατά το παρελθόν, κυρίως χάρη στη συστηματική μελέτη του Παπακώστα (1990), αλλά και από αποσπασματικές μελέτες, οι οποίες συνηγορούσαν προς την κατεύθυνση αυτή (Stubbs 1981). "
Η σπουδαιότητα αυτή, εξακολουθεί να ισχύει ακόμη και σήμερα και σε μεγαλύτερο βαθμό (για ορισμένες ομάδες ή είδη πουλιών, είναι σημαντικότερη απ' ότι στο παρελθόν, π. χ. τα υδρόβια πουλιά είναι περί τα 11.000, έναντι 6.000 το 1990). Εκτός από τους αξιοσημείωτους πληθυσμούς που παρατηρούνται, η Αλυκή φιλοξενεί είδη, τα οποία θεωρούνται ως απειλούμενα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και προστατεύονται διεθνώς.
Προκλήσεις
Να σημειωθεί και το γεγονός ότι, με βάση παλαιότερη μελέτη, είναι λάθος η εγκατάσταση και η επέκταση της δραστηριότητας των Αλυκών να κρίνεται ως αντίστοιχη μιας άλλης βιομηχανικής και οχλούσας δραστηριότητας. Οι Αλυκές, όπως αναφέρεται στη μελέτη, “είναι οικοσυστήματα ειδικού τύπου και αξιολογούνται ως άξια προστασίας από οργανισμούς, όπως η UNESCO. Σε γενικές γραμμές εκείνο το οποίο προέχει είναι η κατανόηση της δομής και της λειτουργίας του οικοσυστήματος των Αλυκών. Τούτο σημαίνει ότι καταρχήν πρέπει να γίνει γνωστή η παρουσία και ο ρόλος κάθε είδους στα λεγόμενα τροφικά πλέγματα.
Κάτι βεβαίως, που προϋποθέτει την ισχυρή πρωτογενή παραγωγικότητα σε λειτουργία, ούτως ώστε να υπάρχει αρκετή διαθέσιμη ενέργεια για τη διατήρηση και την αναπαραγωγή των ομάδων, που καταλαμβάνουν τα πάνω επίπεδα κατανάλωσης. Η συγκεκριμένη θέση κάθε είδους εξαρτάται προφανώς και από τις αντίστοιχες προηγουμένων, παράλληλων και επόμενων τροφικών επιπέδων. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να διαφυλαχθεί το όλο πλέγμα των κύριων βιολογικών δραστηριοτήτων, όπως φώλιασμα, αναπαραγωγή, επιβίωση. Η μείωση των εκτάσεων των θερμαστρών για παράδειγμα, θα μειώσει την πρωτογενή παραγωγικότητα των μονοκύτταρων και των μικροσκοπικών φυκιών του πλαγκτού με καταστροφική επίδραση στην παραγωγικότητα και τη λειτουργία των Αλυκών.”’
Όπως τονίζεται, “οι παραδοσιακές Αλυκές της Μεσογείου, μαζί με κάποια από τα εκτατικά παραθαλάσσια εδάφη και τους παράκτιους ορυζώνες, συνθέτουν μια κληρονομιά, η οποία όχι μόνο είναι εξαιρετικού οικολογικού, πολιτιστικού και αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, αλλά αντιπροσωπεύει και ένα από τα πιο εντυπωσιακά τεχνητά τοπία, τα οποία μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους.
Οι Αλυκές καθώς και ορισμένοι άλλοι τεχνητοί χώροι, όπως οι ορυζώνες και τα εκτατικά παραθαλάσσια συστήματα, παρουσιάζουν ενδιαφέρον λόγω της ιδανικής στρατηγικής θέσης τους, η οποία βελτιστοποιεί τα φυσικά και ενεργειακά αποθέματα της περιοχής, ορόσημα στην ιστορία των Τοπικών κοινοτήτων τους.
Ως τεχνητές δημιουργίες, έχουν μια προφανή αρχιτεκτονική αξία, η οποία διακρίνεται στον Καρτεσιανό σχεδιασμό τους καθώς και στην αισθητική των φορμών τους και στην κατασκευή των πέτρινων όγκων και των υδάτινων επιφανειών τους.
Η εικόνα «πλέγματος» που παρουσιάζει η γη, είναι προφανώς ενδιαφέρουσα ως πρότυπο παρέμβασης, το οποίο αντικατοπτρίζει μια γνήσια παραθαλάσσια αρχιτεκτονική, όπως πολλοί από τους παλιούς ορυζώνες και τις ιχθυοκαλλιέργειες.
Οι ομοιότητες με τις αγροτικές δραστηριότητες είναι προφανείς στη μορφή της κατασκευής, στα εργαλεία που χρησιμοποιούνται, στο αρδευτικό σύστημα και στο ότι η σοδειά εξαρτάται από την ανθρώπινη εργασία και από τον ετήσιο ηλιακό κύκλο.
Το σύστημα παραγωγής θυμίζει την τάξη των φυτειών στην ακρίβεια και την ευθύτητα των γραμμών ενώ. η φροντισμένη και καθαρή δουλειά παραπέμπει στην κλασσικότατη παράδοση της κηπουρικής.
Έτσι θα λέγαμε ότι. η παραγωγή θαλάσσιου άλατος αντιστοιχεί με την «καλλιέργεια» ενός ορυκτού με κάποια ιδιαίτερη τεχνική, η οποία φέρει τη σφραγίδα της αρχιτεκτονικής κήπων σε μια θαλάσσια - χερσαία έκταση” αναφέρει η μελέτη που τονίζει: “Από μηχανικής απόψεως, οι Αλυκές έχουν κληρονομήσει το σοφό σχεδιασμό του μεσογειακού αρδευτικού συστήματος. Το νερό διοχετεύεται από ένα μόνο σημείο και με την ελάχιστη δυνατή προσπάθεια και το σύστημα έχει σχεδιασθεί έτσι ώστε να τροφοδοτείται με τη βοήθεια της βαρύτητας. Η διάταξη και ο σχεδιασμός των Αλυκών συνδέεται δίχως άλλο με την τεχνολογία των ήπιων μορφών ενέργειας.
Οι διάφορες κατασκευαστικές μορφές των Αλυκών συνδέονται άμεσα με τους ανεμόμυλους ή με τα παθητικά συστήματα συλλογής ύδατος, μάλιστα οι Αλυκές αποτελούν βασικό παράδειγμα αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας. Η ευρεία χρήση αργίλου για τη στεγανοποίηση λεκανών και δεξαμενών προέρχεται απευθείας από την ιστορική παράδοση της αγγειοπλαστικής. Ως παλαιοβιομηχανικό τέχνημα, οι Αλυκές συνδέονται άμεσα με την αγγειοπλαστική, τόσο μέσω των υλικών όσο και μέσω των τεχνικών που χρησιμοποιούνται στην εργασία.
Επιπλέον, ανέκαθεν οι Αλυκές ήταν σύνθετοι κόσμοι καθώς η συμπληρωματική φύση όλων των εγκαταστάσεων παραγωγής άλατος, καθιερώνει ένα πρότυπο μεικτής οικονομίας. Συνήθως οι Αλυκές λειτουργούν σε συνδυασμό με άλλες δραστηριότητες, όπως η αλιεία, η ιχθυοκαλλιέργεια / καλλιέργεια οστρακοειδών και η γεωργία στους υγροτόπους δημιουργώντας ένα εξαιρετικά αλληλοεξαρτώμενο και ευφυές σύστημα. Μπορεί να πει κανείς ότι, ως ένα είδος διαμόρφωσης του τοπίου, η αρχιτεκτονική των Αλυκών αντιπροσωπεύει ένα σύμπαν παραδοσιακών, τοπικών δραστηριοτήτων, το οποίο ορίζει μια νέα περιβαλλοντική ισορροπία, που βασιζόταν μέχρι πρόσφατα στις παραδοσιακές, τοπικές επιχειρήσεις και οικονομίες.”
Η οικονομική πορεία
Επίσης, ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας Ελληνικές Αλυκές, αναφέρει ότι πέρα από τη σημασία για τη βιοποικιλότητα που έχουν οι αλυκές, παράγουν θαλασσινό αλάτι, που είναι επί της ουσίας είναι βιολογικό προϊόν γιατί παράγεται με απολύτως φυσικό τρόπο, “Δεν χρησιμοποιούνται πρόσθετα, χημικά κλπ, ενώ η παραγωγή του είναι κατεξοχήν βιώσιμη διαδικασία γιατί χρησιμοποιείται μόνο ηλιακή ενέργεια, που μάλιστα αποδίδει τα μέγιστα.”
Έτσι, μια κατ΄ εξοχήν “πράσινη” δραστηριότητα αυτή της παραγωγής ηλιακού αλατιού με τη χρήση αλατοπηγίων κατέγραψε, το 2022, ρεκόρ όλων των εποχών, τόσο σε πωλήσεις όσο και σε κερδοφορία, εισφέροντας, στο “μάζεμα” των εισαγωγών, εξασφαλίζοντας ένα κρίσιμο πόρο με εθνικές παραγωγικές πηγές, δίνοντας παράλληλα και πνοή στην περιφέρεια. Επίσης, και το 2023, σε επίπεδο κερδοφορίας, με βάση εκτιμήσεις, η εταιρεία “Ελληνικές Αλυκές”, κατέγραψε ανάλογες επιδόσεις. Σημειώνεται, ότι με βάση τις οικονομικές καταστάσεις, το 2022, τα καθαρά αποτελέσματα χρήσεως (προ φόρων) ανήλθαν σε 1.768.104,35€, ήτοι 19,51% του κύκλου εργασιών, σε σχέση δε με την προηγούμενη χρήση αυξήθηκαν κατά 1.215.612,29€. Εντυπωσιακή ήταν η αύξηση στα καθαρά κέρδη χρήσης προς διάθεση. Ανήλθαν σε 1.175.930,56€, με αύξηση από την προηγούμενη χρήση, κατά 811.415,48€ ποσοστό 222,60%.
Οι πωλήσεις στη χρήση ανήλθαν σε 9.060.481,23€ και αυξήθηκαν κατά 1.032.154,77€, ποσοστό 12,86%. Όπως αναφέρεται αύξηση οφείλεται στις: α) ευνοϊκές για την εταιρία καιρικές συνθήκες (χιονοπτώσεις – παγετός) κατά το πρώτο τρίμηνο του 2022, β) στην πώληση των αποθεμάτων προηγουμένων ετών της αλυκής Μέσης Ροδόπης, γ) στην αύξηση πωλήσεων συσκευασμένου αλατιού, δ) καθώς και στην πώληση μεγάλων ποσοτήτων αλατιού από τις χερσαίες αλυκές σε σχέση με την προηγούμενη χρήση όπου μεγάλο μέρος των πωλήσεων προέρχονταν από τις αλυκές Λέσβου που η μέση τιμή πώλησης ήταν χαμηλότερη.
Σύμφωνα με όσα αναφέρονται από τη διοίκηση της εταιρείας η δραστηριότητά της επηρεάζεται σημαντικά από τις καιρικές συνθήκες και την εποχικότητα τόσο στον όγκο παραγωγής, όσο και των πωλήσεων. Ωστόσο, με βάση και όσα αναφέρει σ ο Διευθύνων Σύμβουλος της “Ελληνικές Αλυκές” Αντώνης Δουμάνογλου και το 2023, αλλά και τώρα “η εταιρεία καταφέρνει να αντεπεξέρχεται επιτυχώς στις προκλήσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπη και αφορούν σε προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας, όπως καθυστερήσεις στις παραδόσεις και αυξήσεις τιμών από τα εισαγόμενα αγαθά, που προήλθαν, από τις επιπτώσεις της γεωπολιτικής κρίσης, του πληθωρισμού και αύξησης του κόστους της ενέργειας για το 2022”.
Με βάση τα όσα, ήδη, αναφέρονται το 2023 η γεωπολιτική κρίση, η κλιματική αλλαγή, η αύξηση του πληθωρισμού δημιούργησαν πρωτόγνωρες καταστάσεις οι οποίες ενδέχεται να τα αποτελέσματα της εταιρείας. Ωστόσο, όπως τονίζεται, υπάρχει μία καλή βάση από το 2022 για να αντιμετωπίσουμε τα τυχόν προβλήματα.”
Να σημειωθεί ότι για το 2022 το μικτό κέρδος της χρήσης ανήλθε σε 3.107.159,37€ ήτοι 34,29% του κύκλου εργασιών. Σε σχέση με την προηγούμενη χρήση αυξήθηκε - κατά 91,58% - και η αύξηση προήλθε από την αύξηση των πωλήσεων και την μείωση του κόστους πωληθέντων ως ποσοστό επί των πωλήσεων.
Στο μεταξύ, όπως αναφέρεται από τον Αντώνη Δουμάνογλου, μέσα στη χρήση 2023 βασική επιδίωξη της εταιρείας είναι η διασφάλιση θετικού παραγωγικού αποτελέσματος, μέσω στοχευόμενων επενδυτικών κινήσεων στις κατά τόπους αλυκές, όπως η αναβάθμιση της εδαφοτεχνικής υποδομής, η αναβάθμιση του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού, που στόχο έχουν τη βελτίωση της ποιότητας του τελικού προϊόντος, την αύξηση της παραγόμενης ποσότητας και τη μείωση του κόστους παραγωγής.
Να σημειωθεί ότι τους στόχους είναι η συνεχής βελτίωση της ποιότητας του προϊόντος, η ολοκλήρωση υλοποίησης μετατροπής της μονάδας συσκευασίας για την «Αφρίνα»,ενός μοναδικού προϊόντος από το Μεσολόγγι, ώστε να γίνει συμβατή σύμφωνα με τις απαιτήσεις του πιστοποιητικού HACCP. Επίσης στην “ατζέντα” είναι η ολοκλήρωση των διαδικασιών για πιστοποίηση του προϊόντος Αφρίνα ως Π.Γ.Ε, όπως και η περαιτέρω διαδικασία βελτίωσης και εξυγίανσης του εμπορικού χαρτοφυλακίου (καθώς και των απαιτήσεών της), που επιτεύχθηκε κατά τις προηγούμενες χρήσεις, συνετέλεσε ώστε να περιοριστεί στο ελάχιστο, ο ενδεχόμενος εμπορικός κίνδυνος και έπεται η συνέχιση της όλης προσπάθειας.
Σύμφωνα με τον Αντώνη Δουμάνογλου η “Ελληνικές Αλυκές” έχει υιοθετήσει μια πελατοκεντρική λογική, εμπλουτίζοντας το “χαρτοφυλάκιο” πελατών της, διασφαλίζοντας υψηλής ποιότητας προϊόν. Προωθεί, παράλληλα, τη διατήρηση ενός ανταποδοτικού περιβάλλοντος που ενθαρρύνει την ανάπτυξη, την οικονομική και κοινωνική συνεισφορά και περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση.
