Το πράσινο στοίχημα και η προσπάθεια που πρέπει να καταβάλλουν οι ευρωπαϊκές χώρες για να το κερδίσουν, προβληματίζουν, καταρχήν για τα θηριώδη κεφάλαια που απαιτούνται από την πλευρά των καταναλωτών.
Τα περίπου 600 δισ που προβλέπει το σχέδιο της Κομισιόν για τα δίκτυα, αποτελούν μόλις το 15% του συνόλου των χρημάτων που αναμένεται να πέσουν μέχρι τότε στις ευρωπαϊκές οικονομίες, σύμφωνα με το RePower EU, όπου ο μεγάλος όγκος θα προέλθει από τις ενεργειακές αναβαθμίσεις και την αγορά νέων οικιακών συσκευών, θυμίζοντας πολύ το δικό μας ΕΣΕΚ.
Τέσσερα περίπου τρισεκατομμύρια ευρώ επενδύσεων απαιτούνται μέχρι το τέλος της δεκαετίας, με τη μερίδα του λέοντος να προέρχεται από τα νοικοκυριά (2,07 δισ ευρώ), ενώ έπονται τα φωτοβολταϊκά (592 δισ), τα δίκτυα (584 δισ), τα αιολικά (510 δισ), οι μονάδες υδρογόνου (65 δισ), οι αντλίες θερμότητας (41,5 δισ) και το βιοάεριο (12 δισ).
Και μπορεί ενόψει της COP 28 στο Ντουμπάι, οι περισσότεροι να θεωρούν ότι ο κίνδυνος στην μάχη για το κλίμα και τον στόχο να συγκρατηθεί η θερμοκρασία στο +1,5 βαθμό Κελσίου, είναι οι χαμηλοί ρυθμοί υλοποίησης των παραπάνω επενδύσεων (η Ελλάδα ανήκει στις χώρες που αποτελούν την ευχάριστη έκπληξη), υπάρχει ωστόσο ένας ακόμη: Η Άκρα Δεξιά και η συνεχής της άνοδος ενόψει και των Ευρωεκλογών του 2024.
Εκτός του μεταναστευτικού, η εκτόξευση των ποσοστών του κόμματος του Geert Wilders στην Ολλανδία οφείλεται και στην πράσινη ατζέντα της ΕΕ για την κτηνοτροφία και τη μείωση των εκπομπών αζώτου των αγροκτημάτων κατά 50% έως το 2030. Η πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης είναι η νούμερο ένα χώρα της Γηραιάς Ηπείρου σε εξαγωγές κρέατος και η 2η εξαγωγική χώρα αγροτικών προϊόντων μετά τις ΗΠΑ. Εκτρέφονται σε αυτή πάνω από 3,8 εκατ. αγελάδες, δηλαδή πέντε φορές περισσότερα βοοειδή ανά εκτάριο καλλιεργήσιμης γης, από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Κατ’ εφαρμογή της κοινοτικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας, η Ολλανδία καλείται καιρό τώρα να μειώσει τον αριθμό των αγροκτημάτων της από τα 16.000 (2018) σε περίπου 10.600 μέχρι το 2030. Τι θα σήμαινε αυτό; Αν δεν υπήρχε εθελοντική συμμετοχή των κτηνοτρόφων, αναγκαστικές απαλλοτριώσεις. Και δεν είναι λίγοι όσοι εκτιμούν ότι οι διακοπείσες διαπραγματεύσεις για την περιβαλλοντική πολιτική των γεωργικών εκμεταλλεύσεων ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους κτηνοτρόφους, οδήγησαν στην κατάρρευση του κυβερνητικού συνασπισμού τον Ιούλιο και στην νίκη του Wilders στις εκλογές.
Τι μήνυμα στέλνει η περίπτωση της Ολλανδίας σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπου η Άκρα Δεξιά έχει σημαντικά ποσοστά; Ότι ενόψει των ευρωεκλογών του Ιουνίου του 2024, ίσως οι πράσινες φιλοδοξίες κάποιων κυβερνήσεων να χρειαστεί να πατήσουν φρένο. Και η αλήθεια είναι ότι αρκετές έχουν λόγους να ανησυχούν, καθώς τα ακροδεξιά κόμματα, έχουν εγκαταλείψει τις υποσχέσεις να βγάλουν τις χώρες τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και στρέφονται στην καταγγελία των κλιματικών πολιτικών. Τις θεωρούν ακριβές και επιβλαβείς για τον μέσο ψηφοφόρο, κάνοντας πολιτική με τα τεράστια νούμερα που απαιτούνται στο πλαίσιο του Green Deal.
Και όσο κάποιες χώρες αντιμετωπίζουν προβλήματα, τόσο οι φωνές αυτές θα βρίσκουν εύφορο έδαφος. Την ίδια στιγμή που η ΕΕ έχει δεσμευτεί να επενδύσει αυτά τα τεράστια ποσά, η Γερμανία βρίσκεται πρακτικά σε ύφεση και οι αναλυτές προβλέπουν ότι έρχονται δύσκολες μέρες για τη κυβέρνηση Σολτς μετά την «τρύπα» των 60 δισ ευρώ στον προϋπολογισμό που άνοιξε η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου για τη πράσινη μετάβαση. Είναι σε θέση το Βερολίνο να κερδίσει το δικό του πράσινο στοίχημα; Άγνωστο.
Βήμα για τις ακραίες φωνές αποτελεί και το γεγονός ότι η πράσινη μετάβαση αρχίζει να δυσκολεύεται καθώς μπαίνει στα βαθιά και η Ευρώπη έρχεται αντιμέτωπη με τις αντιφάσεις που η ίδια έχει δημιουργήσει. Ποιες είναι αυτές; Ιδού μερικές:
- Τέτοια εποχή πέρυσι, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πάσχιζαν να πείσουν τους καταναλωτές να μειώσουν την κατανάλωση για να συγκρατήσουν τις τιμές. Τώρα βρίσκονται αντιμέτωπες με υπερπαραγωγή πράσινης ενέργειας και αναζητούν πώς θα την περιορίσουν.
- Πέρυσι, οι Ευρωπαίοι καταναλωτές πλήρωσαν τον λογαριασμό της μεγάλης μας εξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο. Σήμερα πληρώνουν τον κακό σχεδιασμό και την απουσία χρονικής ταύτισης ανάμεσα στη μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ και εκείνη των συστημάτων αποθήκευσης. Σαν η Ευρώπη να πηγαίνει από το ένα άκρο στο άλλο.
- Το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων σήμερα κατευθύνεται στις ΑΠΕ. Στα δίκτυα ουδείς είχε δώσει τη δέουσα προσοχή. Ήταν ο ελέφαντας στο δωμάτιο για τον οποίο οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν ήθελαν να πολυσυζητούν, για όσο τουλάχιστον υπήρχε ακόμη χώρος στα υφιστάμενα δίκτυα. Τώρα που και τα δίκτυα έχουν κορεστεί, και ηλεκτρικός χώρος δεν υπάρχει, φωνάζουν όλοι. Και η ΕΕ ξαφνικά θυμήθηκε ότι η Ήπειρος πάσχει σε επενδύσεις στα δίκτυα, ότι το 40% στην διανομή έχει ηλικία 40 ετών και άνω, άρα απαιτούνται επενδύσεις κοντά στα 600 δισ μέσα στην επόμενη επταετία. Πώς μπορεί να συμβεί αυτό όταν η ίδια η Κομισιόν στο Action Plan που δημοσιεύθηκε προχθές αναφέρει ότι σήμερα ο χρόνος που απαιτείται για να πάρει αδειοδότηση μια επένδυση σε δίκτυα κινείται μεταξύ 4 και 10 ετών;
- Ο ευρωπαϊκός σύνδεσμος Διαχειριστών (ENTSOe) έχει πει ότι αν η Ευρώπη θέλει να επιταχυνθεί το green transition και να μειωθεί ο λογαριασμός για τους καταναλωτές κατά 9 δισ. ετησίως, πρέπει να επενδύονται 6 δισ ευρώ το χρόνο μόνο σε διασυνοριακές διασυνδέσεις μέχρι το 2040. Κάτι που για να γίνει χρειάζεται μια «επανάσταση» στο σχεδιασμό των νέων έργων, οι αδειοδοτήσεις να δίνονται με fast track διαδικασίες, να μην προσβάλλονται οι αποφάσεις στα δικαστήρια, κάτι για το οποίο στην Ελλάδα έχουμε μακρά εμπειρία, όπως στις περιπτώσεις των διασυνδέσεων των Κυκλάδων και της Πελοποννήσου…
- Και μια αντίφαση που αφορά αμιγώς την Ελλάδα. Έχουμε στόχο τα 25 GW ΑΠΕ ως το 2030 και η αιχμή της ζήτησης δεν προβλέπεται να ξεπεράσει τα 10 GW. Τι θα απογίνει μεγάλο μέρος όλης αυτής της ενέργειας, εφόσον δεν αφορά επενδύσεις με μπαταρία; Αναγκαστικά θα περικόπτεται σε ένα ποσοστό. Και τότε, πόσο θα αυξηθεί για τους επενδυτές αυτούς το κόστος δανεισμού από τις τράπεζες, οι οποίες καλούνται να χρηματοδοτήσουν business plans με την παραδοχή ότι ένα ποσοστό ενέργειας μέχρι και 50% θα περικόπτεται; Επομένως είναι δεδομένο ότι θα αυξηθούν τόσο τα χρηματοδοτικά κόστη, όσο και οι ταρίφες. Πόσο ανταγωνιστικά όμως θα είναι αυτά τα έργα;
Σήμερα η εγκατεστημένη ισχύς από ΑΠΕ στην Ελλάδα είναι 12 GW, τα έργα με όρους σύνδεσης στην «ουρά» που περιμένουν να μπουν μέσα, φτάνουν τα 16 GW και πίσω από αυτά, βρίσκονται άλλα 35 GW που περιμένουν στην πόρτα για να λάβουν όρους. Σύνολο, 63 GW! Εννοείται ότι εξ αυτών πολλά δεν έχουν καμία πιθανότητα υλοποίησης, δεν πρόκειται να χρηματοδοτηθούν χρηματοδότησης. Το υπουργείο δεν θέλει να σταματήσει αυτή η ροή μόνο σε όσους έχουν λάβει έως τώρα όρους σύνδεσης, θέλει την επιλογή ποιοι θα μείνουν στο παιχνίδι να την δώσει η ίδια η αγορά. Για να πάρουν όμως πρέπει να δημιουργηθεί καινούργιος ηλεκτρικός χώρος, και παράλληλα θα πρέπει να γίνει και το μεγάλο ξεκαθάρισμα των 16 GW από τα βαλτωμένα έργα που δεσμεύουν ηλεκτρικό χώρο.
