Ο επαναπροσδιορισμός στον τομέα της αρχιτεκτονικής αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη δυναμική, εν μέρει λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η αρχιτεκτονική πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη ζέστη, τις καταιγίδες και τις καταστροφές από πλημμύρες.
Όταν ο τυφώνας Κατρίνα κατέστρεψε την ανατολική ακτή των ΗΠΑ πριν από 20 χρόνια, κανείς στη Γερμανία δεν σκεφτόταν τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Έκτοτε, αυτό έχει αλλάξει. Οι πλημμύρες και οι έντονες βροχοπτώσεις των 200 λίτρων ανά τετραγωνικό μέτρο μέσα σε λίγες ώρες δεν είναι πλέον σπάνιες ούτε στη Γερμανία.
Οι αρχιτέκτονες έχουν πλέον μάθει πώς να αντιμετωπίζουν τέτοια ακραία καιρικά φαινόμενα. Έτσι αντέδρασε ο Μάικλ Λέιντλ από την εταιρεία arc Architekten στις καταστροφικές πλημμύρες στην Κάτω Βαυαρία το 2013, όταν ο Δούναβης στο Passau έφθασε σε στάθμη ρεκόρ 13 μέτρων: ανέγειρε ένα κτίριο πάνω σε πασσάλους στο δήμο Neuhaus am Inn, ακριβώς στα σύνορα Βαυαρίας-Αυστρίας. Το νερό στο παλιό σπίτι της οικογένειας Angermair είχε ύψος τέσσερα μέτρα. Το έξυπνο νέο κτίριο μπορεί να αντέξει ακόμη υψηλότερα επίπεδα νερού.
Πολλές ιδέες για "ανθεκτικά" κτίρια
Υπάρχουν πλέον αρκετά κτίρια που είναι ανθεκτικά με έναν ορισμένο τρόπο, είτε πρόκειται για νέα κτίρια είτε για ανακαινισμένα σπίτια που βρίσκονται σε περιοχές με πλημμύρες. Για παράδειγμα, στην κοιλάδα Ahr ή στο φυσικό πάρκο North Eifel στο νότιο τμήμα της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, μια περιοχή που βίωσε καταστροφές από πλημμύρες τον Ιούλιο του 2021 μετά από έντονες βροχοπτώσεις.
Η αρχιτεκτονική αρχή επαναλαμβάνεται σε παραλλαγές: δομικά και σχεδιαστικά προληπτικά μέτρα, όπως η ανύψωση του επιπέδου του πρώτου ορόφου, επαγγελματικές επιλογές στεγανοποίησης, ορυκτά υλικά στους τοίχους και τα δάπεδα για αξιόπιστη ξήρανση σε περίπτωση μελλοντικής πλημμύρας, μεταφορά των τεχνικών εγκαταστάσεων στον επάνω όροφο, εκτεθειμένες κατασκευές στον πρώτο όροφο και έπιπλα που μπορούν να αποσυναρμολογηθούν γρήγορα σε περίπτωση πλημμύρας.
Αναγκαίος περιφερειακός και χωροταξικός σχεδιασμός
Όλα αυτά είναι λογικά και κατανοητά, λέει ο Γιόργκ Χέιλερ, περιφερειακός πρόεδρος της Ένωσης Γερμανών Αρχιτεκτόνων στη Βαυαρία, με έδρα το Kempten. Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, μόνο μια επανεξέταση του περιφερειακού και χωροταξικού σχεδιασμού θα μπορούσε να βοηθήσει.
Τα εδάφη θα πρέπει να αποσφραγιστούν, οι βάλτοι θα πρέπει να επαναφυσικοποιηθούν όλο και περισσότερο ως δεξαμενές νερού και θα πρέπει να εφαρμοστεί έξυπνος σχεδιασμός για τις πιθανές πλημμυρικές ζώνες με την έννοια της υβριδικής χρήσης - ως δημόσιοι χώροι σε περιόδους ξηρασίας και ως περιοχές που προορίζονται για πλημμύρες κατά τη διάρκεια ισχυρών βροχοπτώσεων.
Η αναπαλαίωση του ποταμού Isar στο Μόναχο ως "πρότυπο"
Υπάρχουν πολλά καλά παραδείγματα στις Κάτω Χώρες και τη Σκανδιναβία, αλλά μόνο λίγα στη Γερμανία μέχρι στιγμής, παραπονιέται ο Χέιλερ και αναφέρει μερικές εξαιρέσεις. Η επαναδημιουργία του Isar στο Μόναχο, για παράδειγμα, αποτελεί "πρότυπο για πολλούς άλλους ποταμούς στη Βαυαρία". Ο ποταμός μπορεί να αποτελέσει βιότοπο "τόσο στην ξηρασία όσο και στις πλημμύρες" - όχι μόνο για τα ζώα, αλλά και για τους ανθρώπους. Στους ποταμούς όπως ο Isar έχουμε βιοποικιλότητα, δημόσιο χώρο και χώρο αναψυχής τα οποία συμβάλλουν στο μικροκλίμα της πόλης - έτσι δεν επηρεάζουν μόνο την ποιότητα ζωής στις πόλεις, αλλά και τη βιωσιμότητά τους.
Οι αρχιτέκτονες τοπίου και οι πολεοδόμοι έχουν ήδη στο συρτάρι τους κατάλληλες ιδέες. Ταυτόχρονα, όμως, η εξαγγελθείσα στροφή στον τομέα των κτιριακών κατασκευών πρέπει να εφαρμοστεί πιο αποφασιστικά από ό,τι προηγουμένως.
Να κατασκευάσετε νέα ή να συντηρήσετε υφιστάμενα κτίρια;
Η Κριστίν Λεμέτρ, διευθύνουσα σύμβουλος του Γερμανικού Συμβουλίου Αειφόρων Κτιρίων, υποστηρίζει παθητικές λύσεις τόσο για τη θέρμανση όσο και για την ψύξη. Η εξωτερική ηλιοπροστασία ή ο φυσικός αερισμός είναι σημαντικά, ώστε "να ελαχιστοποιείται η εισροή θερμότητας στο κτίριο". Πρέπει επίσης να αναρωτηθούμε αν πρέπει πάντα να χτίζουμε νέα κτίρια ή αν θα μπορούσαμε να διατηρήσουμε τα υπάρχοντα.
Στη Νέα Ορλεάνη, όλες αυτές οι εκτιμήσεις και τα σχέδια είχαν ήδη τεθεί σε εφαρμογή πριν από 20 χρόνια, όταν χτίστηκαν τα νέα σπίτια στις ζώνες πλημμύρας - μέχρι την ιδέα της βιώσιμης κατασκευής με την έννοια της κυκλικής οικονομίας. Όλα αυτά εφαρμόστηκαν και εκεί. Σε αυτή τη χώρα, εξακολουθούν να αποτελούν εξαίρεση. Η αρχιτεκτονική που ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής είναι ακόμη στα σπάργανα.
