Από την αντιμετώπιση των καιρικών καταστροφών έως τον αυξανόμενο ανταγωνισμό στην Αρκτική που θερμαίνεται με ταχείς ρυθμούς, οι στρατοί είναι εκτεθειμένοι στην κλιματική αλλαγή και δεν μπορούν να την αφήσουν να γίνει στρατηγικό «τυφλό σημείο», λένε οι ειδικοί σε θέματα ασφάλειας. Πολλοί φοβούνται ότι η δράση για το κλίμα περιθωριοποιείται καθώς η Ευρώπη ενισχύει την άμυνά της και οι ΗΠΑ υποχωρούν από τις πράσινες δεσμεύσεις τους. Ωστόσο, τα υπουργεία Άμυνας έχουν ήδη υπογραμμίσει ότι ένας πλανήτης που θερμαίνεται θέτει σημαντικές προκλήσεις εθνικής ασφάλειας και οι στρατιωτικοί πρέπει να προσαρμοστούν για να ανταποκριθούν σε αυτές τις εξελισσόμενες απειλές. «Δεν μπορείς να ξεφύγεις από αυτό. Το κλίμα δεν ενδιαφέρεται για το ποιος είναι πρόεδρος ή ποιοι είναι οι πολιτικοί σας στόχοι αυτή τη στιγμή», δήλωσε η Έριν Σικόρσκι, διευθύντρια του Κέντρου Κλίματος και Ασφάλειας με έδρα την Ουάσινγκτον. Ο οργανισμός έχει παρακολουθήσει περισσότερες από 500 τέτοιες ανταποκρίσεις έκτακτης ανάγκης σε όλο τον κόσμο από το 2022.
«Οι στρατιωτικοί πρέπει να είναι προετοιμασμένοι», τόνισε. Στις ΗΠΑ, όπου η κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ έχει αφαιρέσει την υπερθέρμανση του πλανήτη από τις κυβερνητικές ιστοσελίδες, η τελευταία εκτίμηση των απειλών δεν έκανε καμία αναφορά στην κλιματική αλλαγή. Η Σικόρσκι είπε ότι αυτό αφήνει κρίσιμα στρατηγικά κενά, ιδιαίτερα όσον αφορά την υπερδύναμη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας την Κίνα και τον αγώνα για υπεροχή στην Αρκτική, όπου η απώλεια θαλάσσιου πάγου ανοίγει ναυτιλιακούς δρόμους και πρόσβαση σε πόρους. «Αυτό που με ανησυχεί, ως άτομο που έχει εργαστεί στην εθνική ασφάλεια για πολλά χρόνια, είναι ότι αυτό το τυφλό σημείο θέτει σε κίνδυνο τις ΗΠΑ», δήλωσε.
Στην Ευρώπη, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία πυροδότησε φόβους ενεργειακής ασφάλειας και επιτάχυνε τις φιλοδοξίες πολλών χωρών για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες οι χώρες έχουν μειώσει τη διεθνή αναπτυξιακή βοήθεια, θέτοντας υπό αμφισβήτηση τους προϋπολογισμούς για το κλίμα, καθώς οι προτεραιότητες δαπανών στρέφονται στην άμυνα και το εμπόριο. Η υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Αναλένα Μπέρμποκ τον περασμένο μήνα αναγνώρισε την «εξαιρετικά δύσκολη» γεωπολιτική κατάσταση, αλλά επέμεινε ότι η δράση για το κλίμα παραμένει μια «κορυφαία πολιτική ασφαλείας».Η χώρα προγραμματίζει να δαπανήσει μισό τρισεκατομμύριο δολάρια για στρατιωτικές δαπάνες και υποδομές, σε συνδυασμό με 100 δισεκατομμύρια ευρώ για μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
«Οπλοποίηση» της καταστροφής
«Όποιος ασχολείται με την ασφάλεια πρέπει να λαμβάνει υπόψη και το κλίμα. Η κλιματική κρίση είναι ήδη παρούσα», ανέφερε έκθεση που ανατέθηκε από τα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας της Γερμανίας τον Φεβρουάριο. Η έκθεση τόνιζε ότι οι κλιματικές προκλήσεις επηρεάζουν «όλο το φάσμα των στρατιωτικών καθηκόντων», αυξάνοντας τους κινδύνους, όπως οι μεγάλες αποτυχίες στις καλλιέργειες, οι συγκρούσεις και η αστάθεια. Σε έκθεση του Σεπτεμβρίου, το υπουργείο Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου ανέφερε ότι ο αντίκτυπος της ανθρωπότητας στο κλίμα και το περιβάλλον «συνεχίζει να έχει εκτεταμένες συνέπειες, ασκώντας σημαντική πίεση στις κοινωνίες και τις οικονομίες και απειλώντας την ίδια την ύπαρξη ορισμένων κρατών». Ο στρατός καλείται όλο και συχνότερα να επέμβει μετά από πλημμύρες, καταιγίδες και πυρκαγιές, υπερβαίνοντας την ικανότητα ορισμένων δυνάμεων, δήλωσε η Σικόρσκι.
Έχουν γίνει επίσης προσπάθειες για «οπλοποίηση» των κλιματικών καταστροφών, πρόσθεσε. Πέρυσι, οι καταρρακτώδεις βροχές που έφερε η καταιγίδα Μπόρις προκάλεσαν εκτεταμένες πλημμύρες στην Πολωνία, καταστρέφοντας γέφυρες, σπίτια και σχολεία. Ωστόσο, καθώς το στρατιωτικό προσωπικό βοηθούσε στην εκκένωση των κατοίκων και στην απομάκρυνση των συντριμμιών, η κυβέρνηση ανέφερε αύξηση κατά 300% της ρωσικής διαδικτυακής παραπληροφόρησης, με στόχο την παρεμπόδιση των προσπαθειών. Η Σικόρσκι είπε ότι η Κίνα χρησιμοποίησε το ίδιο «εγχειρίδιο» μετά τις θανατηφόρες πλημμύρες στη Βαλένθια της Ισπανίας, όπου επίσης αναπτύχθηκαν χιλιάδες στρατιώτες.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη έχει επίσης σημαντικές λειτουργικές επιπτώσεις. Οι ακραίες θερμοκρασίες μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία των στρατιωτών και ακόμη και να μειώσουν την ποσότητα φορτίου που μπορούν να μεταφέρουν τα αεροπλάνα, δήλωσε η ειδικός.
Ενεργειακές ευπάθειες
Οι στρατιωτικοί δεν υποχρεούνται να αναφέρουν τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, επομένως η άμεση συμβολή τους στην υπερθέρμανση του πλανήτη δεν είναι ακριβώς γνωστή. Ωστόσο, μια έκθεση του 2024 της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκτιμά ότι το «αποτύπωμα άνθρακα» των παγκόσμιων στρατών θα μπορούσε να αποτελεί το 5,5% των παγκόσμιων εκπομπών. Η έκθεση «Greening the Armies» ανέφερε ότι το Πεντάγωνο παρήγαγε περισσότερες εκπομπές από χώρες όπως η Πορτογαλία ή η Δανία. Οι στρατοί ανησυχούσαν για την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα πολύ πριν η κλιματική αλλαγή αναδειχθεί σε προτεραιότητα — οι ανησυχίες αυτές ανάγονται στην πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 1970, σύμφωνα με τον Ντάνκαν Ντέπλετζ από το Πανεπιστήμιο Loughborough, ο οποίος μελετά τις επιπτώσεις του κλίματος στους στρατιωτικούς.
Σύμφωνα με μια μελέτη του 2019, ο αμερικανικός στρατός κατανάλωνε περίπου ένα γαλόνι καυσίμου ανά στρατιώτη ανά ημέρα στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά τη διάρκεια του πολέμου του Κόλπου 1990-91 ήταν περίπου τέσσερα γαλόνια και μέχρι το 2006 είχε αυξηθεί σε περίπου 16 γαλόνια στις επιχειρήσεις των ΗΠΑ στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Η μεγάλη εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα δημιουργεί «σημαντικά τρωτά σημεία» στη μάχη, αναφέρει η έκθεση της ΕΕ. Οι αυτοκινητοπομπές καυσίμων αποτελούν εύκολο στόχο για βόμβες στην άκρη του δρόμου, οι οποίες ευθύνονται για σχεδόν τους μισούς από τους θανάτους Αμερικανών στο Ιράκ και για σχεδόν το 40% στο Αφγανιστάν, ανέφερε η έκθεση. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αποφυγή αυτών των κινδύνων, ανέφερε η έκθεση, αλλά αναγνώρισε ότι η τεχνολογία αυτή «δεν είναι ακόμη απολύτως κατάλληλη για μάχες».
Ο Ντέπλετζ τόνισε ότι μια ταχύτερη παγκόσμια μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για την αποφυγή της «κλιματικής καταστροφής» θα δημιουργήσει προκλήσεις για τους στρατούς, ενδεχομένως εγείροντας ανησυχίες για τη χρήση ορυκτών καυσίμων. «Όποια πορεία κι αν ακολουθήσετε, οι στρατιωτικοί δεν έχουν πλέον την επιλογή να αγνοούν ότι θα πρέπει να λειτουργούν σε έναν πολύ διαφορετικό κόσμο από αυτόν στον οποίο δραστηριοποιούνται σήμερα», είπε.
Πηγή: ΕΡΤ
