Η επιστροφή των ρωσικών εμπορευμάτων στην παγκόσμια αγορά θεωρείται πλέον δεδομένη. Αυτή η στιγμή πλησιάζει, ωστόσο η άρση των κυρώσεων από τη Δύση και η ομαλοποίηση του εμπορίου δεν θα οδηγήσει σε πτώση των τιμών όσο φαίνεται με την πρώτη ματιά.
Καθώς ξεκινούν οι διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ρωσίας για τον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας, υπάρχουν δύο ανταγωνιστικές απόψεις στην αγορά. Κάποιος λέει ότι οι συνομιλίες θα είναι μακροχρόνιες και θα είναι επίπονες, επομένως, οι κυρώσεις θα παραμείνουν σε ισχύ για μήνες, ίσως και χρόνια. Άλλος λέει ότι η λύση είναι προ των πυλών.
Πιστεύω ότι το δεύτερο είναι πιο πιθανό. Επιπλέον, αυτό που πραγματικά έχει σημασία δεν είναι οι κυρώσεις, αλλά η επιβολή τους. Και μετά τα όσα έγιναν την περασμένη εβδομάδα, πιστεύει κανείς πραγματικά ότι το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ θα δώσει προτεραιότητα στην αστυνόμευση, για παράδειγμα, στις εξαγωγές πετρελαίου της Ρωσίας; Ή ότι Αμερικανοί διπλωμάτες ασκούν πιέσεις σε ασιατικές χώρες για να αποφύγουν τα εμπορεύματα από τη Ρωσία; Ή ότι ο Λευκός Οίκος δεν λατρεύει την επιστροφή των αμερικανικών εταιρειών πετρελαίου στη Ρωσία; Το καθεστώς κυρώσεων καταρρέει — στην πραγματικότητα, αν όχι ακόμη στη νομοθεσία.
Το διακύβευμα είναι τεράστιο. Η Ρωσία είναι μια υπερδύναμη εμπορευμάτων, που κατατάσσεται μεταξύ των πέντε κορυφαίων σε πολλές αγορές, από το αργό μέχρι το αλουμίνιο και το σιτάρι, και είναι βασικός προμηθευτής των γειτόνων της. Πριν ο Βλαντιμίρ Πούτιν εισβάλει στην Ουκρανία το 2022, διαταράσσοντας τις ροές, η Ρωσία προμήθευε την Ευρώπη με το 25% του πετρελαίου της. Το 50% του άνθρακα της, συν σχεδόν το 40% του φυσικού αερίου της.
Ο πόλεμος ανέτρεψε το εμπόριο, αλλά η ρωσική παραγωγή εμπορευμάτων δεν άλλαξε πολύ. Σε λίγες περιπτώσεις, η παραγωγή είναι σήμερα υψηλότερη από το 2021.
Αυτό οφείλονταν, εν μέρει, από το σχεδιασμό. Η Ουάσιγκτον, το Λονδίνο και οι Βρυξέλλες αντιμετώπισαν μια άσχημη επιλογή: Εμπάργκο στα ρωσικά εμπορεύματα και υψηλός πληθωρισμός ή συνέχιση του εμπορίου, χρηματοδοτώντας το Κρεμλίνο στον πόλεμο του εναντίον της Ουκρανίας. Αντίθετα, πήραν έναν αδύναμο τρίτο δρόμο: Επιβολή κυρώσεων αλλά με αρκετά κενά, ώστε η ροή να συνεχιστεί.
Ως εκ τούτου, η άρση των κυρώσεων μπορεί να μην μειώσει τις τιμές – τουλάχιστον, όχι πολύ βραχυπρόθεσμα. Η ρωσική παραγωγή αργού δεν περιορίζεται από τις δυτικές κυρώσεις, αλλά μάλλον από τις δικές της επιλογές ως μέλος του καρτέλ του ΟΠΕΚ+. Είναι αλήθεια ότι η ρωσική παραγωγή πετρελαίου είναι χαμηλότερη από ό,τι ήταν στα τέλη του 2021, με περίπου 9,7 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, σε σύγκριση με 10,6 εκατομμύρια βαρέλια. Αλλά η παραγωγή άλλων κορυφαίων χωρών του ΟΠΕΚ+, όπως η Σαουδική Αραβία, μειώνεται κατά παρόμοιο ποσό, αν όχι ακόμη περισσότερο.
Τα γεωργικά προϊόντα είναι ένα άλλο παράδειγμα μιας γωνιάς της αγοράς εμπορευμάτων που δεν θα επηρεαστεί. Πέρα από τις τριβές που δημιουργούνται από τις τραπεζικές κυρώσεις, η Ρωσία μπόρεσε να εξάγει όση ποσότητα από τις καλλιέργειές της ήθελε. Στην πραγματικότητα, οι εξαγωγές σιταριού το 2023-24 έφτασαν στο ιστορικό υψηλό των 55 εκατομμυρίων μετρικών τόνων, αυξημένες κατά 60% από το 2021-2022. Παρόμοιος είναι και ο τομέας της μεταλλουργίας. Η ρωσική παραγωγή αλουμινίου αυξήθηκε πέρυσι σε 3,8 εκατομμύρια τόνους, το υψηλότερο σε πάνω από μια δεκαετία.
Εξαίρεση αποτελεί το φυσικό αέριο. Κατά ειρωνικό τρόπο, οι κυρώσεις για το φυσικό αέριο είναι ρωσικές – όχι δυτικές. Ήταν η Μόσχα που, σε γενικές γραμμές, σταμάτησε να πουλάει το φυσικό της αέριο στην Ευρώπη. Όπου το εμπόρευμα είναι ακόμα διαθέσιμο, όπως με τη μορφή υγροποιημένου φυσικού αερίου, η Ευρώπη παραμένει πρόθυμος αγοραστής. Μάλιστα, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες αγοράζουν ρωσικό LNG σε ποσά ρεκόρ, περισσότερες από 1.000 ημέρες μετά την εισβολή.
Αν και δεν αναμένω από την Ευρώπη να αγοράσει ποτέ τόσο πολύ ρωσικό αέριο όσο κάποτε, είναι σαφές ότι όταν ρέει ξανά, ακόμη και μόνο σε μια μικρή ομάδα χωρών, ο αντίκτυπος θα είναι μεγάλος. Οι ευρωπαϊκές τιμές αναφοράς χονδρικής πώλησης φυσικού αερίου θα μπορούσαν να μειωθούν κατά 25%, αν όχι περισσότερο, μέχρι το επόμενο έτος, εάν είναι διαθέσιμο το ρωσικό αέριο. Αυτό, με τη σειρά του, θα ωθήσει και τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας προς τα κάτω. Έχω σταθερά προβλέψει ότι η Γερμανία και άλλοι θα αγοράσουν ξανά ρωσικό αέριο, ακόμα κι αν ο Πούτιν παραμείνει στο Κρεμλίνο. Τίποτα μέχρι στιγμής δεν με κάνει να πιστεύω ότι δεν θα είναι έτσι.
Για κάθε άλλο εμπόρευμα, η μεγαλύτερη αλλαγή που επέφερε ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας δεν ήταν στην παραγωγή, αλλά στον προορισμό. Αντί να ρέουν στους φυσικούς αγοραστές τους, με βάση τη γεωγραφική εγγύτητα, τα ρωσικά εμπορεύματα πήγαν κυρίως στην Κίνα και την Ινδία.
Εάν η άρση των κυρώσεων δεν αλλάξει αμέσως την προσφορά για εμπορεύματα, ανοίγει την πόρτα για μελλοντικές αυξήσεις. Πρώτον, μια συμφωνία θα μπορούσε να αλλάξει τη στάση της Μόσχας έναντι του ΟΠΕΚ+. Προς το παρόν, όλα δείχνουν ότι η συμμαχία Ρωσίας-Σαουδικής Αραβίας είναι ισχυρή. Αλλά ο ίδιος ο Πούτιν έχει υποστηρίξει τη συμπερίληψη των ΗΠΑ σε τριμερείς συνομιλίες για την αγορά ενέργειας, μαζί με το Ριάντ και τη Μόσχα. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ζήτησε δημόσια από τον ΟΠΕΚ + να αυξήσει την παραγωγή.
Από εκεί και πέρα, η άρση των κυρώσεων –και ιδιαίτερα η επιστροφή των χρημάτων των ΗΠΑ– θα μπορούσε να ενισχύσει τη ρωσική παραγωγική ικανότητα, ιδιαίτερα για το πετρέλαιο. Αλλά αυτό είναι θέμα ετών, παρά εβδομάδων.
