του Σταύρου Αραχωβίτη
Η προστασία της ΠΟΠ Φέτας στις αγορές του εξωτερικού δεν είναι μόνο υπόθεση της χώρας μας, αλλά και της Ε.Ε, μιας και αποτελεί μία από τις “ναυαρχίδες” στις εξαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η προστασία αυτή έχει δοκιμαστεί στο παρελθόν, ιδιαίτερα στο πλαίσιο των εμπορικών συμφωνιών που συνάπτονται με τρίτες χώρες και τις οποίες διαπραγματεύεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Αν και τα προβλήματα στο θέμα της προστασίας της Φέτας είχαν υπάρξει και σε προηγούμενες εμπορικές διαπραγματεύσεις, τα μεγαλύτερα ανέκυψαν στη συμφωνία με τον Καναδά (CETA), στην οποία, μέσα από «αστερίσκους», προβλεπόταν η δυνατότητα χρήσης της ονομασίας “Φέτα” από τους παραγωγούς που δραστηριοποιούνταν ήδη στην αγορά (ρήτρα κεκτημένων δικαιωμάτων), έχοντας μόνο κάποιες πρόσθετες υποχρεώσεις για τη σήμανση των προϊόντων.
Επιπλέον, για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά παραγωγούς ο μόνος περιορισμός για τη χρήση της ονομασίας ήταν να χρησιμοποιούν συμπληρωματικά κάποιο χαρακτηρισμό type, like, style. Κάποιος μπορεί να πει ότι πριν από τη συμφωνία δεν υπήρχε καμία προστασία της ΠΟΠ Φέτα, άρα η κατάσταση σήμερα είναι καλύτερη. Ωστόσο, για τη συνολική αξιολόγηση, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι το επίπεδο προστασίας της ΠΟΠ Φέτα υπολείπεται σημαντικά του επιπέδου προστασίας των άλλων ευρωπαϊκών γεωγραφικών ενδείξεων (με την εξαίρεση των όχι ανάλογης σημασίας ιταλικών τυριών asiago, fontina, gorgonzola).
H κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε βρεθεί προ τετελεσμένου κατά την υπογραφή των συμφωνιών με τη Νότιο Αφρική και τον Καναδά. Οι εν λόγω συμφωνίες χρειάζονταν ομοφωνία στο Συμβούλιο για να εγκριθούν και το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης ήταν δεδομένο και αποδεκτό από την προηγούμενη Κυβέρνηση, η οποία είχε, άλλωστε, υπεραμυνθεί αυτού στην Ελληνική Βουλή.
Συγκεκριμένα, στη Συνεδρίαση ΟΘ’ της Ολομέλειας Βουλής (3.2.2014) ο τότε Υφυπουργός, Ν. Μηταράκης παρουσίασε τα αποτελέσματα ως επιτυχία, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «με αυτό το γνώμονα θα προχωρήσουμε στις επόμενες δύσκολες διαπραγματεύσεις».
Ωστόσο, η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έθεσε το ζήτημα και άσκησε πίεση στην Ευρ. Επιτροπή να υποβάλει γραπτές δηλώσεις στις οποίες συμμεριζόταν τις ανησυχίες της Ελλάδας και δεσμευόταν ότι στις μελλοντικές συμφωνίες θα επιδιώκει το βέλτιστο αποτέλεσμα για την ΠΟΠ Φέτα. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ προσέγγισε μία δύσκολη κατάσταση εποικοδομητικά και με πραγματισμό και κατάφερε να αποσπάσει μία δέσμευση, η οποία οδήγησε στα θετικά αποτελέσματα των επόμενων εμπορικών συμφωνιών, όπως με την Ιαπωνία, την Κίνα, τη Mercosur, το Μεξικό, τη Ν.Ζηλανδία, όπου η ΠΟΠ Φέτα προστατεύεται πλήρως.
Η προστασία της φέτας εμπεριέχει και την πτυχή της παράνομης χρήσης της Ονομασίας “Φέτα” από ευρωπαϊκές επιχειρήσεις σε αγορές εκτός της ΕΕ. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έθεσε μετ' επιτάσεως το ζήτημα στην Ευρ. Επιτροπή, η οποία προσέφυγε τελικώς στο Δικαστήριο της ΕΕ για το θέμα (υπόθεση C-159/20 | Επιτροπή κατά Δανίας ΠΟΠ «ΦΕΤΑ»), αποδεχόμενη την επιχειρηματολογία μας. Στις 14 Ιουλίου 2022 εκδόθηκε τελικά η Απόφαση του Δικαστηρίου, η οποία δικαίωσε την Ευρ. Επιτροπή και τη χώρα μας.
Όμως, μετά την καταδίκη της Δανίας από το Δικαστήριο της Ε.Ε., ανέκυψε και νέα πρόσφατη περίπτωση που κορυφαία γαλλική εταιρία γαλακτοκομικών στον κόσμο κάνει χρήση του όρου “φέτα” για τυροκομικά προϊόντα τα οποία προορίζονται κυρίως για τα αραβικά κράτη και εν γένει για τρίτες χώρες.
Έχει προβεί, αλήθεια, η Κυβέρνηση, με την απόφαση του Δικαστηρίου πλέον στη φαρέτρα της, στις δέουσες ενέργειες προκειμένου να σταματήσει η καταστρατήγηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και οι πρακτικές σφετερισμού της ΠΟΠ Φέτα από κράτη-μέλη της Ε.Ε.;
Οι διαπραγματεύσεις για την εμπορική συμφωνία ΕΕ-Αυστραλίας ξεκίνησαν επί Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Τότε, έχοντας την ευθύνη του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων σε συνάντηση στις 24 Ιανουαρίου 2019 με υψηλόβαθμη αυστραλιανή αντιπροσωπεία, αποτελούμενη από την κα Alison Burrows, επικεφαλής διαπραγματεύτρια, την κα Kate Logan, πρέσβη της Αυστραλίας στην Ελλάδα και τον κ. Andrea Carlo Biggi Αναπλ. Επικεφαλής της Αυστραλιανής Πρεσβείας είχα τονίσει με ρητό και κατηγορηματικό τρόπο ότι “πρέπει μέσω της συμφωνίας, να προστατευτούν πλήρως οι πιο σημαντικές μας γεωγραφικές ενδείξεις, όπως η Φέτα ΠΟΠ. Το θέμα της προστασίας της φέτας μέσω των διεθνών συμφωνιών είναι ζωτικής σημασίας για τη χώρα μας λαμβάνοντας υπόψη ότι το προϊόν αυτό στηρίζει πολλές χιλιάδες οικογένειες κτηνοτρόφων” (Συνάντηση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με αυστραλιανή αντιπροσωπεία (minagric.gr) .
Οι διαπραγματεύσεις αυτές προχωρούν πλέον στο τελικό στάδιο με στόχο την ολοκλήρωση τον Ιούνιο-Ιούλιο. Παράλληλα όμως, στην Αυστραλία, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, έγινε κατοχύρωση εμπορικών σημάτων που χρησιμοποιούν την ονομασία «Feta» (CCFN, Athenos Feta κ.ά.), με περισσότερο ανησυχητικό αυτό από το Consortium for Common Food Names (CCFN).
Πρόκειται για μια ανεξάρτητη, διεθνή σύμπραξη, με έδρα στις ΗΠΑ, η οποία θεωρεί ότι ονομασίες, όπως η Φέτα είναι κοινές ονομασίες και δεν θα έπρεπε να προστατεύονται με το καθεστώς των Γεωγραφικών Ενδείξεων, αλλά να χρησιμοποιούνται ελεύθερα. Ελλοχεύει, λοιπόν, ο κίνδυνος, ο οποίος ανήκει στο εν λόγω Consortium, να μπορεί να πουλάει τυρί με την ονομασία Φέτα, χρησιμοποιώντας αυτό το σήμα. Αν λοιπόν η συμφωνία δεν προβλέπει την πλήρη προστασία της ΠΟΠ Φέτα, έστω και με κάποια μεταβατική περίοδο, αλλά είναι αντίστοιχη με του Καναδά (CETA), τότε δεν θα προστατεύεται καθόλου στην πράξη η ΠΟΠ Φέτα.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι αμείλικτα
Γιατί στην περίπτωση της Αυστραλίας η ελληνική Κυβέρνηση δεν έκανε κάτι για να ακυρώσει τις καταχωρήσεις εμπορικών σημάτων μετά την έναρξη των διαπραγματεύσεων;
Ενημέρωσε έγκαιρα τους Έλληνες παραγωγούς ή έχουμε άλλη μία περίπτωση εμπορικού σήματος, όπως στην περίπτωση του "Turkaegean", όπου οι υπουργοί της Κυβέρνησης τσακώνονται για το ποιος έχει την ευθύνη;
Απορρίφθηκε η πρόταση-λύση στο πρότυπο της CETA άμεσα και κατηγορηματικά, όπως θα έπρεπε, εάν η Ελλάδα επιδίωκε πραγματικά την πλήρη προστασία της ΠΟΠ Φέτα;
Οι αδιαφανείς χειρισμοί της Κυβέρνησης της ΝΔ στην εμπορική συμφωνία ΕΕ-Αυστραλίας δυστυχώς προμηνύουν νέα υπαναχώρηση της Ελλάδας στην πλήρη προστασία της Φέτας στις συμφωνίες και επαναφορά των όρων της CETA.
Την ίδια στιγμή, η ολιγωρία στην αξιοποίηση της ευνοϊκής απόφασης του Δικαστηρίου της ΕΕ και στον χειρισμό της πρόσφατης υπόθεσης του γαλλικού κολοσσού, προετοιμάζει μια ακόμη πραγματικά τραγική εξέλιξη για την εμβληματική Φέτα και για το εισόδημα του Έλληνα κτηνοτρόφου. Το επιτελικό κράτος της ΝΔ δεν ήταν ικανό να λειτουργήσει συντονισμένα ούτε και σε αυτή την περίπτωση.
Ο Σταύρος Αραχωβίτης είναι υπ. βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Τομεάρχης Αγροτ. Ανάπτυξης ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, πρ. Υπουργού Αγροτ. Ανάπτυξης & Τροφίμων
