Πριν λίγες μέρες ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ενημέρωσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τη φημολογία περί πιθανών κινήσεων Συρίας-Τουρκίας να προσδιορίσουν κοινή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Ήταν η πιο “ηχηρή” αναφορά για την πρόδηλη ανησυχία της Αθήνας αλλά και της Λευκωσίας για το τι θα σημάνει η επανάκαμψη, μετά από αιώνες της Νεοθωμανικής Τουρκίας του προέδρου Τ. Ερντογάν, σε μια από τις “ζωτικές” περιοχές της άλλοτε κραταιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τη Συρία.
Κύριος βέβαια, προβληματισμός είναι όχι τόσον η “αλα Σαλαντίν” εκδίωξη των νεοσταυροφόρων του Ισραήλ, από τη Μέση Ανατολή, όπως ανέφερε ο “γκρίζος λύκος” Ντ. Μπαχτσελί, αλλά η δημιουργία μιας μεγάλης ζώνης επιρροής στην περιοχή με έντονη αναφορά στις θαλάσσιες ζώνες της Αν. Μεσογείου.
Ουσιαστικά ο προβληματισμός είναι για ένα “θαλάσσιο κεφαλοκλείδωμα” της Κυπριακής Δημοκρατίας και αναγνώριση κυριαρχίας στη θάλασσα για το Ψευδοκράτος (ΤΔΒΚ) μέσα από ένα νέο “τουρκολυβικού” τύπου, μνημόνιο, μεταξύ της Αγκυρας και Δαμασκού, υπό τη νέα ισλαμιστική ηγεσία, εφόσον, βέβαια, αυτή εδραιωθεί. Σίγουρα, ο δρόμος είναι μακρύς, και με δυσκολίες, μια και ο ρόλος των ΗΠΑ αλλά και ο λόγος των όμορων κρατών όπως ο Λίβανος και το Ισραήλ δεν είναι αμελητέος, όπως και βέβαια, τα consortia εταιρειών, που βρίσκονται σε διαδικασία ερευνών εκμετάλλευσης κτλ στη βάση των μέχρι τώρα χαραγμένων οικονομικών ζωνών.
“Προφανώς και εγώ και ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ενημερώσαμε τους ομολόγους μας γι’ αυτές τις συζητήσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, ότι θα μπορούσε να καθοριστεί κάποιου είδους Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη μεταξύ Τουρκίας και Συρίας, η οποία να παραγνωρίζει τα αναμφισβήτητα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου. Άρα, υπήρξε μία ενημέρωση για κάτι το οποίο, όμως, σε αυτό το επίπεδο απλά μέχρι σήμερα κινείται στον κύκλο των δημοσιογραφικών πληροφοριών” ανέφερε ο Πρωθυπουργός δίνοντας το στίγμα πριν λίγες μέρες.
Προφανώς η Αθήνα παρακολουθεί και αναζητά συμμάχους ώστε να αποτρέψει τα χειρότερα, την ώρα, πάντως, που δε φαίνεται να θέλει προβεί σε χάραξη ΑΟΖ ανατολικά της Ρόδου, σε συνεργασία με την Κυπριακή Δημοκρατία, εκτιμώντας ότι θα ρίξει, έτσι, “λάδι στη φωτιά”. Έστω κι αν βέβαια, όπως αναφέρθηκε στο πρόσφατο Συνέδριο της Εφημερίδας “Το Βήμα”, από τα χείλη του πρώην υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά, κάτι τέτοιο είναι προαπαιτούμενο για την ανάσχεση της προσπάθειας της γείτονος για “Φινλανδοποίηση” της Ελλάδος.
Η συμφωνία με το Ισραήλ
Στο πλαίσιο αυτό η υπογραφή ενεργειακής συμφωνίας μεταξύ Ελλάδος και Ισραήλ, εξυπηρετεί μια “δια της πλαγίας” προσπάθεια “στησίματος” αναχωμάτων στην τουρκική “επέλαση” στην Αν. Μεσόγειο μέσα από το “σχήμα” της Γαλάζιας Πατρίδας. Δίνεται, δε, από επίσημα χείλη., ιδιαίτερη σημασία αλλά και στις προοπτικές που ανοίγει η ενεργειακή σύμπλευση με το Ισραήλ, που βλέπει την Τουρκία να διεκδικεί ρόλο περιφερειακής δύναμης στη Μ. Ανατολή.
Όπως, χαρακτηριστικά, αναφέρεται στην επίσημη ανακοίνωση, “διακυβερνητική συμφωνία για την προώθηση της περιφερειακής ενεργειακής σταθερότητας, καθώς και καινοτόμων ενεργειακών έργων που αφορούν στην Ανατολική Μεσόγειο και ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, υπέγραψαν ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Θόδωρος Σκυλακάκης και ο Ισραηλινός Υπουργός Ενέργειας και Υποδομών, κ. Έλι Κοέν.” Το περιεχόμενο της διακρατικής συμφωνίας περιλαμβάνει ευρύτερες συνεργασίες στον τομέα της ενέργειας, από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και την αποθήκευση μέχρι το υδρογόνο και τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις.
Να σημειωθεί ότι η επίσκεψη του ισραηλινού υπουργού Ενέργειας είχε προγραμματιστεί για τα τέλη Νοεμβρίου και τότε αναβλήθηκε εξαιτίας έκτακτου υπουργικού συμβουλίου στο Τελ Αβίβ, για την εκεχειρία στον Λίβανο.
Ήδη, με δήλωσή του ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Θόδωρος Σκυλακάκης, χάραξε το πλαίσιο και το πεδίο αναφοράς της διμερούς συνεργασίας: «Με μεγάλη χαρά υποδέχτηκα τον φίλο και ομόλογό μου, Υπουργό Ενέργειας και Υποδομών του Ισραήλ, κ. Έλι Κοέν, και υπογράψαμε στην Ελλάδα τη στρατηγική αυτή συμφωνία, που επισφραγίζει τη μακροχρόνια σχέση και συνεργασία μεταξύ Ελλάδας - Ισραήλ. Η συμφωνία με το Ισραήλ αποτελεί ένα σημαντικό ορόσημο στη συνεργασία των δύο χωρών σε θέματα που αφορούν στην ενέργεια και επιφυλάσσει πολλά για το μέλλον, καθώς τόσο η Ελλάδα όσο και το Ισραήλ, αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η δημιουργία ενός “πράσινου” διαδρόμου ηλεκτρικής ενέργειας από το Ισραήλ προς την ΕΕ, μέσω της Ελλάδας, θα αποτελέσει ένα έργο στρατηγικής σημασίας για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου».
Προφανώς, η ηλεκτρική διασύνδεση της χώρας μας με την Κύπρο και το Ισραήλ. βρέθηκε στο επίκεντρο των συζητήσεων στο φόντο και των τελευταίων, τόσο οικονομικών, με τη συμμετοχή του Γαλλικού επενδυτικού σχήματος, όσο και πολιτικών εξελίξεων με τις “αψιμαχίες” στην Κάσο. Το ενδιαφέρον είναι ότι και η μεταφορά Ισραηλινού αερίου, επανήλθε στην ατζέντα των συζητήσεων του Έλι Κοέν στην Αθήνα.
Το φυσικό αέριο
Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες ο κ. Κοέν είχε συναντήσεις, πέρα από τον κ. Σκυλακάκη, με τον άρτι ανανεώσαντα τη θητεία του στην ηγεσία του ΑΔΜΗΕ Μάνο Μανουσάκη, αλλά και τον Κωνσταντίνο Ξιφαρά της ΔΕΠΑ Εμπορίας, εταρείας που πλεόν λειτουργεί ως “κρατικός ενεργειακός βραχίονας”. Έτσι, τα έργα μεταφοράς ρεύματος αλλά και τα σχέδια για μεταφορά αερίου, όπως φάνηκε, μπαίνουν στην “ατζέντα”, πιο δυναμικά, της “τριμερούς”, Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ, σχήματος που έχει στρατηγικά χαρακτηριστικά συνεργασίας τα τελευταία χρόνια.
Σημειωτέον, βέβαια, ότι σε σχέση με το αέριο, στο Ισραήλ δραστηριοποιείται η Energean στα κοιτάσματα φυσικού αερίου Καρίς και Τανίν, ενώ η ΔΕΠΑ έχει μια σχετική εμπλοκή στον East Med, που παραμένει, βέβαια, μόνο στα “χαρτιά”. Με δεδομένα, όμως, τα σχέδια μεταφοράς μέσω Τουρκίας αερίου από το Κατάρ, το πλάνο αγωγου “προφανώς” βρίσκει “πατήματα’ για να ξαναζεσταθεί. Υπενθυμίζεται ότι η ΔΕΠΑ με την ιταλική Edison, συνεργάζονται στο σχέδιο υποθαλάσσιου αγωγού Poseidon, της προβολής του East Med,προς Ιταλία μέσω Ελλάδος.
Βέβαια, το πλάνο θαλάσσιων αγωγών είναι μακρινό και εν πολλοίς ουτοπικό, ωστόσο η επίσκεψη Κοέν έδωσε “τροφή” για συζητήσεις για πιθανή επανάκαμψη του σχεδίου μεταφοράς Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου από το Ισραήλ, μέσω Κύπρου, στη Δύση με ρόλο ενεργό της Ελλάδας, είτε με τη ναυτιλία της, είτε με τους τερματικούς σταθμούς της Ελληνικής επικράτειας.
Η ηλεκτρική διασύνδεση
Σε σχέση με την ηλεκτρική διασύνδεση από την Κύπρο στο Ισραήλ, η χθεσινή συμφωνία δίνει κάποιο “ρεύμα”, με δεδομένη και την αρχική συμφωνία που έχει επέλθει μεταξύ του γαλλικού επενδυτικού σχήματος fund Meridiam και του Α∆ΜΗΕ για την απόκτηση του 49,9% του Great Sea Interconnector, που είναι ο φορέας υλοποίησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ. Στο όλο έργο αυτό, που έχει πολλαπλές οικονομικές αμφισβητήσεις, από πολλές πλευρές, πλέον, η γαλλική παρουσία, δίνει, πέρα από τον οικονομικό “μήνυμα” και ισχυρό πολιτικό στίγμα, καθώς, πλέον, το Παρίσι, θα αναλάβει µέρος του ρίσκου, δεδοµένων των εµποδίων που θέτει η Άγκυρα.
Να σημειωθεί, βέβαια, ότι η συμφωνία είναι αρχική και μένουν να αποσαφηνιστούν τεχνικές λεπτομέρειες. Υπενθυμίζεται ότι ο προϋπολογισμός του GSI ανέρχεται σε 1,9 δισ. ευρώ, τα περισσότερα εκ των οποίων, περίπου 1,4 δισ. ευρώ, αφορούν στην παραγγελία προς τη γαλλική Nexans, η οποία θα κατασκευάσει το υποβρύχιο καλώδιο.
Με βάση την συμφωνία, ο ΑΔΜΗΕ και η Meridiam θα καλύψουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες που απορρέουν για τους μετόχους (Shareholders’ Funding), ανάλογα με τα ποσοστά τους, ενώ η οργανωτική δομή της εταιρίας του GSI θα ακολουθήσει τους όρους της σύμβασης, στην οποία συμφώνησαν οι δύο πλευρές.
Όπως, πάντως, καταφαίνεται το ενδιαφέρον της Γαλλίας για τη διασύνδεση Κρήτης - Κύπρου είναι μέρος της συνολικής Μεσογειακής της πολιτικής, αλλά και απότοκο της εστίασης στην περιοχή της Αν. Μεσογείου, όπου η Γαλλία αναζητά να παραμείνει ως βασικός παίκτης, μετά και τις εξελίξεις στη Συρία, ομού με άλλα κράτη, όπως η Ελλάδα, οι ΗΠΑ με την οποία υπάρχει στρατηγική σχέση.
