Στην… άδικη γραφειοκρατία «βρίσκει» το σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΔΑΜ) με αποτέλεσμα η Δυτική Μακεδονία να «διψά», 5 χρόνια τώρα, για εμβληματικές επενδύσεις που θα δώσουν αναπτυξιακή ώθηση στην περιοχή που πλήρωσε με βαρύτατο τίμημα το μάρμαρο της απολιγνιτοποίησης. Αντί να έρχονται όμως επενδύσεις, «εξαφανίζονται» και όσες είχαν πομπωδώς εξαγγελθεί…
Το master plan για την απολιγνιτοποίηση, το σχέδιο αναπτυξιακής μετάβασης των περιοχών όπου φιλοξενούν λιγνιτικά εργοστάσια ρεύματος (σταδιακά βάζουν λουκέτο)παρουσιάστηκε πριν από 5 χρόνια και περιλάμβανε αναλυτικά το νομικό πλαίσιο καθώς και κίνητρα για την προσέλκυση επενδύσεων πέριξ 3,6 δισ. ευρώ.
Στο πλαίσιο αυτό, με ρυθμούς χελώνας κινείται το σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης για τις λιγνιτικές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Αρκαδίας που εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούνιο του 2022 και η δυνατότητα χρηματοδότησης έργων ενεργοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2022, με την απορρόφηση των κονδυλίων του ειδικού προγράμματος ενισχύσεων ύψους 1,6 δισ. ευρώ να κινείται με αργούς ρυθμούς.
Πιο συγκεκριμένα, έχουν εκδοθεί προσκλήσεις της τάξης των 775 εκατ. ευρώ, ήτοι 47,6% του συνολικού προϋπολογισμού του Προγράμματος και έχουν ενταχθεί 36 έργα προϋπολογισμού 344 εκατ. ευρώ, μόλις το 21% του προϋπολογισμού. Όσο για τις νομικές δεσμεύσεις αγγίζουν τα 190 εκατ. ευρώ, δηλαδή στο 11,7% του συνολικού προϋπολογισμού.
Στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, η μετάβαση τρέχει λίγο πιο γρήγορα, συγκριτικά με εκείνη της Αρκαδίας, καθώς έχουν εκδοθεί προσκλήσεις για το 53% των προβλεπόμενων πόρων για την περιοχή, ενώ το ποσοστό των ενταγμένων πράξεων φτάνει στο 23%. Στόχος του Υπουργείου Οικονομικών είναι έως τα τέλη του 2025, να έχουν εκταμιευθεί περισσότερα από 300 εκατ. Ευρώ, στόχος πάντως πολύ δύσκολα επιτεύξιμος.
Γραφειοκρατία και καθυστερήσεις «φρενάρουν» την πράσινη μετάβαση
Τέσσερις είναι οι λόγοι που κρατούν «κολλημένο» το πρόγραμμα.
Πρώτον, είναι χρονοβόρες οι διαδικασίες για τη σύνταξη των ειδικών πολεοδομικών πλαισίων, αλλά και του περιφερειακού χωροταξικού πλαισίου, ώστε οι επενδυτές να έχουν έναν μπούσουλα και να γνωρίζουν τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης σε κάθε περιοχή.
Δεύτερον, πρόκειται για ένα νέο τομεακό πρόγραμμα το οποίο δεν διαθέτει μεταφερόμενα ποσά από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, γεγονός το οποίο δε διευκολύνει την κατάσταση.
Τρίτον, κωλυσιεργία παρατηρείται στην μεταφορά των εδαφών από τη ΔΕΗ στο δημόσιο, διαδικασία που ναι μεν προχωρά, δίχως ακόμη όμως να έχει ξεκινήσει η αποκατάστασης των εδαφών.
Τέταρτον, οι τοπικοί φορείς αλλά και οι επιχειρήσεις στις δύο υπό απολιγνιτοποίηση Περιφέρειες της χώρας δεν προετοιμάστηκαν κατάλληλα με συνέπεια η συμμετοχή στις δράσεις να είναι πολύ μικρή.
Προσκλήσεις 180 εκατ.
Εντός του πρώτου τρίμηνου του 2025 προγραμματίζεται η έκδοση πέντε νέων προσκλήσεων για τη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη με συνολικό προϋπολογισμό 180 εκατ. ευρώ. Αφορούν ενίσχυση επενδυτικών σχεδίων νέων, υπό σύσταση και υφιστάμενων μικρομεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων για την προώθηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), του ανανεώσιμου υδρογόνου και της συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης.
Τα σχέδια που ναυάγησαν
Την ίδια στιγμή, πολλά υποσχόμενες επενδύσεις ναυαγούν η μία μετά την άλλη στη Δυτική Μακεδονία.
Με επιστολή της προ ολίγων ημερών η εταιρεία Sunlight του ομίλου Olympia ενημέρωσε το Innovation Fund πως δεν θα προχωρήσει στην επένδυση για το gigafactory παραγωγής μπαταριών λιθίου και συνεπώς δεν θα αξιοποιήσει τη χρηματοδότηση ύψους 245 εκατ. ευρώ που είχε εξασφαλίσει από τους πόρους του για την κατασκευή του.
Οι μπαταρίες που θα παρήγαγε η μονάδα θα ήταν κατάλληλες για εφαρμογές βαρέων βιομηχανικών οχημάτων, ηλεκτροκίνηση πλοίων και αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας σε σύνδεση με το ηλεκτρικό δίκτυο.
Υπενθυμίζεται ότι το πλάνο της εταιρείας περιελάμβανε αρχικά εγκατάσταση του εργοστασίου στη Δυτική Μακεδονία με στόχο το άνοιγμα 2.000 θέσεων εργασίας.
Είχαν προηγηθεί οι ακυρώσεις επενδύσεων στη Δυτική Μακεδονία από την Advent Τechnologies (1,5 δισ. ευρώ και 650 νέες θέσεις εργασίας) για εργοστάσιο παραγωγής υδρογόνου στην Κοζάνη) και την B&T Composites (αποσύρθηκε από εγκεκριμένο Ευρωπαϊκό έργο Υδρογόνου) στην Φλώρινα.
Αντίστοιχα η Wonderplant (συμφερόντων του προέδρου του ΣΕΒ, Σπύρου Θεοδωρόπουλου) έχει καταθέσει επενδυτικό σχέδιο ύψους 200 εκατ. ευρώ για την εγκατάσταση 300 στρεμμάτων υδροπονίας, με τις πιθανότητες ωστόσο να μην είναι υπέρ της υλοποίησής του.
Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, απουσιάζει από την περιοχή η εμβληματική εκείνη επένδυση που θα την ξεκολλούσε από την στασιμότητα. Αμυδρές ελπίδες δημιουργούν τα σχέδια της ΔΕΗ για επενδύσεις 2,5 δις. ευρώ σε βάθος χρόνου. Πρόκειται για έργα στους τομείς των φωτοβολταϊκών, της αποθήκευσης, της αντλησιοταμίευσης και των data centers.
