Στη θέα, ακόμη, πολλών κλειστών βενζινάδικων, κάποια από τα οποία “σφράγισε” η ΑΑΔΕ στα μέσα Μάρτη και κάποια άλλα ανέστειλαν λειτουργίες “οικειοθελώς” για να αποφύγουν τα χειρότερα, εύλογα παραμένει στο προσκήνιο το θέμα της παραβατικότητας στα καύσιμα, που αποτελεί μια από τις βασικές “γάγγραινες” για την αγορά.
Πάντως, όπως φαίνεται υπάρχει κεντρική στόχευση να αντιμετωπιστεί το ζήτημα, με συνέχιση της “εκστρατείας” συμμόρφωσης, με νέα φάση εξονυχιστικών ελέγχων. Υπενθυμίζεται ότι στα μέσα Μαρτίου, η αστυνομία εξάρθρωσε δύο εγκληματικές οργανώσεις, τα μέλη των οποίων παρέβαιναν στις αντλίες καυσίμων και στο σύστημα παρακολούθησης εισροών – εκροών πρατηρίων υγρών καυσίμων, εξαπατώντας τους πελάτες. Το παράνομο λογισμικό είχαν προμηθευτεί 224 πρατήρια σε όλη την Ελλάδα και οι συλλήψεις άγγιξαν τις 61. Υπολογίζεται πως η οικονομική ζημιά που υπέστησαν οι καταναλωτές ξεπερνά τα 100 εκ. ευρώ.
Όπως, δε, είχε αναφέρει η Διεύθυνση Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος, τα μέλη της εγκληματικής οργάνωσης εκμεταλλεύονταν την τεχνολογία για την αλλοίωση των μετρήσεων αντλιών καυσίμων και του συστήματος παρακολούθησης εισροών – εκροών των πρατηρίων υγρών καυσίμων, εξαπατώντας τους καταναλωτές και διακινώντας λαθραία ή νοθευμένα καύσιμα, με σκοπό το παράνομο οικονομικό όφελος.
Όπως συνεπώς καταφάνηκε από τις αποκαλύψεις της ΑΑΔΕ και της ΕΛΑΣ υπάρχουν “ποιοτικές αλλαγές” στην παραβατικότητα του χώρου. Αυτό αποτυπώνεται και στα στοιχεία του Συνδέσμου Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδας (ΣΕΕΠΕ), που δημοσιοποιήθηκαν στο πλαίσιο συζήτησης στο Φόρουμ των Δελφών.
Έτσι, με βάση όσα είπε ο κ. Γιάννης Αληγιζάκης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδος το φαινόμενο σήμερα έχει ως επίκεντρο τις πειραγμένες αντλίες και τις ελλειμματικές παραδόσεις (κλοπή στην αντλία). Αναφορικά με αυτή τη μορφή παραβατικότητας, ο κ. Αληγιζάκης υποστήριξε ότι ενώ μειώνονται οι ποσότητες των καυσίμων που κλέβουν τα παραβατικά πρατήρια, μέσω πειραγμένων αντλιών, ο αριθμός των παραβατικών πρατηρίων αυξάνεται.
Σε κάθε περίπτωση για το 2025 εκτιμάται ότι υπάρχει σχεδόν διπλασιασμός των παραβατικών πρατηρίων στα μεγάλα αστικά κέντρα, σε σχέση με το 2016. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία από τις εκτιμήσεις της αγοράς, που παρουσίασε ο πρόεδρος του ΣΕΕΠΕ το ποσοστό των παραβατικών πρατηρίων αυξήθηκε σε 29% στην Αττική και σε 17% στη Θεσσαλονίκη, όταν το 2016 το αντίστοιχο ποσοστό έφτανε το 15% στην Αττική και το 11% στη Θεσσαλονίκη. Καταγράφεται δηλαδή μια αύξηση κατά 93% στην Αττική και 55% στη Θεσσαλονίκη.
Όπως,χαρακτηριστικά, σημείωσε ο κ. Αληγιζάκης, «περισσότερα πρατήρια κλέβουν μικρότερες ποσότητες». Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, το 2025 η μέση απώλεια ανά παράδοση λόγω πειραγμένων αντλιών ανέρχεται στο 18%, καταγράφοντας μείωση κατά 25% σε σχέση με το 2023, όταν η απώλεια έφτανε το 24%.
Παράλληλα, ο πρόεδρος του ΣΕΕΠΕ αναφέρθηκε στην πρόοδο που έχει σημειωθεί από την Πολιτεία για την αντιμετώπιση της παραβατικότητας, επισημαίνοντας τη θέσπιση του νόμου περί «δέουσας επιμέλειας» το 2024, ο οποίος προβλέπει αυστηρότερες ποινές για τους παραβάτες. Ωστόσο, όπως υπογράμμισε, η εφαρμογή του νόμου στην πράξη συναντά σοβαρές δυσκολίες, καθώς ορισμένες δικαστικές αποφάσεις αναστέλλουν την επιβολή των ποινών, επιτρέποντας τη συνέχιση της λειτουργίας παραβατικών πρατηρίων.
Παράλληλα, με βάση στελέχη της αγοράς, τα τελευταία χρόνια υπήρξε έξαρση της διακίνησης παράνομων χημικών, που νοθεύουν τη βενζίνη, και δημιουργούν ζητήματα στους κινητήρες. Πρόκειται για μια “βαριά μορφής” εγκληματικότητα που σχετίζεται με παράνομα κανάλια διακίνησης, στα οποία υπήρξαν σχετικά “χτυπήματα” των ελεγκτικών αρχών αλλά και καταγράφηκαν “εσωτερικές” εκκαθαρίσεις παραβατικών.
Το πλαφόν
Κομβικό ρόλο στην ενίσχυση της παραβατικότητας, με βάση, πάντως, την αγορά, παίζει και η συνέχιση της ισχύος του πλαφόν στο περιθώριο κέρδους των πρατηρίων, μέτρο που εφαρμόζεται τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Όπως σημείωσε ο κ. Αληγιζάκης, ο ΣΕΕΠΕ έχει κατ' επανάληψη αναφερθεί στις αρνητικές συνέπειες του μέτρου, κάνοντας λόγο για στρέβλωση της αγοράς και ενίσχυση του αθέμιτου ανταγωνισμού. «Το πλαφόν, πέρα από αδικαιολόγητο, είναι και αναποτελεσματικό, καθώς επηρεάζει μόλις το 6% της τελικής τιμής των καυσίμων», ανέφερε ο κ. Αληγιζάκης. Πρόσθεσε δε ότι «πολλά νόμιμα πρατήρια καθίστανται μη βιώσιμα και περνούν στα χέρια παραβατικών επιχειρηματιών».
Να σημειωθεί ότι ανάλογη ήταν και η τοποθέτηση του αναπληρωτή διευθύνοντος συμβούλου του Ομίλου Motor Oil, Πέτρου Τζαννετάκη, ο οποίος μιλώντας στην Ένωση Θεσμικών Επενδυτών χαρακτήρισε την διατήρηση του πλαφόν παράλογη, επισημαίνοντας ότι η επιχείρηση καλείται να λειτουργήσει υπό συνθήκες σημαντικής αύξησης του κόστους τόσο σε μισθούς όσο και σε ενέργεια. Ο ίδιος τόνισε ότι αναμένει την απόφαση της κυβέρνησης έως το τέλος Απριλίου, οπότε και εκπνέει η υφιστάμενη νομοθετική ρύθμιση.
Εκστρατεία ελέγχων
Στο φόντο αυτό, πάντως, η ΑΑΔΕ έχει καταρτίσει πολύπλευρο σχέδιο δράσης για το 2025, με στόχο τον περιορισμό του λαθρεμπορίου καυσίμων. Το επιχειρησιακό σχέδιο προβλέπει τη διενέργεια 33.410 ελέγχων δίωξης σε προϊόντα με Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης, όπως υγρά καύσιμα, καπνικά και αλκοολούχα. Επιπλέον, περιλαμβάνει 6.082 ελέγχους «δέουσας επιμέλειας», 1.500 ελέγχους βάσει πληροφοριακών δελτίων, καθώς και τουλάχιστον 13.700 εκ των υστέρων ελέγχους εγγράφων από τα τελωνεία. Συνολικά, το πλάνο προβλέπει περισσότερους από 73.400 ελέγχους από τα τελωνεία και 184.000 φορολογικούς και τελωνειακούς ελέγχους, με στόχο την ανάκτηση επιπλέον εσόδων ύψους 1,7 δισ. ευρώ.
Στη διάθεση, μάλιστα, των ελεγκτικών αρχών επιστρατεύονται και ψηφιακά εργαλεία, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, τα μοντέλα ανάλυσης κινδύνου και οι διασταυρώσεις από μέσα κοινωνικής δικτύωσης και καταγγελίες πολιτών, προκειμένου να εντοπιστούν ύποπτα πρότυπα συμπεριφοράς και να περιοριστεί η φοροδιαφυγή και το λαθρεμπόριο στην αγορά καυσίμων.
