της Μαρίας Αδαμίδου
Το «διαζύγιο» της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το ρωσικό φυσικό αέριο έδωσε το έναυσμα για την επιτάχυνση των ευρωπαϊκών επενδύσεων σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και την έναρξη μιας κούρσας με τον χρόνο και ορίζοντα το net-zero το 2050, στην οποία συμμετέχει, φυσικά και η Ελλάδα.
Αδειοδοτήσεις, θεσμικά πλαίσια και επενδύσεις σε ΑΠΕ βρίσκονται στην ατζέντα όλων των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων αλλά και του ενεργειακού τομέα, καθώς συνιστούν σημαντικά, πρωτίστως γραφειοκρατικά εμπόδια για την υλοποίηση του «πράσινου» οράματος.
Τα πρωτεία σε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ δεν ανήκουν στη χώρα μας, παρά τον άφθονο ήλιο, τον αέρα και το νερό, ωστόσο η Ελλάδα κατακτά μια αξιοπρεπή θέση στην Ευρώπη και φαίνεται να βρίσκεται σε ικανοποιητικό δρόμο στην πορεία της ενεργειακής μετάβασης.
Ο ελέφαντας στο δωμάτιο, ωστόσο- για να δανειστούμε μια προσφιλή, εξελληνισμένη φράση από τους Αγγλοσάξωνες- παραμένουν οι πρώτες ύλες για να λειτουργήσουν οι ανεμογεννήτριες, τα φωτοβολταϊκά, οι μπαταρίες αποθήκευσης ενέργειας και η ηλεκτροκίνηση.
Αυτό που μέχρι πρότινος ψιθυριζόταν, σήμερα λέγεται ανοιχτά, με τις Βρυξέλλες να προετοιμάζουν τη δημοσιοποίηση στις 8 Μαρτίου το νομοθετικό πλαίσιο για την ασφάλεια τροφοδοσίας με τις αποκαλούμενες κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες. Μιλώντας από το βήμα του Νταβός, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν άφησε να διαφανεί η αγωνία της ΕΕ ότι άργησε να μπει στην κούρσα και τώρα πρέπει να καλύψει πολύ γρήγορα και αποτελεσματικά τον χαμένο χρόνο.
Οι κρίσιμες ορυκτές ύλες
Οι κρίσιμες ορυκτές ύλες και οι σπάνιες γαίες είναι απαραίτητα συστατικά για την ενεργειακή μετάβαση. Στη χώρα μας υπάρχει σημαντική παραγωγή χαλκού, ενός μετάλλου πολύτιμου για τα φωτοβολταϊκά και την ηλεκτρική ενέργεια, όπως επίσης και άλλων ορυκτών πρώτων υλών, οι οποίες, με τις κατάλληλες προϋποθέσεις, μπορούν να αναδείξουν την Ελλάδα σε σημαντικό asset για ολόκληρη την Ευρώπη.
Υπάρχουν ακόμη οι πολύτιμες σπάνιες γαίες, το 98% των οποίων εισάγεται από την Κίνα. Εκεί βρίσκεται και το μεγαλύτερο αγκάθι, καθώς, στη διαδικασία του ενεργειακού μετασχηματισμού, η ΕΕ δεν πρέπει και φυσικά δεν θέλει, να ανταλλάξει την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο με μια εξάρτηση από κινεζικές πρώτες ύλες. Για αυτό, όπως τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν, η ανακοίνωση της πράξης για τις κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες θα συνοδεύεται και από άλλες ενέργειες όπως η συνεργασία με τρίτες χώρες και κυρίως τις ΗΠΑ.
Το σημαντικότερο όλων, όμως, θα είναι τα έργα εξόρυξης και ανακύκλωσης πρώτων υλών σε ευρωπαϊκό έδαφος και μάλιστα με περιβαλλοντικά σωστούς όρους, που θα καθιστούν βιώσιμες τις επενδύσεις αυτές και εναρμονισμένες με την Πράσινη Συμφωνία.
Ήδη στη Σουηδία εντοπίστηκε ένα τεράστιο κοίτασμα σπάνιων γαιών, το οποίο μπορεί να τροφοδοτήσει σε μεγάλο βαθμό την ενεργειακή μετάβαση της Γηραιάς Ηπείρου. Υπάρχουν ακόμη διάσπαρτες πληροφορίες για άλλα κοιτάσματα σε ευρωπαϊκό έδαφος, ανάμεσά τους και στη χώρα μας, κυρίως στη βόρεια Ελλάδα στη λεγόμενη σερβομακεδονική μεταλλογενετική ζώνη και τη ζώνη της Ροδόπης. Τα σημεία πιθανής εξόρυξης, όμως, πρέπει να μελετηθούν και να σχεδιαστεί προσεκτικά η εκμετάλλευσή τους.
Η ΕΕ δείχνει ότι – παρά τη γνωστή της καθυστέρηση- έχει αντιληφθεί τη συνολική εικόνα στο ενεργειακό και προτίθεται να παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για να εξασφαλίσει την ενεργειακή της επάρκεια και σε έναν βαθμό, αυτονομία, στο μέλλον. Επειδή, όμως, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, είναι αναγκαίο να μην χαθεί στη γραφειοκρατία και καταστεί απλός παρατηρητής στον αγώνα επικράτησης ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα.
