του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Τι θα συνέβαινε αν ο καιρός το Πάσχα δεν ήταν συννεφιασμένος και τα φωτοβολταϊκά δούλευαν στο φουλ; Αν φύσαγε και η αιολική παραγωγή ήταν εξίσου μεγάλη με την ηλιακή, καλύπτοντας το μεγαλύτερο κομμάτι μιας ούτως ή άλλως υποτονικής, λόγω των ημερών, ζήτησης ;
Κατά πάσα πιθανότητα θα είχε περικοπεί έως και το 50% της πράσινης παραγόμενης ενέργειας, προκειμένου το εθνικό σύστημα ηλεκτρισμού να μην δοκιμαστεί στα όρια ενός μπλακάουτ, αφού η αποθήκευση παραμένει έννοια άγνωστη στην Ελλάδα. Την γλιτώσαμε μόνο και μόνο επειδή είχαμε σύμμαχο τη συννεφιά και η χαμηλή παραγωγή «κούμπωσε» με τη χαμηλή ζήτηση, χωρίς να χρειαστεί παρά ένα προληπτικό μικρό ψαλίδι, μαζί με έναν αντίστοιχο περιορισμό των εισαγωγών.
Τι θα είχε συμβεί διαφορετικά; Αυτό που συνέβη πριν από μια εβδομάδα στην Τσεχία όταν ο ηλιόλουστος καιρός υποχρέωσε τη κρατική εταιρεία CEPS να αποσυνδέσει εσπευσμένα για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, εκατοντάδες ηλιακούς σταθμούς από το δίκτυο.
Τα υψηλά επίπεδα παραγωγής τους δημιούργησαν τόσο μεγάλο πλεόνασμα, σε συνθήκες εξαιρετικά χαμηλής κατανάλωσης λόγω των διακοπών του Καθολικού Πάσχα, ώστε η ευστάθεια του συστήματος της χώρας να απειληθεί στα όρια του μπλακάουτ. Και το χειρότερο; Ακριβώς επειδή η κατάσταση ήταν η ίδια σε όλες τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, πλην της Σλοβενίας, δηλαδή πολύ μεγάλη ηλιοφάνεια και χαμηλή κατανάλωση λόγω των εορτών του Πάσχα, δεν ήταν δυνατό να εξαχθεί η περίσσεια ενέργεια σε γειτονικά κράτη.
Τι απέδειξε η μίνι κρίση; Οτι η Τσεχική Δημοκρατία, χωρίς μπαταρίες, δεν είναι έτοιμη για το μπουμ της πράσινης ενέργειας, όπως δήλωσε προ ημερών στο Seznam Zprávy ο Jan Krčmář, εκτελεστικός διευθυντής της Τσεχικής Ένωσης Ηλιακής Ενέργειας.
Άραγε, η Ελλάδα είναι ; Πόσο συχνά μπορεί να ζούμε πλέον τέτοιες καταστάσεις; Ολο και περισσότερο, είναι η απάντηση, όσο θα αυξάνεται η διείσδυση των ΑΠΕ και θα απουσιάζουν οι μαζικές επενδύσεις σε μπαταρίες και συστήματα αποθήκευσης.
Η συζήτηση δείχνει ακριβώς πόσο ανέτοιμη είναι η Ευρώπη να φέρει σε πέρας τη πράσινη μετάβαση και πόσο πρόχειρα σχεδιάστηκε σε κεντρικό επίπεδο από τις Βρυξέλλες.
Κάτω από το χαλί
Δεκάδες ευρωπαϊκές χώρες δεν είναι προετοιμασμένες για την έκρηξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς υπάρχει πλήρης έλλειψη αποθηκευτικής ικανότητας. Το πρόβλημα, όσο η διείσδυση των ΑΠΕ ήταν μικρή, καταφέρναμε και το κρύβαμε κάτω από το χαλί.
Αλλά αυτό πλέον δεν γίνεται. Δεν είχαμε φτάσει ποτέ μέχρι σήμερα, να έχουμε τόσα πολλά αιολικά και φωτοβολταϊκά τα οποία να καλύπτουν ακόμη και το 60%-70% της ζήτησης, όπως τους τελευταίους μήνες. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι πέρυσι, μπήκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα πάνω από 1 GW νέων φωτοβολταϊκών, αυξάνοντας την συνολική τους ισχύ στα 4,89 GW. Το 2021 είχαν μπει 670 MW και το 2020, 420 MW. Και είμαστε ακόμη στην αρχή.
Στο εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα προβλέπεται εκτίναξη των φωτοβολταϊκών, από τα 4,89 GW σήμερα, στα 14,1 GW ! Ποιο εθνικό σύστημα και ποια δίκτυα θα τα σηκώσουν όλα αυτά, αν μέχρι τότε δεν έχει γεμίσει η Ελλάδα με μπαταρίες και συστήματα αποθήκευσης και δεν έχουν γίνει πράξη τα σχέδια για εξαγωγή πράσινης ενέργειας στην Ευρώπη;
Στην Ελλάδα, ο πρώτος διαγωνισμός για επιδοτούμενα έργα συνολικής ισχύος 900 MW, έχει ήδη πάει πίσω και αναμένεται περί τα τέλη Ιουνίου. Όπως συνέβη παλαιότερα με τα φωτοβολταϊκά, το ενδιαφέρον από πλευράς επενδυτών είναι πολλαπλάσιο των στόχων που θέτει το υπό αναθεώρηση Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα. Αθροίζοντας τις άδειες για συστήματα αποθήκευσης ενέργειας που έχει εγκρίνει η ΡΑΕ, με στοιχεία αρχών Απριλίου, προκύπτουν συστήματα συνολικής ισχύος 26,64 GW. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ο αναβαθμισμένος στόχος του ΕΣΕΚ προβλέπει για το 2030 ισχύ 8,1 GW (5,6 GW από μπαταρίες και 2,5 GW από έργα αντλησιοταμίευσης).
Το καμπανάκι του Πάσχα ανοίγει ένα θέμα που αφορά το ίδιο το στοίχημα της πράσινης επανάστασης. Προς ώρας αντιμετωπίστηκε με ένα στοχευμένο «στοπ» σε φωτοβολταϊκά, στο διάστημα μεταξύ 10 π.μ. και 17 μμ., με περιορισμένες εισαγωγές και χωρίς να χρειαστούν οριζόντιες και αναλογικές περικοπές, όπως προέβλεπε το πλάνο του ΑΔΜΗΕ. Ούτε ο ΔΕΔΔΗΕ χρειάστηκε να κάνει εκτεταμένες περικοπές στα 700-900 MW, δηλαδή στο χαρτοφυλάκιο έργων που προβλέπει το δικό του έκτακτο πλάνο, με όρους εγκατεστημένης ισχύος.
Το θέμα ωστόσο θα επανέλθει. Και δεν αφορά μόνο την ασφαλή παροχή ενέργειας κατά τις μέρες με πολύ ήλιο και άνεμο, αλλά τον ίδιο τον επανασχεδιασμό των εθνικών στόχων. Την απόφαση να επιδοτηθεί η αγορά μπαταριών μικρής διάρκειας, την επιτάχυνση των διαγωνισμών για τα μεγάλα συστήματα αποθήκευσης, την αλλαγή του ίδιου του πλάνου με το οποίο πορεύεται η χώρα προς το 2030.
