της Μαρίας Αδαμίδου
Αναζητώντας την καινούρια της ενεργειακή ταυτότητα -μια αναζήτηση που εντάθηκε λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της ενεργειακής κρίσης- η Ευρωπαϊκή Ένωση «ποντάρει» στις ΑΠΕ και καταβάλλει κάθε προσπάθεια για να πρωταγωνιστήσει στην πράσινη μετάβαση παγκοσμίως. Μπορεί να κλείνει, λοιπόν σιγά σιγά την πόρτα στα ορυκτά καύσιμα, διατηρώντας το φυσικό αέριο στο ενεργειακό μίγμα μόνο ως μεταβατικό καύσιμο, ωστόσο φαίνεται ότι είναι πολύ πιο δύσκολο να αφήσει πίσω της την πυρηνική ενέργεια.
Μόλις πριν λίγες ημέρες η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, κάλεσε την παγκόσμια κοινότητα να θέσει κοινούς στόχους για την ενέργεια που προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, ενώ την ίδια στιγμή η Γερμανία αποχαιρετούσε τους τρεις τελευταίους πυρηνικούς αντιδραστήρες της, θέτοντας πλέον φιλόδοξους στόχους στην ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ.
Η ΕΕ προχωρά με εντατικούς ρυθμούς στη δημιουργία δύο σημαντικών κόμβων ηλεκτρικής ενέργειας, πρωτίστως με πράσινη προέλευση. Σήμερα Δευτέρα συνέρχονται οι υπουργοί 9 ευρωπαϊκών χωρών του Βορά (μέλη της ΕΕ και μη), για να προωθήσουν τη δημιουργία του μεγαλύτερου δικτύου αιολικών πάρκων στον κόσμο στις Βόρειες Θάλασσες. Πρόκειται για τη δεύτερη σύνοδο του NSEC (Ενεργειακή Συνεργασία των Βόρειων Θαλασσών), μέσα σε λίγους μόλις μήνες, με στόχο την επίσπευση των αδειοδοτήσεων και του σχεδιασμού του δικτύου που θα συνδέει τα ηλεκτρικά δίκτυα των 9 χωρών και θα μεταφέρει ενέργεια παραγόμενη από τα αιολικά πάρκα. Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Δανία, Ολλανδία, Ιρλανδία, Σουηδία, Νορβηγία σε συνεργασία με τη Βρετανία έχουν συμφωνήσει στην παραγωγή μέσω αιολικής ενέργειας, 260 GW μέχρι το 2050, καλύπτοντας το 85% των 300GW που αποτελούν τον ευρωπαϊκό στόχο με αυτόν τον χρονικό ορίζοντα. Οι Ευρωπαίοι υπουργοί συνυπέγραψαν επιστολή ενόψει της αυριανής συνάντησης, εκφράζοντας την επιθυμία τους να προσπεραστούν άμεσα τα γραφειοκρατικά εμπόδια ώστε να δημιουργηθεί αυτό το κρίσιμο δίκτυο, το οποίο θα αποτελέσει ανάσα για ολόκληρη την Ευρώπη- πρωτίστως, δε, για τις βόρειες χώρες που πρέπει να τροφοδοτούν απρόσκοπτα τη βαριά τους βιομηχανία.
Ταυτόχρονα, στο πλαίσιο της ΕΕ δημιουργείται και ο ελληνικός κόμβος στον ευρωπαϊκό Νότο. Ήδη το 2022 η χώρα μας μετετράπη σε εξαγωγέα ηλεκτρικής ενέργειας για τις χώρες τις περιοχής και με μια σειρά συμφωνιών που βρίσκονται σε εξέλιξη, θα μπορεί να προμηθεύει με ηλεκτρισμό τη ΝΑ Ευρώπη, που θα προέρχεται σε σημαντικό βαθμό από ΑΠΕ. Η ίδια η χώρα μας κατάφερε να καλύπτει το 46,1% των αναγκών της σε ηλεκτρισμό από ΑΠΕ μέσα στην προηγούμενη χρονιά. Η Ελλάδα έχει ήδη προχωρήσει σε διακρατικές συμφωνίες με την Κύπρο, το Ισραήλ, τη Βουλγαρία, τη Βόρεια Μακεδονία, την Ιταλία και την Αίγυπτο, με σημαντικότερο project το EuroAsia Interconnector, που θα διασυνδέσει τα ηλεκτρικά δίκτυα Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ και θα επιτρέψει τη μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της περιοχής.
Τι συμβαίνει, όμως, με την πυρηνική ενέργεια;
Η κόντρα που είχε δημιουργηθεί στους κόλπους της ΕΕ σχετικά με την αναγνώριση της πυρηνικής ενέργειας ως «βιώσιμης επένδυσης» στο πλαίσιο της προώθησης των ΑΠΕ, παραμένει ως ένα μόνιμο αγκάθι. Η Γαλλία, η οποία ήταν η μόνη χώρα που ικανοποιήθηκε με την τελική διατύπωση, προχωρά ακάθεκτη στην ανανέωση των «γερασμένων» πυρηνικών αντιδραστήρων της. Η κυβέρνηση Μακρόν αποφάσισε πέρυσι να κατασκευάσει 6 νέους πυρηνικούς σταθμούς μέχρι το 2050 και αργότερα να προσθέσει άλλους 8, στοχεύοντας να γίνει ο μεγαλύτερος εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο.
Η Φινλανδία πρόσφατα εγκαινίασε ένα πυρηνικό αντιδραστήρα νέας γενιάς, ο οποίος θα λειτουργεί για τα επόμενα 60 χρόνια, ενώ και η Σουηδία νιώθει… ήσυχη με τους 10 αντιδραστήρες της. Η Πολωνία, εξάλλου, φέρεται να εξασφάλισε αμερικανικό δάνειο ύψους 4 δισ. ευρώ για να κατασκευάσει μίνι-αντιδραστήρες και να λύσει το πρόβλημα της εξάρτησής της από τα ορυκτά καύσιμα. Μια σειρά άλλων χωρών, όπως η Τσεχία, η Σλοβακία, η Ρουμανία και η Ιταλία επίσης δείχνουν ζωηρό ενδιαφέρον για αυτούς τους μικρούς αντιδραστήρες που κατασκευάζονται γρήγορα και έχουν αυξημένες δικλείδες ασφαλείας.
Ο ρόλος λοιπόν της πυρηνικής ενέργειας στην ΕΕ, παραμένει θολός και είναι ένα ζήτημα που πρέπει να επιλυθεί. Με τις τελευταίες εξελίξεις, φαίνεται μάλλον δύσκολο να ακολουθήσει τον δρόμο των ορυκτών καυσίμων και το πιθανότερο είναι ότι το ενεργειακό μέλλον της Ευρώπης επιφυλάσσει την… ανίερη συμμαχία πυρηνικής ενέργειας και ΑΠΕ.
