Μετά την αποκοπή του "ενεργειακού λώρου" με τη Ρωσία, που πυροδότησε, μαζί με το γεμάτο κενά πλάνο της ΕΕ για την πράσινη μετάβαση, διαταραχές στις οικονομίες της Ευρώπης, έρχονται και οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, με τις απειλές για μια συνολική γεωπολιτική αναταραχή, να προσθέσουν μεταβλητές αβεβαιότητας. Η γεωπολιτική αστάθεια, οι απειλές για νέα προσκόμματα στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, οι κίνδυνοι για τις υποδομές ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή, βάζουν “φωτιά” σε ανησυχία για μεγάλες αυξήσεις τιμών στα ενεργειακά προϊόντα αλλά και σε νέο πληθωριστικό κύμα.
Συνολικά, πάντως, η παγκόσμια οικονομική κοινότητα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, όπου πέρα από το ανθρωπιστικό δράμα, κυριαρχεί και η ανάλυση ρίσκου, σε σχέση με ενδεχόμενες επιπτώσεις “ντόμινο” στην παγκόσμια οικονομία, από μια συνολική ανάφλεξη.
Βέβαια, οι αναφορές του προέδρου των ΗΠΑ, Τζ. Μπάιντεν για σεβασμό των αποφάσεων για δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους στο δίκτυο CBS, οι δηλώσεις του ηγέτη της Παλαιστινιακής Αρχής Αμπού Αμπάς, με σαφείς αποστάσεις από την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς, το άνοιγμα της συνοριακής διάβασης στη Ράφα, δείγμα ότι η Αίγυπτος επιδιώκει να συνδράμει σε ανθρωπιστικό διάδρομο, δίνουν μια αίσθηση ότι ο διπλωματικός μαραθώνιος, ειδικά των ΗΠΑ, τις τελευταίες μέρες έχει αποτέλεσμα, στην κατεύθυνση της αποτροπής μιας ολικής σύγκρουσης.
Ωστόσο π.χ. μια εμπλοκή δυνάμεων από την ευρύτερη περιοχή και δη του Ιράν, είτε μέσω των παραστρατιωτικών ομάδων στη Συρία, είτε μέσω της Σιιτικής Χεζμπολάχ, που ουσιαστικά ελέγχει το Λίβανο, θα είναι εκείνη η κίνηση, που θα βάλει “φωτιά” στο πολύπαθο αυτό κομμάτι γης, αλλά και θα ανάψει το “φιτίλι” συνολικά για μια μεγάλη γεωπολιτική αναταραχή με προβολές στην παγκόσμια οικονομία.
Ήδη, όπως ανέφεραν οι έγκυροι New York Times, ακόμη και πριν από τα γεγονότα του Σαββατοκύριακου, στη Μέση Ανατολή, η αστάθεια στην παγκόσμια οικονομία, λόγω και της ενεργειακής κρίσης, είχε επιβαρύνει, ειδικά, τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Πληθωρισμός, περιβάλλον υψηλών επιτοκίων αλλά και αναιμική ανάπτυξη είναι το βασικό χαρακτηριστικό για τη ζώνη του ευρώ, για την οποία, μάλιστα, το ΔΝΤ το ταμείο προβλέπει ότι η ανάπτυξη θα κινηθεί με ρυθμό αύξησης μόλις 0,7% φέτος, από 3,3% το 2022. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 0,5%. Όπως επίσης αναφέρουν οι NYT, τα υψηλά επιτόκια, ο επίμονος πληθωρισμός και οι μετασεισμοί των σπειροειδών τιμών της ενέργειας αναμένεται επίσης να επιβραδύνουν την ανάπτυξη στη Βρετανία στο 0,5% φέτος από 4,1% το 2022.
Για τον κίνδυνο στασιμοπληθωρισμού, πάντως, από έναν παρατεταμένο πόλεμο στη Μέση Ανατολή έκανε λόγο, την Πέμπτη, μιλώντας στο το Reuters ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας Επίσης, ανέφερε ότι Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν πρέπει να σταματήσει πρόωρα τις αγορές ομολόγων, διότι μπορεί να χρειαστεί ακόμη να ηρεμήσει τις νευρικές αγορές. Πάντως, ο ίδιος βλέπει με αισιοδοξία την πορεία ανάπτυξης της χώρας.
Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να προδικάσει τι θα γίνει, εάν οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και μια συνολική γεωπολιτική αναταραχή οδηγήσει, πέρα από τα υφιστάμενα, που σχετίζονται με το Ουκρανικό, σε νέα προσκόμματα στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, σε μεγάλες αυξήσεις τιμών στα ενεργειακά προϊόντα και σε νέο πληθωριστικό κύμα, που μπορεί να οδηγήσει στη συνέχεια, σε αποφάσεις “σφιχτής” νομισματικής πολιτικής, δηλαδή, σε νέες αυξήσεις επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες.
Πλατφόρμες και ΑΟΖ
Πάντως, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, αλλά και οι εικόνες με το σαμποτάζ σε αγωγό στη Βαλτική, σταθερά απειλούν να “δώσουν” νέο καύσιμο στο σπιράλ ακρίβειας, ειδικά, εάν γίνουν πράξη οι απειλές της Χεζμπολάχ για χτυπήματα σε ενεργειακές υποδομές, σε περιπτώσεις εμπλοκής των ΗΠΑ στη σύρραξη στη Γάζα.
Εάν υπάρξει πλήγμα, με βάση αναλυτές, η αναστάτωση θα είναι μεγάλη και θα προκαλέσει ντόμινο επιπτώσεων. Άλλωστε, η Chevron έχει αποκτήσει μερίδια σε δύο μεγάλα ισραηλινά κοιτάσματα φυσικού αερίου, με την εξαγορά της Noble Energy το 2020 έναντι περίπου 4 δισ. δολαρίων. Μάλιστα, η Ταμάρ, μία από τις πλατφόρμες παραγωγής που λειτουργεί από τη Chevron βρίσκεται μόλις 15 μίλια μακριά από την Ashkelon, μια πόλη στο νότιο Ισραήλ, και θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι ευάλωτη σε επιθέσεις από τη Γάζα. Ήδη εδώ και μερικές μέρες, η Chevron έχει γνωστοποιήσει ότι έχει διακοπεί, για λόγους ασφαλείας, η παραγωγή από το κοίτασμα Ταμάρ. Αντίθετα, η Chevron συνεχίζει να παράγει από το κοίτασμα Λεβιάθαν.
Επίσης, μια κλιμάκωση στη Γάζα είναι άγνωστο πώς θα επηρεάσει τα δεδομένα με τη χάραξη ζωνών με την Παλαιστινιακή Αρχή, που είχε μπει σε “ρότα” και διαδικασία εξέτασης πιθανών ερευνών .
Να σημειωθεί ότι τα υπεράκτια κοιτάσματα φυσικού αερίου στο Ισραήλ, που προετοίμαζε ένα νέο αδειοδοτικό γύρο για έρευνες στην ΑΟΖ του, είναι το Ταμάρ, το Λεβιάθαν, το Καρίς και το Τανίν με τα δύο τελευταία να τα εκμεταλλεύεται η Energean από το 2017 όταν προχώρησε σε αντίστοιχες εξαγορές. Με βάση, πάντως, πληροφορίες, δεν υπάρχει ανησυχία από την πλευρά της Energean καθώς τα μέτωπα δεν είναι κοντά στην πλωτή μονάδα παραγωγής αποθήκευσης και εκφόρτωσης υδρογονανθράκων του Καρίς. που βρίσκεται 90 χλμ. από την ακτή του Ισραήλ κι όπου οι εργασίες συνεχίζονται κανονικά. Ανάλογη είναι και η εικόνα ηρεμίας για πιθανές απειλές στις διοικητικές υπηρεσίες της Energean στο Τελ Αβίβ αλλά και στην τεχνική βάση της πλωτής μονάδας στη Χάιφα.
Επίσης, η Energean βρίσκεται στη διαδικασία εκπόνησης του σχεδίου ανάπτυξης του κοιτάσματος Κατλάν με αποθέματα 70 δις. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου, ενώ πριν το τέλος του έτους θα μπει σε παραγωγή και το κοίτασμα αερίου στο Βόρειο Καρίς.
Αγωγοί και διασυνδέσεις
Ζητούμενο για αυτήν την κρίση είναι και η διαμόρφωση ισορροπιών στα ενεργειακά σχέδια για εξορύξεις και ηλεκτρικές διασυνδέσεις (σχέδια για σύνδεση με Κύπρο και ΕΕ- Ινδία), όπου υπάρχει και έντονο ελληνικό ενδιαφέρον.
Συγκεκριμένα, ερώτημα είναι το τι θα γίνει με τον τεράστιας γεωπολιτικής, οικονομικής και εμπορικής σημασίας Ινδικό Διάδρομο, ο οποίος είχε υπογραφεί στο περιθώριο των G20 στο Νέο Δελχί, με στόχο να συνδέσει την Ινδία με τη Σ. Αραβία και την Ιορδανία μέχρι το ισραηλινό λιμάνι της Χάιφα, απ’ όπου και τα προϊόντα θα εξάγονται στην Ευρώπη.
Παράλληλα, οι εξελίξεις βάζουν και πάλι σε δοκιμασία της Τουρκοισραηλινές σχέσεις και βέβαια θέτουν σε νέα βάση τα ανταγωνιστικά σχέδια μεταφοράς προς τις αγορές της Ευρώπης των κοιτασμάτων αερίου της Αν. Μεσογείου, όπου έχουν κατατεθεί προτάσεις που είτε συμπεριλαμβάνουν είτε όχι την Τουρκία. Υπενθυμίζεται ότι με τις εξελίξεις, με βάση αναλυτές, μπορεί να πάρει “πνοή” το ακριβό έργο διασυνδετήριου αγωγού φυσικού αερίου EastMed, ο οποίος εξασφαλίζει πρόσβαση στο κοίτασμα Λεβιάθαν-ένα από τα μεγαλύτερα κοίτασμα της ανατολικής Μεσογείου. Ο αγωγός EastMed έχει σχεδιαστεί για να συνδέσει τα κοιτάσματα αερίου από τις υπεράκτιες περιοχές του Ισραήλ μέσω της Κύπρου, της Κρήτης, της Πελοποννήσου και της Δυτικής Ελλάδας με τον αγωγό ΠΟΣΕΙΔΩΝ στην Ιταλία και από εκεί στην ηπειρωτική Ευρώπη.
Οι εξορύξεις στην ΑΟΖ
Παράλληλα, οι τραγικές εξελίξεις στην ευρύτερη γειτονιά της Ελλάδας, και πάλι αναδεικνύει τη σημασία της διασφάλισης “αυτόφωτου” ενεργειακού εφοδιασμού, με την αξιοποίηση των υφιστάμενων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου, πέρα από την προώθηση των ΑΠΕ. Ουσιαστικά, όπως τονίζουν γνώστες της ενεργειακής αγοράς, η συγκυρία αναδεικνύει τη σημασία της προώθησης της αδειοδοτικής διαδικασίας στα “ώριμα” σημεία του “χάρτη’ κοιτασμάτων, όπως τα Ιωάννινα, η Δ. Κρήτη αλλά και το Ιόνιο, όπου πλέον καταγράφεται και μια σύμπνοια τοπικών αρχών.
