H αντεπίθεση του Ισραήλ μετά την αιματοχυσία της 7ης Οκτωβρίου έχει συγκλονίσει τον μουσουλμανικό κόσμο. Το Αζερμπαϊτζάν μάλιστα παρακολουθεί με ιδιαίτερη ευαισθησία τις εξελίξεις.
Τρεις από τους γείτονές του, η Ρωσία, το Ιράν, και - το πιο σημαντικό - ο βασικός της σύμμαχος η Τουρκία είναι ένθερμοι υποστηρικτές της παλαιστινιακής υπόθεσης, την ώρα μάλιστα που οι σχέσεις Μπακού - Ισραήλ βρίσκονται στο ζενίθ τους. Με αυτά τα δεδομένα το Μπακού βαδίζει σε μια λεπτή κλωστή προσπαθώντας να διατηρήσει αυτούς τους δεσμούς αποφεύγοντας ταυτόχρονα να απομονώσει την Τουρκία και να βλάψει τη θέση της στον ισλαμικό κόσμο, ο οποίος έχει βυθιστεί σε αντι-ισραηλινά αισθήματα από την αρχή της σύγκρουσης.
Δεν είναι μυστικό ότι το Μπακού έχει δημιουργήσει περίπλοκους στρατηγικούς δεσμούς με το Ισραήλ όλα αυτά τα χρόνια, με τον Πρόεδρο Αλίεφ να τους παρομοιάζει το 2009 με ένα παγόβουνο «εννέα δέκατα βυθισμένο», σύμφωνα με διπλωματικά τηλεγραφήματα των ΗΠΑ που διέρρευσαν. Αυτή η συνεργασία υποστηρίζεται από τις σημαντικές αγορές πετρελαίου του Ισραήλ από το Μπακού και τις αμοιβαίες σημαντικές πωλήσεις όπλων του, οι οποίες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην καταστροφή των αρμενικών δυνάμεων από το Αζερμπαϊτζάν το 2020 και του στρατού του Καραμπάχ το 2023. Σε αντάλλαγμα, το Μπακού φέρεται να παρέχει στο Ισραήλ ένα έδαφος για τη διεξαγωγή δραστηριοτήτων αναγνώρισης και πληροφοριών εναντίον του Ιράν. Ειδικά εν μέσω της τεταμένης σχέσης Μπακού-Τεχεράνης μετά τον Δεύτερο Πόλεμο του Καραμπάχ το 2020, η συμμαχία Αζερμπαϊτζάν-Ισραήλ έχει γίνει πολύ πιο ανοιχτή και πιο εύρωστη. Ωστόσο, αυτή η συνεργασία εκτείνεται πέρα από το εμπόριο και την ασφάλεια.
Το Ισραήλ βοηθά τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν να εξασφαλίσουν έναν βαθμό ασυλίας στις ΗΠΑ έναντι της κριτικής για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη μαζική έξοδο Αρμενίων από το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Συγκεκριμένα, ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχοντας επίγνωση του ισραηλινού κατασκοπευτικού λογισμικού Pegasus που επέτρεψε στην κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν να παρακολουθεί ντόπιους ακτιβιστές και δημοσιογράφους, έχουν εκφράσει ανησυχίες για τις πολιτικές ασφαλείας του Ισραήλ, οι οποίες αγνοούν τους δημοκρατικούς κανόνες και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Συνεπώς, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι το Μπακού απέχει από το να καταδικάσει το Ισραήλ ή να ζητήσει ρητά την κατάπαυση του πυρός, ακόμη και όταν φωνές παγκοσμίως απαιτούν τον τερματισμό της συνεχιζόμενης αιματοχυσίας στη Γάζα. Μετά την επίτευξη των στρατηγικών του στόχων στο Καραμπάχ, το Μπακού προσπαθεί να ενισχύσει αθόρυβα τις σχέσεις του με το Ισραήλ . Μόλις πριν από λίγες ημέρες, η SOCAR, η κρατική εταιρεία πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν, εξασφάλισε άδεια εξερεύνησης φυσικού αερίου για υπεράκτια τετράγωνα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η ανάπτυξη των αποθεμάτων φυσικού αερίου του Ισραήλ θα μπορούσε να έχει μετασχηματιστικό αντίκτυπο στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας και κατά συνέπεια στη θέση του Ισραήλ στον κόσμο, έγραψε ο αναλυτής της αγοράς και δημοσιογράφος Joseph Dana. Μέσα σε όλα αυτά, οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν τηρούν επιφυλακτική στάση σε αυτό το θέμα όταν απευθύνονται στο εγχώριο κοινό, αποτρέποντας ουσιαστικά οποιαδήποτε δημόσια διαμαρτυρία κατά του Ισραήλ. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση ενέχει ορισμένους κινδύνους για την κυβέρνηση Αλίεφ. Τα τελευταία 30 χρόνια, το Αζερμπαϊτζάν έχει επικαλεστεί την πανισλαμική αλληλεγγύη για να συγκεντρώσει υποστήριξη από τα μέλη του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασία για τη θέση του στη σύγκρουση με την Αρμενία. Αν και μπορεί να αισθάνεται λιγότερο εξαρτώμενο από τέτοια υποστήριξη μετά την ανακατάληψη του Ναγκόρνο Καραμπάχ, η αποτυχία του Μπακού να καταγγείλει ανοιχτά την ισραηλινή επίθεση στη Γάζα αποκαλύπτει μια αντίφαση στη δική του αφήγηση για την κατοχή και την δηλωμένη πανισλαμική αλληλεγγύη.
Η κατάσταση ενέχει επίσης κίνδυνο για τις προσπάθειες του Αζερμπαϊτζάν να συμφιλιώσει την «αδελφή» Τουρκία με τον «στρατηγικό εταίρο» του το Ισραήλ, αφού οι δύο χώρες απέλασαν η μία τους πρεσβευτές της άλλης το 2018 σε μια διαμάχη για τη δολοφονία Παλαιστινίων από το Ισραήλ εν μέσω διαδηλώσεων στα σύνορα Γάζας-Ισραήλ. Ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ έχει ήδη ζητήσει επανεκτίμηση των σχέσεων με την Τουρκία. Στις 25 Οκτωβρίου, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποκάλεσε το Ισραήλ κράτος τρομοκράτη και εξέφρασε τη συμπάθειά του προς τη Χαμάς, μια απόκλιση από τις πιο ισορροπημένες δηλώσεις του κατά τις πρώτες εβδομάδες των εχθροπραξιών. Το αντιτουρκικό αίσθημα αυξάνεται σε όλο το ισραηλινό πολιτικό φάσμα και, ανάλογα με το πώς εξελίσσεται η περιφερειακή δυναμική, η Άγκυρα μπορεί να υιοθετήσει μια πιο δυναμική αντι-ισραηλινή στάση, εάν η σύγκρουση συνεχιστεί. Σε ένα τέτοιο σενάριο, ο Ερντογάν είναι πιθανό να αναμένει ισχυρή υποστήριξη από το Αζερμπαϊτζάν με αντάλλαγμα τη βασική υποστήριξη της Τουρκίας στο Αζερμπαϊτζάν για την ανάκτηση του Καραμπάχ. Το 2020 με το Oruc Reis και τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Αλίεφ υποσχέθηκε ακλόνητη υποστήριξη στην Άγκυρα «υπό οποιεσδήποτε συνθήκες» χωρίς κανένα δισταγμό, ενώ το Ισραήλ έφτασε πολύ πιο κοντά στην Αθήνα.
Πιθανή απόκλιση με την Τουρκία μπορεί επίσης να δημιουργήσει εγχώριο πονοκέφαλο για την κυβέρνηση, βλάπτοντας τη μακροχρόνια αφήγηση του «ένα έθνος, δύο κράτη». Για να αποφευχθεί η ανάδυση τέτοιων εντυπώσεων στο κοινό, τα κρατικά ΜΜΕ υιοθετούν μια ελαφρώς φιλοπαλαιστινιακή θέση με τίτλους όπως «Το Αζερμπαϊτζάν επιδεικνύει δέσμευση στην ισλαμική αλληλεγγύη σχετικά με το Παλαιστινιακό ζήτημα» και «Το Μπακού υποστηρίζει μόνο το Τελ Αβίβ στο Παλαιστινιακό- Ισραηλινή σύγκρουση;». Ωστόσο, το να μην μιλάμε για την Παλαιστίνη θα μπορούσε να πολιτικοποιήσει τους μουσουλμάνους πιστούς του Αζερμπαϊτζάν, κάτι που μπορεί να τροφοδοτήσει άλλα κοινωνικά παράπονα και τελικά να αποτελέσει πρόκληση για το αυταρχικό σύστημα της χώρας. Ωστόσο, το πιθανό κόστος ή τα οφέλη της ευθυγράμμισης με το Ισραήλ εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την πορεία του πολέμου και τις ευρύτερες επιπτώσεις του, γεγονός που καθιστά δύσκολη την πρόβλεψη σε αυτό το στάδιο.
