Παραμένουν τα σημεία κινδύνου στην αγορά ενέργειας, παρά την επαναφορά σε τροχιά κανονικότητας, με βάση όσα αναφέρει το ΙΟΒΕ στην έκθεσή του για την πορεία της οικονομίας το πρώτο τρίμηνο του 2024, που δημοσιεύτηκε χθες. Κάτι που όπως αναφέρουν και παράγοντες της αγοράς καθιστά δύσκολη την όποια άσκηση μακροχρόνιας πρόβλεψης για την πορεία των τιμών, τόσο στη χονδρική, όσο και κυρίως στη λιανική, που αφορά και τους πολίτες αλλά και τις εξελίξεις στο πληθωριστικό μέτωπο.
Επιπλέον όπως είπε χτες ο γενικός διευθυντής της εταιρείας «Φυσικό Αέριο» αλλά και πρόεδρος του Ελληνικoύ Συνδέσμου Προμηθευτών Ενέργειας κ. Κ. Μητρόπουλο, σε σχέση με την ηλεκτρική ενέργεια, μολονότι ασφαλείς προβλέψεις δεν μπορούν να γίνουν, εντούτοις εκτιμά πως οι τιμές στο ρεύμα δεν θα πέσουν άλλο, θα συνεχίσουν στα παρόντα επίπεδα και πολύ πιθανόν λίγο υψηλότερα το μήνα Μάιο, πάντα υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν θα υπάρξουν απρόοπτες γεωπολιτικές ή άλλες εκτός προγράμματος εξελίξεις. Επίσης τόνισε πως η αύξηση των τιμών στη Γερμανία επηρεάζει αλυσιδωτά τις τιμές και των υπολοίπων χωρών που συνδέονται με το δίκτυο. Όλα αυτά καθιστούν δύσκολο το να κλειδώσουν προθεσμιακά συμβόλαια οι πάροχοι και άρα να αποτυπώσουν σχετικά σενάρια στα πολύχρωμα τιμολόγια. Έτσι στα κίτρινα, που έχουν μια πιο δυναμική καταγραφή της συγκυρίας αναμένεται να αποτυπωθούν πιο εύγλωττα μειώσεις τιμών.
Στο ίδιο μήκος κύματος και το ΙΟΒΕ, το οποίο όπως αναφέρει στην έκθεσή του για το πρώτο τρίμηνο του 2024, “οι αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις στην Μέση Ανατολή και η επέκταση της σύρραξης στην Ερυθρά Θάλασσα εγείρουν ανησυχία για την Ευρωπαϊκή οικονομία. Πρόσθετες διαταραχές του εμπορίου θα μπορούσαν να επιβαρύνουν τις αλυσίδες εφοδιασμού, παρεμποδίζοντας την παραγωγή και ασκώντας πιέσεις στις τιμές.
Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, μια ταχύτερη ανάκαμψη της κατανάλωσης, υψηλότερη από την αναμενόμενη αύξηση μισθών και χαμηλότερη από την αναμενόμενη πτώση των περιθωρίων κέρδους θα μπορούσαν να παρεμποδίσουν τη διαδικασία αποπληθωρισμού. Από την άλλη πλευρά, μια πιο επίμονη μετάδοση των ακόμη αυστηρών νομισματικών συνθηκών θα μπορούσε να καθυστερήσει περαιτέρω την ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας, πιέζοντας τον πληθωρισμό σε χαμηλότερα επίπεδα. Η κλιματική αλλαγή και η αυξανόμενη συχνότητα ακραίων καιρικών φαινομένων συνεχίζουν να δημιουργούν κινδύνους” αναφέρει το Ινστιτούτο που προσθέτει ότι το τέταρτο τρίμηνο του 2023, οι χαμηλότερες τιμές ενέργειας και η ασθενέστερη οικονομική δυναμική μείωσαν τις πιέσεις στις τιμές περισσότερο από το αναμενόμενο.
“Ο συνολικός πληθωρισμός το τέταρτο τρίμηνο ήταν κατά μέσο όρο 2,9% σε ετήσια βάση στη Ευρωζώνη, περίπου 0,7 π.μ. κάτω από την φθινοπωρινή πρόβλεψη. Η μείωση προήλθε κυρίως από την ενέργεια. Επιπλέον, η ασθενέστερη από την αναμενόμενη οικονομική δυναμική μείωσε τις πιέσεις στις τιμές στις υπηρεσίες και στα μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά. Η διασπορά του πληθωρισμού εντός της ΕΕ παραμένει αυξημένη” σημειώνει η έκθεση του ΙΟΒΕ.
Προκλήσεις
Εστιάζοντας στο μέλλον η έκθεση αναφέρει ότι η οικονομία της Ευρώπης, και ειδικότερα αυτή της Ευρωζώνης, αντιμετωπίζει μια σειρά από προκλήσεις. Επιγραμματικά, οι κυριότερες είναι:
● Οι εμπόλεμες συρράξεις στην Ουκρανία και την Μέση Ανατολή και οι οικονομικές επιπτώσεις υψηλής έντασης και διάρκειας.
● Οι νέες διαταραχές στον ενεργειακό εφοδιασμό θα μπορούσαν ενδεχομένως να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στις τιμές ενέργειας και το επίπεδο τιμών γενικότερα.
● Στις ΗΠΑ, μια πιο αργή από την αναμενόμενη διαδικασία αποπληθωρισμού ενδέχεται να επιδεινώσει τις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές συνθήκες.
● Η νομισματική σύσφιξη μπορεί να επιβαρύνει την οικονομική δραστηριότητα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι προβλέπεται.
● Ανάγκη συντονισμού δημοσιονομικών και νομισματικών πολιτικών σε συλλογικό και εθνικό επίπεδο, προκειμένου να υπάρξει ισορροπία μεταξύ του στόχου συγκράτησης των πληθωριστικών προσδοκιών και αποφυγής οικονομικής ύφεσης.
● Στοίχημα αποτελούν η συμμετοχή στις επερχόμενες Ευρω-εκλογές τον Ιούνιο, καθώς και η δυναμική των ευρω-σκεπτικιστών.
● Αυξανόμενοι κίνδυνοι φυσικών καταστροφών που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή.
“Ο κίνδυνος για νέο γύρο πιέσεων στις διεθνείς τιμές ενέργειας σε συνδυασμό με τον επίμονο πληθωρισμό σε αγαθά πρώτης ανάγκης, δημιουργούν ανησυχία ότι το κόστος χρήματος μπορεί να παραμείνει υψηλό για μακρύτερο χρονικό διάστημα” υπογραμμίζει η έκθεση του ΙΟΒΕ και συμπληρώνει ότι:
“Έπειτα από την τελευταία αύξηση των επιτοκίων τον Σεπτέμβριο, η ΕΚΤ διατήρησε τα επιτόκια σταθερά και στο πρώτο τρίμηνο του 2024. Οι αγορές προεξοφλούν σταδιακή, αλλά αργή, υποχώρηση των βασικών επιτοκίων προς τα τέλη του 2024, παραμένοντας σε επίπεδα υψηλότερα από πριν την έναρξη της ανοδικής πορείας. Ενδεικτικά, στις αγορές παραγώγων επιτοκίων, το Euribor 3 μηνών εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στην περιοχή του 3,1% στα τέλη του 2024, από κοντά στο 4% στα τέλη του 2023 και -0,5% στις αρχές του 2022. Αναφορικά με τα εργαλεία ποσοτικής χαλάρωσης, η ΕΚΤ έχει διακόψει από τα μέσα του 2023 τις επανεπενδύσεις των ομολόγων που λήγουν στο πλαίσιο του προγράμματος APP, ενώ συνεχίζει τις επανεπενδύσεις των ομολόγων που λήγουν στο πλαίσιο των προγραμμάτων PEPP, με προοπτική έως τα τέλη του 2024, χωρίς καθαρές νέες αγορές.”
Επίμονος πληθωρισμός
Σε σχέση με τον πληθωρισμό το ΙΟΒΕ αναφέρει ότι, “στο α’ δίμηνο του 2024, άνοδο κατέγραψε ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) κατά 3,2% (ηπιότερη έναντι του +6,9 % ένα έτος πριν), κατατάσσοντας τη χώρα μας στις μεσαίες θέσεις της κατάταξης μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης ως προς το ρυθμό μεταβολής, υψηλότερα του σταθμισμένου μέσου όρου (+2,7%, από +8,6% ένα έτος πριν).
Στις συνιστώσες του ΕνΔΤΚ, η άνοδος του δείκτη την περίοδο Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου οφείλεται στη θετική επίδραση της εγχώριας ζήτησης, καθώς η ποσοστιαία μεταβολή του δείκτη με σταθερούς φόρους και χωρίς τα ενεργειακά αγαθά ήταν 3,9%, από άνοδο 8,3% ένα έτος πριν. Η έμμεση φορολογία ουσιαστικά δεν άσκησε επίδραση στις τιμές το εξεταζόμενο χρονικό διάστημα, όπως και ένα έτος νωρίτερα.
Στο ίδιο χρονικό διάστημα, ο δομικός πληθωρισμός, μέτρο της ανταγωνιστικότητας της εγχώριας οικονομίας, ανήλθε στο 3,4% από 8,2% την αντίστοιχη περίοδο του 2023. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως περαιτέρω άνοδο κατέγραψε ρυθμός μεταβολής του ΕνΔΤΚ τον περασμένο Μάρτιο, κατά 3,4% (από 5,4% τον ίδιο μήνα πέρυσι) (μια πληρέστερη ανάλυση σχετικά με τον πληθωρισμό, των βασικών παραγόντων καθορισμού του υπάρχει στην ενότητα 3.5).
Σε ό,τι αφορά τις τιμές των ενεργειακών προϊόντων διεθνώς, η μέση διεθνής τιμή του πετρελαίου σε €, το οποίο αποτελεί βασική συνιστώσα του ενεργειακού κόστους, την περίοδο Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου το 2024 σημείωσε εξασθένιση ( -1,9% χαμηλότερα από ότι την αντίστοιχη περίοδο του 2023), ενισχυμένη από την άνοδο της μέσης ισοτιμίας του ευρώ έναντι του δολαρίου. Αντίθετα, τον προηγούμενο μήνα η μέση τιμή του πετρελαίου σε ευρώ σημείωσε αύξηση της τάξης του 7,2% σε σχέση με ένα έτος νωρίτερα, παρά τη συνεχιζόμενη ανοδική πορεία του ευρώ έναντι του δολαρίου.
Περαιτέρω αυξητικές επιδράσεις στην τιμή του πετρελαίου Brent δύναται να έχουν η αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης, λόγω τόνωσης της οικονομικής ανάπτυξης, όπως και οι πρόσφατες πολεμικές αναταράξεις στη Μέση Ανατολή που αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για τη σταθερότητα στις αγορές ενέργειας” αναφέρει το ΙΟΒΕ.
Η αγορά
Στο μεταξύ, μιλώντας χθες σε δημοσιογράφους ο γενικός διευθυντής της εταιρείας «Φυσικό Αέριο» αλλά και πρόεδρος του Ελληνικός Σύνδεσμος Προμηθευτών Ενέργειας Γιάννης Μητρόπουλος, εστίασε στο πόσο δύσκολη είναι μια μακροχρόνια πρόβλεψη για την πορεία των τιμών, ειδικά στο ρεύμα, όπου υπάρχει μεγάλος βαθμός πολυπλοκότητας.
Αναφερόμενος στις διεθνείς τιμές του φυσικού αερίου, ο κ. Μητρόπουλος δήλωσε ότι μετά τα ρεκόρ κατά την περίοδο της ενεργειακής κρίσης, οι τιμές έχουν υποχωρήσει σημαντικά και κυμαίνονται τελευταία σε ένα επίπεδο κοντά στα 30 ευρώ/MWh. Οι γεωπολιτικές εξελίξεις φαίνεται ότι δεν επιτρέπουν εύκολα την πτώση κάτω από το επίπεδο αυτό παρότι πριν μερικές εβδομάδες η τιμή TTF είχε υποχωρήσει κοντά στα 23 ευρώ. Παρότι είναι δύσκολο να προβλεφθούν οι επόμενες κινήσεις, ο κ. Μητρόπουλος θεωρεί ότι θα συνεχίσει να κινείται στα τρέχοντα επίπεδα, ίσως και ελαφρώς υψηλότερα τον Μάιο, με την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν θα υπάρξουν απρόοπτες εξελίξεις.
Σύμφωνα με τον κ. Μητρόπουλο, σε σχέση με την ηλεκτρική ενέργεια, μολονότι ασφαλείς προβλέψεις δεν μπορούν να γίνουν, εντούτοις εκτιμά πως οι τιμές ΤΕΑ δεν θα πέσουν άλλο, θα συνεχίσουν στα παρόντα επίπεδα και πολύ πιθανόν λίγο υψηλότερα το μήνα Μάιο, πάντα υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν θα υπάρξουν απρόοπτες γεωπολιτικές ή άλλες εκτός προγράμματος εξελίξεις. Επίσης τόνισε πως η αύξηση των τιμών στη Γερμανία επηρεάζει αλυσιδωτά τις τιμές και των υπολοίπων χωρών που συνδέονται με το δίκτυο. Όλα αυτά καθιστούν δύσκολο το να κλειδώσουν προθεσμιακά συμβόλαια οι πάροχοι και άρα να αποτυπώσουν σχετικά σενάρια στα πολύχρωμα τιμολόγια. Έτσι στα κίτρινα, που έχουν μια πιο δυναμική καταγραφή της συγκυρίας αναμένεται να αποτυπωθούν πιο εύγλωττα μειώσεις τιμών.
