Νέα πολιτικά δεδομένα στην Ευρώπη φέρνει η μεγάλη πολιτική νίκη τόσο των Εργατικών στη Μεγάλη Βρετανία όσο και της αριστεράς στη Γαλλία. Σε συνδυασμό με την ισχυρή παρουσία των κεντροαριστερών σχηματισμών στην Ιβηρική καθιστούν και πάλι πιο θελκτικές σε ευρύτερες πλειοψηφίες τις ιδέες της κεντροαριστεράς έστω και εάν απέχουν πολύ από τον ριζοσπαστισμό άλλων εποχών.
Σε επίπεδο ενεργειακής πολιτικής έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να αποκρυπτογραφήσει κάποιος/α την επόμενη μέρα και το τι θα προτάξουν οι νέες κυβερνήσεις σε Παρίσι και Λονδίνο. Μπορεί, ειδικά, το Λονδίνο να είναι εκτός ΕΕ, όμως, τα “σήματα” που στέλνει έχουν για όλη την ΕΕ σημασία. Ανάλογα, βέβαια, και το Παρίσι, όπου πάντως τα μεγάλα ενεργειακά ζητήματα, σε ό,τι αφορούν διεθνείς ισορροπίες “ακουμπούν” στις πλάτες του προέδρου Μακρόν αλλά και των ήδη ειλημμένων αποφάσεων σε επίπεδο ΕΕ. Να σημειωθεί πάντως ότι και οι δυο χώρες έχουν ήδη ξεκινήσει και αναμένεται να συνεχίσουν ένα πρόγραμμα ανάπτυξης πράσινης ενέργειας όπου, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται μεγάλα υπεράκτια αιολικά πάρκα, κάτι που δεν προβλέπεται να αλλάξει.
Κρατική παρέμβαση
Προφανώς το μεγάλο ζήτημα τα ζητήματα των τιμών που αντιμετωπίζει ο πολίτης και βέβαια η παραγωγή. Εκεί ίσως είναι το πιο μεγάλο ενδιαφέρον μια και όλα αυτά θα στείλουν “μηνύματα” στην καθ ημάς ανατολή. Ήδη, ο νέος Πρωθυπουργός Κρι Στάρμερ έχει εξαγγείλει πρόταση για έναν κρατικό φορέα στην ενέργεια με στόχο το άνοιγμα ενός παραθύρου παρεμβάσεων στη αγορά. Να θυμίσουμε ότι εδώ η ΔΕΗ αλλά και η ΔΕΠΑ Εμπορίας έχουν ένα τέτοιο ρόλο ενώ ήδη τρέχει σενάριο για περαιτέρω ισχυροποίηση του ρόλο αυτού της ΔΕΠΑ .
Να σημειωθεί ότι στη Βρετανία όλα αυτά συμβαίνουν καθώς η πλήρης ιδιωτικοποίηση του κλάδου έχει συντελεστεί εδώ και δεκαετίες. Στον αντίποδα η Γαλλία με σημαντικούς εθνικούς πρωταθλητές αλλά και εταιρείες κολοσσούς με σημαντικά ποσοστά κρατικού ελέγχου έχει άλλα προτάγματα κυρίως σε σχέση με το τι θα γίνει με τα πυρηνικά αλλά και τις θεσμικές αλλαγές στη αγορά σε επίπεδο ΕΕ. Βέβαια στο πρόγραμμα της αριστερής συμμαχίας υπάρχουν αναφορές για εκτεταμένες δαπάνες, που “πιάνουν” και τον ενεργειακό τομέα, αλλά εκεί οι αστερίσκοι και τα φρένα είναι δεδομένα ότι υπάρχουν ενεργά.
Προφανώς, μεγάλες ανατροπές με επιδοτήσεις, παρεμβάσεις κτλ, δεν αναμένονται, είτε λόγω του συνταγματικού πλαισίου, όπου ο πρόεδρος έχει τον πρώτο ρόλο, όσο κι ένεκα των ήδη διαμορφωμένων πολιτικών στη Γηραιά Ήπειρο. Βέβαια, η Γαλλία, μην ξεχνάμε, έχει κι αυτή μπει σε μια διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος από την Κομισιόν, που αναμένει περικοπές στις δαπάνες, έως και 30 δισεκ. κάτι που προφανώς, δημιουργεί ένα "σφιχτό" πλαίσιο άσκησης πολιτικής.
Πάντως, εν όψει σημαντικών αποφάσεων σε επίπεδο ΕΕ για την πράσινη μετάβαση, το πιθανό νέο RRF - Ταμείο Ανάκαμψης, το νέο προϋπολογισμό και το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο και βέβαια το νέο πλαίσιο σχέσεων με τις ΗΠΑ, όπου υπάρχει η “εκκρεμότητα” των εκλογών, αλλά και τον ‘Παγκόσμιο Νότο” έχει ενδιαφέρον να καταφανεί προς τα πού θα στραφεί η νέα κυβέρνηση στη Γαλλία, που κυρίως έχει την ευθύνη για τα εσωτερικά ζητήματα, αλλά κυρίως τι "απόνερα" θα δημιουργήσει" σε όλη την Ευρώπη.
Οι αγορές
Στο μεταξύ, οι αγορές, μετά τις ανακοινώσεις για τα αποτελέσματα, αντέδρασαν με επιφύλαξη, λόγω και της αβεβαιότητας. Το ευρώ και τα futures των γαλλικών ομολόγων υποχώρησαν κατά την έναρξη των συναλλαγών, καθώς οι επενδυτές προσπαθούν να διαβάσουν την επόμενη μέρα, καθώς, δεν είχαν προβλέψει επαρκώς το αποτέλεσμα. Κύρια ανησυχία είναι τα δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας, δεδομένης της δέσμευσης των κομμάτων για σημαντική αύξηση των δημόσιων δαπανών. Το Ινστιτούτο Montaigne εκτιμά ότι οι προεκλογικές δεσμεύσεις του Νέου Λαϊκού Μετώπου θα απαιτούσαν σχεδόν 179 δισεκατομμύρια ευρώ (194 δισεκατομμύρια δολάρια) σε πρόσθετα κονδύλια ετησίως. Τα σχέδια του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού θα κόστιζαν περίπου 71 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ το κόμμα του Μακρόν και οι σύμμαχοί του θα επιβαρύνονταν με επιπλέον δαπάνες κοντά στα 21 δισεκατομμύρια ευρώ.
Πάντως, ο Ζαν-Λικ Μελανσόν, ο ηγέτης της Ανυπότακτης Γαλλίας, δήλωσε στους υποστηρικτές του την Κυριακή ότι το Νέο Λαϊκό Μέτωπο θα εφαρμόσει το πρόγραμμά του στο σύνολό του και ότι θα αρνηθεί να συνάψει συμφωνία με τον Μακρόν. Αλλά ο ηγέτης των Σοσιαλιστών Ολιβιέ Φορέ πιο διαλλακτικός λέγοντας ότι είναι δουλειά του κόμματος να “βρει έναν δρόμο” για να ανταποκριθεί στις ανάγκες και τα αιτήματα του γαλλικού λαού.
Οι προκλήσεις
To οποιοδήποτε αποτέλεσμα (σχηματισμού κυβέρνησης ή ακυβερνησίας), δύναται να δημιουργήσει μια περίπλοκη «συγκατοίκηση» με τον Macron, του οποίου η προεδρική θητεία διαρκεί έως τον Μάιο του 2027, αναφέρει σε ανάλυσή του, την περασμένη Παρασκευή, το Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του Economic Research της Alpha Bank, με τίτλο Παγκόσμια Οικονομία: «Γαλλικές εκλογές και αβεβαιότητα οικονομικής πολιτικής»
Όπως αναφέρει η ανάλυση, ο Πρόεδρος θα παραμείνει υπεύθυνος για την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής, αλλά θα χρειαστεί τη στήριξη του εθνικού κοινοβουλίου, καθώς και του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου για να εγκρίνει τα δημοσιονομικά μέτρα.
Μία ενδεχόμενη δυσλειτουργική, ωστόσο, συνεργασία κινδυνεύει, σύμφωνα με την εν λόγω ανάλυση, να επιβραδύνει τις αναγκαίες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τη δημοσιονομική εξυγίανση, παράγοντες που θα ενίσχυαν τη μέτρια οικονομική ανάπτυξη κατά το υπόλοιπο της δεύτερης και τελευταίας θητείας του Macron ως προέδρου. Μία τέτοια υψηλή αβεβαιότητα έχει ανησυχήσει τους επενδυτές, την επιχειρηματική κοινότητα, αλλά και τους εταίρους της Γαλλίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πιο συγκεκριμένα, οι εκτιμώμενες προκλήσεις που προκύπτουν για την γαλλική και την ευρωπαϊκή οικονομία από την αλλαγή του πολιτικού σκηνικού στη Γαλλία συνοψίζονται στα κάτωθι:
- Μία νέα ευρωσκεπτικιστική κυβέρνηση είναι πιο πιθανό να διαφωνήσει με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως προς τη συμμόρφωση με τους αυστηρούς κανόνες της ΕΕ, που απαιτούν από τη Γαλλία να δεσμευτεί σε ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης. Επιπλέον, σύμφωνα με τις προεκλογικές δεσμεύσεις του National Rally, που υποστηρίζει σε γενικές γραμμές αύξηση των κρατικών δαπανών και μείωση των φόρων (π.χ. μείωση του ΦΠΑ στα καύσιμα και την ενέργεια από το 20% στο 5,5%), ο κίνδυνος μίας πιο χαλαρής δημοσιονομικής πολιτικής έχει αυξηθεί. Ενδεικτικά, το δημόσιο χρέος της Γαλλίας αυξήθηκε σε 110% του ΑΕΠ, το 2023, από 85% του ΑΕΠ, το 2010, καταγράφοντας σημαντική αύξηση, τα τελευταία έτη των συνεχόμενων διαταραχών. Παράλληλα, το 2023 το δημοσιονομικό έλλειμμα έφθασε στο 5,5% του ΑΕΠ υπερβαίνοντας τον αρχικό στόχο του 4,9% του ΑΕΠ, εξαιτίας των μειωμένων φορολογικών εσόδων και των συνεχιζόμενων υψηλών κρατικών δαπανών, μετά από την πανδημική κρίση, για την ανακούφιση των πολιτών. Το έλλειμμα είναι μεγάλο και θεωρείται ασύμβατο με έναν σταθερό λόγο χρέους προς ΑΕΠ. Ο στόχος για το έλλειμμα το 2024 είναι 5,1% του ΑΕΠ. Επίσης, μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, η Γαλλία καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό κρατικών δαπανών, περίπου 58% του ΑΕΠ. Με δεδομένα αυτά τα στοιχεία, στις 31 Μαΐου, ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Γαλλίας, από AA σε AA- (France’s Post-Election Economic Outlook, Rane Worldwide, 25 Ιουνίου 2024).
- Μία πιθανή αποτυχία δέσμευσης για μακροπρόθεσμη δημοσιονομική εξυγίανση ενδέχεται να διατηρήσει υψηλά τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους, μέχρι τις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας το 2027. Αυτό είναι πιθανόν να εντείνει τις ανησυχίες των επενδυτών και να αυξήσει το ασφάλιστρο κινδύνου, το οποίο, μεσοπρόθεσμα, μεταφράζεται σε υψηλότερη εξυπηρέτηση του χρέους. Ήδη, η αβέβαιη οικονομική και πολιτική προοπτική της Γαλλίας έχει αυξήσει τη νευρικότητα του επενδυτικού κοινού, η οποία αντανακλάται τόσο στην άνοδο της διαφοράς αποδόσεων μεταξύ των γαλλικών κρατικών ομολόγων και των αντίστοιχων γερμανικών, όσο και στη χρηματιστηριακή αγορά (Γράφημα 6).
- Σε περίπτωση που η νέα Κυβέρνηση αποτύχει να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα ή/και να εκπληρώσει τις γενναιόδωρες δεσμεύσεις της για αύξηση των δημοσίων δαπανών, η επιρροή της Γαλλίας στα θέματα οικονομικής πολιτικής της ΕΕ μπορεί να αποδυναμωθεί. Η Γαλλία, η οποία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, έχει υποστηρίξει την ιδέα της μεγαλύτερης δημοσιονομικής ολοκλήρωσης της ΕΕ. Όμως, καθώς οι οικονομικές συνθήκες της Γαλλίας αποδυναμώνονται, τα οικονομικά ισχυρότερα κράτη-μέλη της ΕΕ θα είναι λιγότερο διατεθειμένα να συμφωνήσουν σε περαιτέρω ολοκλήρωση. Επιπλέον, η ισχύς της Γαλλίας σε θέματα, όπως η βιομηχανική πολιτική και η προτεινόμενη Ένωση Κεφαλαιαγορών της ΕΕ, ενδέχεται να μειωθεί, κυρίως επειδή η συγκεκριμένη θεματολογία δεν είναι προτεραιότητα για ένα άκρως δεξιό κόμμα. Η νέα Κυβέρνηση αναμένεται να επικεντρωθεί στις εσωτερικές πολιτικές και να παραμείνει πολύ πιο επιφυλακτική για την ολοκλήρωση σε επίπεδο ΕΕ ή για τον συντονισμό των ευρωπαϊκών πολιτικών. Το National Rally υποστηρίζει, πρωτίστως, τη βιομηχανική πολιτική που στοχεύει στη δημιουργία εθνικών «πρωταθλητών».
Οι οικονομικοί περιορισμοί της Γαλλίας και η εστίαση σε εσωτερικά ζητήματα, ενδέχεται να αποδυναμώσουν τη στρατιωτική και οικονομική στήριξή της προς την Ουκρανία, γεγονός που θα εντείνει τις σχέσεις της Γαλλίας με ορισμένες χώρες. Καθώς η εξωτερική πολιτική και η πολιτική ασφάλειας θα παραμείνουν υπό την αρμοδιότητα του Προέδρου, ο Macron θα συνεχίσει να υπόσχεται στήριξη για τη χώρα που έχει καταρρεύσει από τον πόλεμο. Ωστόσο, η Κυβέρνηση - όχι ο Πρόεδρος - ελέγχει τις δαπάνες, που σημαίνει ότι το σενάριο περιορισμένης και αβέβαιης στήριξης της Ουκρανίας, καθίσταται πιο πιθανό. Επιπλέον, οι δημοσιονομικοί περιορισμοί της Γαλλίας θα καταστήσουν πιο δύσκολη την αύξηση των αμυντικών δαπανών. Η Γαλλία έχει μέχρι στιγμής παράσχει σχετικά περιορισμένη βοήθεια στην Ουκρανία. Μια περαιτέρω μείωση θα αποδυνάμωνε τη θέση της στα μάτια των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες θα συνεχίσουν να προσβλέπουν, κυρίως, στις Ηνωμένες Πολιτείες και, δευτερευόντως, στη Γερμανία για τη στήριξη της Ουκρανίας.
Συνοψίζοντας, η έκβαση του τελικού αποτελέσματος των εκλογών στη Γαλλία ενδέχεται να επηρεάσει τόσο την γαλλική οικονομία, όσο και τους πολιτικούς συσχετισμούς στην Ευρώπη. Ειδικότερα, σήμερα, που η Ευρώπη είναι αντιμέτωπη με πληθώρα αβεβαιοτήτων όπως το μεταναστευτικό, ο πόλεμος στην Ουκρανία, η αναιμική ανάπτυξη και ο εμπορικός προστατευτισμός, η στροφή της Γαλλίας προς τα εθνικά συμφέροντα μπορεί να προκαλέσει τάσεις αποσταθεροποίησης.
