Λύση σε ένα κρίσιμο ζήτημα που καίει την αγορά και έχει να κάνει με την πληρωμή των παραγωγών ΑΠΕ (Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας) που έχουν επιβαρυνθεί εξ ολοκλήρου το κόστος σύνδεσης κρίσιμων έργων στο ΕΣΜΗΕ (Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ενέργειας), καλούνται να βρουν ΡΑΑΕΥ (Ρυθμιστική Αρχή), ΥΠΕΝ και ο Διαχειριστής του συστήματος (ΑΔΜΗΕ).
Θεωρητικά το κόστος σύνδεσης των έργων ΑΠΕ επιμερίζεται (50 - 50) ανάμεσα στον ΑΔΜΗΕ και τους παραγωγούς ενέργειας, με τους δεύτερους ωστόσο να καταβάλλουν σε πολλές περιπτώσεις το 100% των δαπανών για τα έργα, αναμένοντας επί ματαίω να τους επιστραφεί μέρος της δαπάνης, όπως προβλέπει σχετικός νόμος του 2022.
Στο πλαίσιο αυτό, στην ουρά της αναμονής σχεδόν τρία χρόνια περιμένουν οι επενδυτές σε ΑΠΕ με τις διαδικασίες που θα τρέξουν τις πληρωμές να κολλούν σε γραφειοκρατικά κολλήματα και καθυστερήσεις από την ΡΑΑΕΥ και τον ΑΔΜΗΕ.
Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί σήμερα θολώνει το τοπίο με το νόμο του 2022 να δημιουργεί περιπλοκές που κρατούν στο σκοτάδι ΑΔΜΗΕ και παραγωγούς ενέργειας αναφορικά με το ποιος και πώς θα πληρώσει τον λογαριασμό των έργων σύνδεσης (που ηλεκτρίστηκαν μετά το 2022) Υψηλής Τάσης (ΥΤ) με το δίκτυο.
Σύμφωνα με το νόμο 4951/2022 που εφαρμόζεται και στον Κώδικα του Συστήματος Μεταφοράς, το κατασκευαστικό κόστος των έργων σύνδεσης των παραγωγών ή των καταναλωτών ΥΤ στο σύστημα επιμερίζεται ισόποσα ανάμεσα στον χρήστη και τον ΑΔΜΗΕ με τον πρώτο να προκαταβάλει το σύνολο του κόστους και στη συνέχεια, με την προσθήκη νέων χρηστών, να ανακτά την δαπάνη έως το ύψος του ποσού που αναλογεί σε αυτόν.
Το 50 – 50 που έγινε… 100-0 και οι εκκρεμότητες
Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στο άρθρο 98 του εν λόγω νόμου, «το κόστος κατασκευής των έργων επέκτασης ή ενίσχυσης που αφορούν στο Ε.Σ.Μ.Η.Ε. και παραμένουν στην κυριότητα της ΑΔΜΗΕ Α.Ε., επιβαρύνει αρχικώς την ΑΔΜΗΕ Α.Ε., εντάσσεται στη ρυθμιζόμενη περιουσιακή της βάση και ανακτάται πλήρως μέσω των Χρεώσεων Χρήσης Συστήματος. Παραγωγοί Α.Π.Ε., Σ.Η.Θ.Υ.Α. που εκμεταλλεύονται τα ως άνω έργα επέκτασης του Ε.Σ.Μ.Η.Ε. επιβαρύνονται με ποσοστό πενήντα τοις εκατό (50%) του κόστους κατασκευής των έργων αυτών.
Στην περίπτωση έργων επέκτασης του Ε.Σ.Μ.Η.Ε. ο πρώτος παραγωγός Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α. που συνάπτει τη σχετική σύμβαση σύνδεσης ή οι πρώτοι παραγωγοί Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α. που συνάπτουν ταυτόχρονα κοινή σύμβαση σύνδεσης, επιβαρύνονται με το σύνολο του αναλογούντος κόστους κατά τα ανωτέρω και ανακτούν μέρος του κόστους από τους μελλοντικούς συνδεόμενους παραγωγούς Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α., αναλογικά με την ισχύ που δεσμεύουν σε αυτά».
Συνεπώς, ο επενδυτής καταβάλει αρχικά το 100% του κόστους κατασκευής των έργων και εν συνεχεία ανακτά το 50% από τον ΑΔΜΗΕ. Με δεδομένο πως πρόκειται για διόλου… αμελητέες χρεώσεις (οι οποίες περνούν και στα τιμολόγια φορτώνοντας πολίτες και επιχειρήσεις), την ώρα που τρέχουν επενδύσεις (700 εκατ. ετησίως) αναβάθμισης δικτύων από τον ΑΔΜΗΕ, η αγορά θέλει να γνωρίζει τις ακριβείς λεπτομέρειες κατανομής του κόστους.
Πόσα, πότε και ποιος θα πληρώσει
Προς το παρόν δεν υπάρχει ακόμα έγκριση από τη ΡΑΑΕΥ για την εν λόγω διαδικασία ενώ δεν έχει αναθεωρηθεί ο Κώδικας Διαχείρισης του Συστήματος (ΚΔΣ) που θα ορίζει τις λεπτομέρειες των χρεώσεων.
Είναι ενδεικτικό πως μέχρι σήμερα δεν έχει εκκινήσει διαδικασία για κανέναν χρήστη του συστήματος που έχει ηλεκτρίσει μετά τον Αύγουστο του 2022.
Λόγω της μη αναθεώρησης του ΚΔΣ, ο ΑΔΜΗΕ δεν έχει δυνατότητα να προετοιμάσει τα απαραίτητα έγγραφα επί της διαδικασίας που σημαίνει ότι θα χρειαστεί ένας εύλογος χρόνος για ολοκλήρωση αυτού του σταδίου.
Πέραν αυτού, όσο η διαδικασία αναθεώρησης του ΚΔΣ δεν εξελίσσεται, κατασκευάζονται νέα έργα επέκτασης συστήματος οπότε συσσωρεύονται παραγωγοί οι οποίοι αναμένουν… στην ουρά με την ελπίδα να πληρωθούν σε άγνωστο χρονικό ορίζοντα.
Δημόσιους διαγωνισμούς από ιδιώτες εξετάζει η Αρχή
Αξίζει να σημειωθεί πως πρόσφατα η ΡΑΑΕΥ προχώρησε στην ανάθεση μελέτης για να διαπιστώσει την δυνατότητα ιδιωτών να προκηρύσσουν διαγωνισμούς για την κατασκευή των έργων, εκτιμώντας ότι ο δημόσιος διαγωνισμός δύναται να αποτελέσει ένα πρόσφορο μέσο για την ανάδειξη του εύλογου και αποδοτικού κόστους (cost-efficient).
Με τον τρόπο αυτό, η ΡΑΑΕΥ προσπαθεί να διασφαλίσει την μικρότερη δυνατή επιβάρυνση για τους καταναλωτές, διατηρώντας τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις στα σημερινά επίπεδα, χωρίς βέβαια, με τις συνθήκες να μεταβάλλονται ραγδαία στην αγορά, να είναι βέβαιη η επιτυχία του εγχειρήματος.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στη Διαύγεια «στο βαθμό που το κόστος έργων που κατασκευάζουν τρίτα μέρη επιβαρύνει το απαιτούμενο έσοδο των Διαχειριστών και συνεπώς μετακυλίεται στον καταναλωτή (βλ. άρθρο 98 του ν. 4951/2022, όπως ισχύει), ο δημόσιος διαγωνισμός δύναται να αποτελέσει ένα πρόσφορο μέσο για την ανάδειξη του εύλογου και αποδοτικού κόστους (cost-efficient), σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στις οικείες διατάξεις του ν. 4412/2016. Στο πλαίσιο αυτό, η Αρχή πρέπει να διερευνήσει τη δυνατότητα προκήρυξης διαγωνισμών για την κατασκευή των έργων αυτών».
