Τον γόρδιο δεσμό της εγκατάστασης υπεράκτιων αιολικών πάρκων στην ελληνική επικράτεια εξαιρώντας τις περιοχές στις οποίες εκδηλώθηκαν οι ισχυρότερες αντιδράσεις και συγκεκριμένα την Ελούντα-Σπιναλόγκα από τους ξενοδόχους και τους αιρετούς της Κρήτης και τη Γυάρο από κόμματα και φορείς της Αριστεράς, έλυσε το υπουργείο Πολιτισμού μέσω του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ).
Με απόφαση της υπουργού, κ. Λίνας Μενδώνη, η οποία βασίζεται σε ομόφωνη εισήγηση του ΚΑΣ, το υπουργείο Πολιτισμού ανάβει το κόκκινο φως για την εγκατάσταση υπεράκτιων αιολικών πάρκων σε 3 από τις 18 περιοχές που έχουν προεπιλεγεί και συγκεκριμένα:
«1. Στη θαλάσσια περιοχή ΥΑΠ Κρήτη 1, επειδή η προτεινόμενη εν δυνάμει Περιοχή Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Υπεράκτιου Αιολικού Πάρκου (ΠΟΑΥΑΠ) χωροθετείται απέναντι από την Κάτω Ζάκρο και υπάρχει άμεση οπτική επαφή με τον αρχαιολογικό χώρο και το Μινωικό ανάκτορο της Ζάκρου, το οποίο είναι υποψήφιο προς ένταξη στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
2. Στη θαλάσσια περιοχή ΥΑΠ Κρήτη 2α και 2β, το τμήμα των ΠΟΑΥΑΠ Κρήτη 2α και 2β ανατολικά και νότια του ακρωτηρίου Αφορεσμένος, καθώς οι προτεινόμενες εν δυνάμει ΠΟΑΥΑΠ περιβάλλουν το ακρωτήριο και βρίσκονται σε εγγύτητα με την οχυρή νησίδα Σπιναλόγκα και τη χερσόνησο Νησί ή Κολοκύθα, οι οποίες είναι κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι και τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, προκαλώντας οπτική όχληση και έμμεση βλάβη στα μνημεία.
3. Στη θαλάσσια περιοχή της Γυάρου, επειδή η προτεινόμενη εν δυνάμει ΠΟΑΥΑΠ βόρεια, δυτικά και νότια της νήσου βρίσκεται σε άμεση οπτική επαφή με τον κηρυγμένο Ιστορικό Τόπο της Γυάρου και δεν συνάδει με τον ιστορικό της χαρακτήρα».
Αντίθετα, το ΥΠΠΟ ανάβει το «πράσινο φως» για την εγκατάσταση υπεράκτιων αιολικών πάρκων «επειδή δεν προκαλείται άμεση ή έμμεση βλάβη σε χερσαίες, παράκτιες και ενάλιες θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, καθώς και στα εγκείμενα προστατευόμενα μνημεία», στις εξής 16 περιοχές:
- στη θαλάσσια περιοχή των Διαποντίων Νήσων,
- στη θαλάσσια περιοχή της Χίου,
- στη θαλάσσια περιοχή των Ψαρών,
- στη θαλάσσια περιοχή της Ικαρίας (δύο θέσεις Ικαρία 1, Ικαρία 2)
- στη θαλάσσια περιοχή των Αγ. Αποστόλων (Ανατολικά της Νότιας Εύβοιας)
- στη θαλάσσια περιοχή της Κύμης,
- στη θαλάσσια περιοχή του Αγ. Ευστρατίου (τρεις θέσεις Ευστράτιος 1α , Αγ. Ευστράτιος 1β, Αγ. Ευστράτιος 2),
- στη θαλάσσια περιοχή της Δονούσας (δύο θέσεις Δονούσα 1, Δονούσα 2),
- στη θαλάσσια περιοχή της Ρόδου,
- στη θαλάσσια περιοχή της Κάσου,
- στη θαλάσσια περιοχή της Καρπάθου,
- στη θαλάσσια περιοχή των Αντικυθήρων,
- στη θαλάσσια περιοχή Κρήτη 2β, Κρήτη 3, Κρήτη 4,
- στη θαλάσσια περιοχή του Πατραϊκού Κόλπου,
- στις δύο θαλάσσιες περιοχές χωροθέτησης πιλοτικών έργων Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων, νοτίως της ακτογραμμής της Περιφερειακής Ενότητας Έβρου και βορείως - βορειοανατολικώς της Σαμοθράκης.
Έξι όροι για τη χορήγηση των εγκρίσεων
Η έγκριση δίδεται με τους ακόλουθους όρους:
«1.Στο επόμενο στάδιο μελετών σε τοπική κλίμακα (Εκπόνηση Τεχνικής Μελέτης για κάθε εν δυνάμει ΠΟΑΥΑΠ και Εκπόνηση Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για κάθε εν δυνάμει ΠΟΑΥΑΠ), σύμφωνα με τον Ν. 4964/2022, να υποβληθούν μελέτες με αναλυτική τεχνική περιγραφή, ακριβή στοιχεία χωροθέτησης και φωτορρεαλιστικές απεικονίσεις, προκειμένου να γίνει αντιληπτή η απόσταση και η σχέση των συγκεκριμένων υπεράκτιων αιολικών πάρκων με πιθανές χερσαίες και ενάλιες θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και ακολούθως να γνωμοδοτήσει κατά περίπτωση και αρμοδιότητα η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων. Επειδή οι περιοχές όπου χωροθετούνται τα εν λόγω υπεράκτια αιολικά πάρκα βρίσκονται σε απόσταση από τις ακτές και ως εκ τούτου αναμένεται ο εντοπισμός καταλοίπων ναυαγίων (αρχαίων ή σύγχρονων), απαιτείται η κατάθεση συγκεκριμένων μελετών με τεχνική περιγραφή και στοιχεία για τα ΥΑΠ, ώστε να καταστεί δυνατή η γνωμοδότηση της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων κατά περίπτωση και περιοχή ανά την Επικράτεια. Επιπλέον, πριν την οριστική αδειοδότηση κάθε Υπεράκτιου Αιολικού Πάρκου να προηγείται υποβρύχιος αρχαιολογικός έλεγχος της προς παραχώρηση θαλάσσιας περιοχής, καθώς και της περιοχής που θα απαιτηθεί για την όδευση των καλωδίων μεταφοράς. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η πλειονότητα των εκτάσεων βρίσκονται σε θαλάσσιες περιοχές το βάθος των οποίων είναι απαγορευτικό για τη διενέργεια καταδύσεων (άνω των 40 μέτρων), ο αρχαιολογικός έλεγχος να διενεργείται με τη χρήση υποβρυχίων τηλεχειριζόμενων οχημάτων (ROV), ηχοβολιστικών πλευρικής σάρωσης (SSS), τομογράφων πυθμένα (SBP) και οποιασδήποτε άλλης τεχνολογίας κριθεί απαραίτητη για την αποτελεσματική διενέργεια του αρχαιολογικού ελέγχου. Η συνολική δαπάνη, που θα απαιτηθεί, για τις εν λόγω έρευνες να καλυφθεί από τον φορέα του έργου.
2. Σε περίπτωση που σε επόμενα στάδια σχεδιασμού και εγκρίσεων περιληφθούν στις περιοχές χωροθέτησης επιπλέον αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία, να υποβληθούν στις συναρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ. οι αντίστοιχες μελέτες των προτεινόμενων θαλάσσιων αιολικών πάρκων και των συνοδών έργων τους σε τυχόν χερσαίες θέσεις, για έλεγχο σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4858/2021 «Κύρωση Κώδικα νομοθεσίας για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς».
3. Πριν την υλοποίηση έργων για τη μεταφορά της αιολικής ενέργειας (όπως εκσκαφές, επεκτάσεις υφιστάμενων υποδομών/κατασκευών, κατασκευή υπόγειων φρεατίων στο σημείο προσαιγιάλωσης της υποβρύχιας γραμμής, τοποθέτηση υπόγειων καλωδίων κτλ.) να ζητείται η γνώμη των αρμοδίων Εφορειών Αρχαιοτήτων εγκαίρως και να υποβάλλονται όλες οι μελέτες των συνοδών έργων των ΥΑΠ σε χερσαίες περιοχές, καθώς και οι επιμέρους Μ.Π.Ε., συνοδευόμενες από λεπτομερή σχέδια, ώστε να συσχετισθούν με μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους, προκειμένου να εκτιμηθούν τυχόν άμεσες ή έμμεσες επιπτώσεις σε αυτά. Όλες οι χερσαίες εκσκαφικές εργασίες να πραγματοποιηθούν παρουσία υπαλλήλου της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων μετά από έγκαιρη ενημέρωσή της.
4. Να συντάσσεται Μνημόνιο Συνεργασίας και Συναντίληψης του ΥΠ.ΠΟ. (η αρμόδια κατά περίπτωση Εφορεία Αρχαιοτήτων) με την αρμόδια Αρχή, σύμφωνα με τους κανονισμούς που διέπουν τη συναφή νομοθεσία, στο οποίο να περιλαμβάνεται η υποχρέωση της διενέργειας αρχαιολογικού ελέγχου α) στις προτεινόμενες περιοχές για την ανάπτυξη των αιολικών πάρκων και στο οποίο να περιγράφονται επακριβώς οι όροι και οι προϋποθέσεις για τη διενέργεια των εν λόγω υποβρύχιων ελέγχων και β) στις περιοχές όπου θα πραγματοποιηθούν κατασκευαστικές εργασίες για τη μεταφορά της αιολικής ενέργειας και στο οποίο να περιγράφονται επακριβώς οι όροι και οι προϋποθέσεις για τη διενέργεια των εν λόγω ελέγχων (παρακολούθηση των εκσκαφικών/ χωματουργικών εργασιών).
5. Στην περίπτωση που κατά τη διάρκεια των εκσκαφικών εργασιών εντοπιστούν αρχαιότητες, οι εργασίες να διακοπούν προσωρινά στο τμήμα εκείνο και να ακολουθήσει ανασκαφική έρευνα από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων. Το κόστος της ενδεχόμενης έρευνας να βαρύνει τον ανάδοχο του έργου σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 37 του Ν. 4858/2021-ΦΕΚ 220/Α/19.11.2021 «Κύρωση Κώδικα νομοθεσίας για την προστασία αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς» και από τα αποτελέσματά της να κριθεί η περαιτέρω πορεία τους, μετά από γνωμοδότηση του αρμόδιου Συμβουλίου του ΥΠ.ΠΟ.
6. Για οποιαδήποτε τροποποίηση ή νέα χωροθέτηση εγκατάστασης στο πλαίσιο του έργου να ενημερώνονται οι αρμόδιες Εφορείες Αρχαιοτήτων του ΥΠ.ΠΟ».
