Με μια μεγαλοπρεπή «βουτιά» άνω του 13% -που οδήγησε την τιμή του φυσικού αερίου στον κόμβο TTF στα 123 ευρώ/MWh, σε χαμηλό τριμήνου, απομακρύνοντάς την ακόμα περισσότερο από το ιστορικό υψηλό των 340 ευρώ/MWh-, υποδέχθηκαν οι αγορές τις πληροφορίες ότι το νέο πακέτο μέτρων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης θα εμπεριέχει και ένα είδος πλαφόν. Και τούτο διότι ο «δυναμικός διάδρομος τιμών» -όπως βαφτίστηκε- συνοδεύεται από τόσους όρους και προϋποθέσεις, ώστε η εμβέλειά του να περιορίζεται κατά πολύ: Πιο συγκεκριμένα, το μέτρο θα έχει διάρκεια το πολύ τρεις μήνες, λειτουργώντας ως «γέφυρα» έως ότου ολοκληρωθεί (τον Μάρτιο του 2023) ο εναλλακτικός του TTF δείκτης τιμολόγησης του LNG που παρουσιάζει η Κομισιόν ως κεντρική της πρόταση για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών. Και παρουσιάζεται ως λύση «έσχατης ανάγκης», για την ενεργοποίηση της οποίας προβλέπεται ομόφωνη απόφαση των κυβερνήσεων των «27» μετά από εισήγηση της Κομισιόν.
Η αντίδραση της αγοράς πράγματι, δείχνει ότι….δεν φοβάται το «νερωμένο» πλαφόν που αποτελεί την συμβιβαστική πρόταση της Επιτροπής προκειμένου να…τετραγωνίσει τον κύκλο, συγκεράζοντας αφενός τις πιέσεις της ομάδας των 15 τουλάχιστον χωρών (με Ελλάδα και Ιταλία να πρωταγωνιστούν στις εσωτερικές ζυμώσεις) που επιδίωκαν ευρύτερο πλαφόν στις χονδρεμπορικές τιμές φυσικού αερίου, με τις αντιρρήσεις της Γερμανίας που δεν ήθελε κανένα πλαφόν, θεωρώντας ότι εγκυμονεί κινδύνους για την ασφάλεια εφοδιασμού (της) και δεν ενθαρρύνει την μείωση της κατανάλωσης του καυσίμου.
«Όσο απομακρύνεται η προοπτική ενός απόλυτου πλαφόν στις τιμές φυσικού αερίου, τόσο βελτιώνεται η ψυχολογία της αγοράς και οι τιμές πέφτουν», σχολίασε ο ενεργειακός αναλυτής Μιχάλης Μαθιουλάκης. Η πορεία των τιμών του φυσικού αερίου φαίνεται να επιβεβαιώνει την πρόβλεψη του επικεφαλής του ομίλου MYTILINEOS, Ευάγγελου Μυτιληναίου που είχε κάνει λόγο προ ημερών για υποχώρηση των τιμών του TTF στα 100 ευρώ/MWh, καθώς οι αποθήκες της ΕΕ έχουν γεμίσει, δεν υπάρχει πια διαθέσιμη χωρητικότητα στις υποδομές (FSRU κλπ.) και υπάρχουν πολλά πλοία έμφορτα με LNG που περιμένουν αρόδου στα ευρωπαϊκά λιμάνια μην έχοντας πού να ξεφορτώσουν. Ακόμα και έτσι πάντως, πρέπει να σημειωθεί ότι οι τιμές του φυσικού αερίου παραμένουν 90% αυξημένες σε ετήσια βάση και 10 φορές υψηλότερες σε σχέση με τα μέσα επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας.
Η πρόταση της Κομισιόν
Σε κάθε περίπτωση, η συνολική πρόταση της Κομισιόν διαρθρώνεται σε τέσσερις άξονες: Κοινές αγορές φυσικού αερίου και επάρκεια εφοδιασμού, Αντιμετώπιση των υψηλών τιμών φυσικού αερίου, άμβλυνση των παρενεργειών (των υψηλών τιμών) και θωράκιση των κρίσιμων υποδομών.
Κοινές αγορές φυσικού αερίου
Αναφορικά με τις κοινές αγορές φυσικού αερίου, προβλέπεται μεταξύ άλλων ότι η πλατφόρμα κοινών αγορών αερίου -που προσδοκάται να είναι λειτουργική για τον επόμενο χειμώνα- θα εξασφαλίζει την κάλυψη τουλάχιστον του 15% των απαιτήσεων της κάθε χώρας σε αποθηκευμένο αέριο. Δίνεται επίσης η δυνατότητα (σε εθελοντική βάση) στις ευρωπαϊκές εταιρείες να σχηματίζουν κοινοπραξίες για κοινές αγορές. Επιπροσθέτως, η Κομισιόν προσδίδει στοιχεία υποχρεωτικότητας στους μηχανισμούς αλληλεγγύης για την προμήθεια φυσικού αερίου από μια χώρα της ΕΕ σε άλλη για να επιταχύνει την ενεργοποίησή τους (Έχουν τεθεί σε εφαρμογή μόλις 6 συμφωνίες αλληλλεγγύης σε σύνολο 40, επισημαίνεται), εισηγούμενη προκαθορισμένους κανόνες που θα εξασφαλίζουν ότι ένα κράτος-μέλος θα λαμβάνει φυσικό αέριο από τα υπόλοιπα έναντι δίκαιης αποζημίωσης σε περιπτώσεις ανάγκης.
Δείκτης αναφοράς για το LNG
Για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών φυσικού αερίου, βασική πρόταση της Επιτροπής είναι η δημιουργία νέου δείκτη αναφοράς (benchmark) για το LNG για να υποκαταστήσει την «αναξιόπιστη» τιμολόγηση μέσω του κόμβου TTF. O Σύνδεσμος των Ρυθμιστικών Αρχών της ΕΕ ACER θα συλλέξει τα απαραίτητα στοιχεία ως τα τέλη του 2022, για να μπορεί να λειτουργήσει το νέο benchmark την άνοιξη του 2023, ενόψει της νέας περιόδου πλήρωσης των αποθηκών. Στο ενδιάμεσο διάστημα, όπως προαναφέρθηκε, η Κομισιόν προτείνει μηχανισμό περιορισμού των τιμών στο TTF που θα ενεργοποιείται όταν είναι απαραίτητο. Πρόκειται για το λεγόμενο «δυναμικό διάδρομο τιμών» για τις συναλλαγές στο TTF που θα συνδέεται με τους υπόλοιπους κόμβους φυσικού αερίου που λειτουργούν εντός ΕΕ και προσδοκάται να μειώσει τη μεταβλητότητα και την κερδοσκοπία. Παράλληλα, θα λειτουργήσει ένας νέος μηχανισμός με τον ίδιο στόχο σε ενδοημερήσιο επίπεδο που θα επεκτείνεται στις αγορές παραγωγών ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου. Σχετικά με τον περιορισμό της διαμόρφωσης υψηλών τιμών ρεύματος από το αέριο, υπάρχει μια αόριστη αναφορά ότι ένα πλαφόν στο φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται για την ηλεκτροπαραγωγή εμπεριέχει ρίσκα και πρέπει να συζητηθεί περαιτέρω.
Χαλάρωση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις
Η Κομισιόν προτείνει την περαιτέρω χαλάρωση των κανόνων «εκτάκτου ανάγκης» για τις κρατικές ενισχύσεις (Temporary Crisis Framework) με νέες επιλογές στήριξης επιχειρήσεων που θα μειώνουν την ενεργειακή τους κατανάλωση με στόχο την άμβλυνση των παρενεργειών από τις υψηλές τιμές φυσικού αερίου. Επιπροσθέτως, υιοθετεί -σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Αρχή Αξιών και Κεφαλαιαγορών (ΕSMA)- δυο νέους κανονισμούς για να αμβλύνει τις πιέσεις στη ρευστότητα στους συμμετέχοντες στα Χρηματιστήρια Ενέργειας, λόγω των αυξημένων απαιτήσεων για κάλυψη των θέσεων που λαμβάνουν. Προβλέπεται συγκεκριμένα η αύξηση του ορίου εκκαθάρισης στα 4 δις. ευρώ και η διεύρυνση των αξιών που μπορούν να γίνουν αποδεκτές ως εγγυήσεις για την κάλυψη των κινδύνων.
Θωράκιση υποδομών
Τέλος, δεδομένων των κινδύνων που διαβλέπει η Ε.Ε. για τις ενεργειακές της υποδομές μετά τα όσα συνέβησαν στον Nord Stream, η Κομισιόν ζητά να διεξαχθούν δοκιμές αντοχής στις υποδομές της ΕΕ. Προτείνει επίσης την υιοθέτηση νέων εργαλείων που θα δίνουν μεγαλύτερη ορατότητα για τη διαθέσιμη δυναμικότητα και επαναλαμβάνει την ανάγκη για επιτάχυνση των αδειοδοτικών διαδικασιών για την εγκατάσταση ΑΠΕ.
Η συνολική πρόταση της Κομισιόν θα αποτελέσει τη βάση της συζήτησης μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες (20-21 Οκτωβρίου). Στόχος είναι η επίτευξη πολιτικής συμφωνίας που θα «μετουσιωθεί» σε Κανονισμό προς υιοθέτηση το ταχύτερο δυνατό, ενδεχομένως και κατά το Συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας στο Λουξεμβούργο στις 25 του μηνός.
